گنجور

شمارهٔ ۲۰۴

شق شد سماوات دخان از وجه خوب دلبران
اینک دلیل روز حشر آمد برای بندگان
شق القمر هم ناظران آمد دلیل دیگرش
سنت خلیل الله کرد احمد به روی خود عیان
(بشکافت صدر خویش را، کردند اخوان رسول
آمد چو در نطق خدا شرق و زمین دیگر نشان)
(چون نام خود چاره گری آورد از چار آسمان
تا دین تمام آید بدو وعده چو بوده است از زمان)
ای سالک راه خدا! روز مسیحا را طلب
وعده همان بوده است کان آمد فرود از آسمان
تا چون یهودی بی خبر از وی نمانی بی نصیب
رمز و اشارت ها صریح گردد چو آیم در میان
نطق خدا می دانی اش زیرا که بوده است قول او:
گر نطق حق آری پدید، آید مسیح از آسمان
قوت که هست از ذات حق عیسی همین آنروز گفت
او در من است و من در او هر دو یکیم ای سالکان!
چون این سخن نقل است از او اندر کتبهای شما
دانید او را کردگار الا ز تقلید و گمان
قول مسیح است این که من هستم محیط کل شی ء
این صورت و جسم است این معنی که باشد در میان
صورت کجا گیرد وجود چون نطق ناید در میان
نطقی که از سی و دو خط می آید اندر هر زبان
گر جسم ظاهر بود این، ریزید و پوسید و برفت
ورنه که معنی دانی اش بی نطق کی گردد عیان
نطقی که با ذات خدا چون نور خورشید آمده
بر روی عیسی صورتش از نطق ها ظاهر بخوان
گفتی که آدم را خدا بر صورت خود آفرید
دانی چو صورت را صفت، باز آن صفت را نوردان
رمز و اشارتها چنین چون کرد روشن نطق حق
در مظهر نطق خدا سلطان بی جا و مکان
هر هفته سی و دو نماز آورد او اندر حجاز
می کرد با سوز و نیاز تا خوش درآمد در جهان
تکرار کردم بارها این هم مزیدش می کنم
گر شرح این جویی مخوان غیر از کتاب جاودان
روشن چو شد اسرارها از نطق پاک فضل حق
ایمن برو آسوده شو آزاد گرد اندر جهان
در صور اسرافیل چون نفخه به امر حق دمید
حشر خلایق اجمعین کرد آن خدای انس و جان

