گنجور

شمارهٔ ۵۷

زلف به ملک حسن به سر تا کله نهاد
برداشت پای نخوت و بر فرق مه نهاد
عادت نبود تیغ کشیدن به روی ماه
این رسم تازه را خم زلف سیه نهاد
گر عالمی کشد چه عجب ترک چشم او
یاسای قتل عام نه این پادشه نهاد
بر بوی خاک پای تو دل هر کجا که دید
خاک رهی است روی بر آن خاک ره نهاد
آهو چنین نگه نکند چشم تو مگر
قانون دیگری ز برای نگه نهاد
مردم هلال او به سرانگشت می‌نمود
این ماه رسم را به شب چهارده نهاد
چشمت خرابی دل ما را به خط نگفت
تا رو به کشور دل ما با سپه نهاد
طاعت بود نظاره به هر ماه تو ولیک
ابروی او برای من این را گنه نهاد
بالله که جز به مهر شهنشاه لو کشف
هر کو نهاد دل به خیال تبه نهاد
نیر هوای روضۀ رضوان ز سر بهشت
هر کس که روی بر در این بارگه نهاد

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: سید محمدرضا شهیم

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

زلف به ملک حسن به سر تا کله نهاد
برداشت پای نخوت و بر فرق مه نهاد
هوش مصنوعی: موهای زیبا و دلربا بر سر و صورتش را با حالت خودنمایی قرار داد و با افتخار بر بالای پیشانی ماه زیبایی گذاشت.
عادت نبود تیغ کشیدن به روی ماه
این رسم تازه را خم زلف سیه نهاد
هوش مصنوعی: این رسم جدیدی است که به خاطر زلف‌های سیاه تو به وجود آمده، زیرا به طور معمول کسی بر روی چهره زیبا شمشیر نمی‌کشد.
گر عالمی کشد چه عجب ترک چشم او
یاسای قتل عام نه این پادشه نهاد
هوش مصنوعی: اگر یک عالم به قتل برسد، چه جای تعجبی دارد؟ چرا که چشمی که بر چنین جنایتی سرپوش می‌گذارد، مانند مشاهده‌گر نادانی است که قادر به درک عواقب کارهایش نیست و این مساله تنها از سوی یک پادشاه که قدرت دارد، قابل تصور است.
بر بوی خاک پای تو دل هر کجا که دید
خاک رهی است روی بر آن خاک ره نهاد
هوش مصنوعی: دل من به بوی خاک پای تو در هر جایی که ببیند خاکی وجود دارد، روی آن خاک می‌گذارد و قدم می‌زند.
آهو چنین نگه نکند چشم تو مگر
قانون دیگری ز برای نگه نهاد
هوش مصنوعی: چشمان تو آنقدر زیبا و خیره‌کننده‌اند که هیچ آهو و حیوانی نمی‌تواند به این شکل به تو نگاه کند، مگر اینکه دلیلی خاص و قانونی متفاوت برای این نگاه وجود داشته باشد.
مردم هلال او به سرانگشت می‌نمود
این ماه رسم را به شب چهارده نهاد
هوش مصنوعی: مردم با سرانگشت خود به ماه هلال اشاره می‌کردند و این نشان از آن داشت که شب چهاردهم است.
چشمت خرابی دل ما را به خط نگفت
تا رو به کشور دل ما با سپه نهاد
هوش مصنوعی: چشمانت با زیبایی و جذابیت خود دل ما را به زشتی و نابودی کشاند، اما به زبان نیاوردی. تا اینکه در برابر دل ما قرار گرفتی و با قدرت و شکوه از آن گذشتی.
طاعت بود نظاره به هر ماه تو ولیک
ابروی او برای من این را گنه نهاد
هوش مصنوعی: اطاعت و بندگی تو زیبایی هر ماه را دارد، اما ابروی تو به خاطر من گناهی را به دوش کشید.
بالله که جز به مهر شهنشاه لو کشف
هر کو نهاد دل به خیال تبه نهاد
هوش مصنوعی: به خدا قسم هیچ چیزی غیر از عشق و محبت شاهنشاه نمی‌تواند به دل‌های عاشق آرامش ببخشد و کسی که دلش را به خیال‌های بی‌اساس مشغول کند، در واقع خود را به هلاکت انداخته است.
نیر هوای روضۀ رضوان ز سر بهشت
هر کس که روی بر در این بارگه نهاد
هوش مصنوعی: هر کسی که به دروازۀ این مکان مقدس و خوشبو نگاه کند، به یاد بهشت و زیبایی‌های آن خواهد افتاد.