اطلاعات

وزن: مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

شق شد سماوات دخان از وجه خوب دلبران
اینک دلیل روز حشر آمد برای بندگان
هوش مصنوعی: آسمان‌ها از چهره زیبا و دلربای معشوقان پر از دود و غبار شدند. اکنون دلیل روز قیامت برای بندگان به روشنی نمایان شده است.
شق القمر هم ناظران آمد دلیل دیگرش
سنت خلیل الله کرد احمد به روی خود عیان
هوش مصنوعی: در این بیت به این موضوع اشاره شده است که واقعه‌ی شق القمر، که نشانه‌ای از معجزات پیامبر اسلام است، از سوی ناظران شاهد گذاشته شده و همچنین به سنت ابراهیم اشاره شده که پیامبر احمد (محمد) به وضوح خود را نمایان کرده است. این به نوعی اشاره به مقام و عظمت پیامبر دارد و نشان می‌دهد که او نمایانگر یک حقایق بزرگ و تاریخی است.
(بشکافت صدر خویش را، کردند اخوان رسول
آمد چو در نطق خدا شرق و زمین دیگر نشان)
هوش مصنوعی: در این بیت شاعر به توصیف حالتی عمیق و روحانی اشاره می‌کند. او می‌گوید که وقتی دانش و آگاهی به او دست می‌دهد، مثل این است که فضای درونش شکافته می‌شود و او از معارف و پیام‌های الهی آگاه می‌شود. در این حالت، پیام‌های خداوند به او القا می‌شود و او چنین تجربه‌ای را به گونه‌ای شگفت‌انگیز و الهی درک می‌کند. این احساس به قدری عمیق است که به تمام جهان و زمین نیز گسترش می‌یابد و مشخصات جدیدی به آن می‌دهد.
(چون نام خود چاره گری آورد از چار آسمان
تا دین تمام آید بدو وعده چو بوده است از زمان)
هوش مصنوعی: وقتی که نامی از چاره‌سازی به میان می‌آید، از چهار آسمان تا دین کامل به آن وعده داده شده و این امر از گذشته نیز بوده است.
ای سالک راه خدا! روز مسیحا را طلب
وعده همان بوده است کان آمد فرود از آسمان
هوش مصنوعی: ای رهجوی خدا! روزی را جستجو کن که مسیح ظهور کرد و از آسمان نازل شد.
تا چون یهودی بی خبر از وی نمانی بی نصیب
رمز و اشارت ها صریح گردد چو آیم در میان
هوش مصنوعی: تا زمانی که مانند یهودی بی‌خبر از حقیقت باقی نمانی، از دانایی و نشانه‌های روشن بی‌بهره خواهی ماند، اما به محض این که وارد می‌شوم و در میان شما می‌آیم، همه چیز روشن و واضح خواهد شد.
نطق خدا می دانی اش زیرا که بوده است قول او:
گر نطق حق آری پدید، آید مسیح از آسمان
هوش مصنوعی: می‌دانید که کلام خدا وجود دارد، چون این وعده اوست: اگر حقیقت را بیان کنی، مصلح و نجات‌دهنده از آسمان ظهور خواهد کرد.
قوت که هست از ذات حق عیسی همین آنروز گفت
او در من است و من در او هر دو یکیم ای سالکان!
هوش مصنوعی: قدرت و نیروی حقیقی از خود خداوند است. عیسی در آن روز گفت که من در خدا هستم و خدا در من است. ما هر دو یکی هستیم، ای سیرکنندگان راه حقیقت!
چون این سخن نقل است از او اندر کتبهای شما
دانید او را کردگار الا ز تقلید و گمان
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که آنچه در کتاب‌های شما نقل شده، از سوی خداوند است، و تنها بر اساس تقلید و گمان نمی‌توان به آن اعتماد کرد.
قول مسیح است این که من هستم محیط کل شی ء
این صورت و جسم است این معنی که باشد در میان
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که مسیح بیان می‌کند که او همه‌چیز را در بر می‌گیرد و شامل همه موجودات است. این جسم و شکل تنها یک جنبه از واقعیت وجود است و معنای عمیق‌تری در پس آن نهفته است.
صورت کجا گیرد وجود چون نطق ناید در میان
نطقی که از سی و دو خط می آید اندر هر زبان
هوش مصنوعی: وجود انسان نمی‌تواند از گفتاری که ناشی از حروف و خطوط است، بیرون بیفتد. گفتاری که از سی و دو حرف تشکیل می‌شود و در هر زبانی بیان می‌گردد، نمی‌تواند به شکل واقعی وجود را نمایان سازد.
گر جسم ظاهر بود این، ریزید و پوسید و برفت
ورنه که معنی دانی اش بی نطق کی گردد عیان
هوش مصنوعی: اگر این جسم ظاهری باشد، می‌پوسد و از بین می‌رود، اما اگر به معنای واقعی آن پی ببری، مشخص نخواهد شد که این معنی چگونه به ظهور می‌آید.
نطقی که با ذات خدا چون نور خورشید آمده
بر روی عیسی صورتش از نطق ها ظاهر بخوان
هوش مصنوعی: سخنی که به نور خداوند شباهت دارد، مانند نوری که از خورشید می‌تابد، بر چهره عیسی جلوه‌گر شده است. این کلمات را با دقت بخوانید.
گفتی که آدم را خدا بر صورت خود آفرید
دانی چو صورت را صفت، باز آن صفت را نوردان
هوش مصنوعی: گفتی که خدا آدم را به شکل خود خلق کرده است. آیا می‌دانی که وقتی از شکل صحبت می‌کنیم، باید به ویژگی‌های آن نیز توجه کنیم و نه تنها به ظاهر آن؟
رمز و اشارتها چنین چون کرد روشن نطق حق
در مظهر نطق خدا سلطان بی جا و مکان
هوش مصنوعی: کلام خداوند به روشنی در مظهر کلام الهی بیان شده است، و این نشانه‌ها و اشاره‌ها به وضوح درک می‌شوند. سلطان، نه محدود به مکان و زمان است، بلکه فراتر از این‌هاست.
هر هفته سی و دو نماز آورد او اندر حجاز
می کرد با سوز و نیاز تا خوش درآمد در جهان
هوش مصنوعی: هر هفته او در سرزمین حجاز، سی و دو نماز می‌خواند و با دل و جان دعا می‌کرد تا اینکه در این دنیا به خوبی و خوشی رسید.
تکرار کردم بارها این هم مزیدش می کنم
گر شرح این جویی مخوان غیر از کتاب جاودان
هوش مصنوعی: بارها این را گفته‌ام و حالا بیشتر توضیح می‌دهم. اگر به دنبال توضیحات هستی، فقط به کتاب ابدی مراجعه کن و چیز دیگری را نخوان.
روشن چو شد اسرارها از نطق پاک فضل حق
ایمن برو آسوده شو آزاد گرد اندر جهان
هوش مصنوعی: وقتی که اسرارها با کلام پاک و فضل الهی روشن شد، تو با اطمینان و آرامش می‌توانی به دنیای آزاد و آسوده وارد شوی.
در صور اسرافیل چون نفخه به امر حق دمید
حشر خلایق اجمعین کرد آن خدای انس و جان
هوش مصنوعی: زمانی که اسرافیل در صور خود به فرمان خدا دمید، همه انسان‌ها و موجودات زنده به قیامت فراخوانده شدند. این کار توسط آن خدایی انجام شد که هم آفرینش‌گر انسان‌ها است و هم جان‌های آنها را می‌شناسد.