گنجور

بخش ۵۶ - جواب دادن پیر برهمن، فرامرز را

بدو پاسخ آورد پس هوشمند
خرد خوانم آن دار شاخ بلند
کجا شاخ آن مهتر از گنبد است
هر آن کو بدان بر شود موبد است
ورا برگ پیرایه ای بر سخن
همی شاخ او می نگردد کهن
زچیزی که دانی خرد مهتر است
زحرفی که داری خرد بهتر است
نیرزد به چیزی سر بی خرد
که دانا مرو را به کس نشمرد
خردمندی آموز و تدبیر جوی
نه جنگ و سواری و میدان و گوی
وجود تو شهریست پر نیک و بد
تو سلطان و دستور دانا خرد
یکی باغ بینی همه سبز و خوش
درختان همه تازه و خوب و کش
سراسر همه پرگل و نسترن
همه طوطی و قمری است و زغن
همه میوه تلخ و شیرین و بوی
شود نامی از دیدنش جنگجوی
مرآن باغ را نام بینی خرد
که دانا مرو را به صد جان خرد

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بدو پاسخ آورد پس هوشمند
خرد خوانم آن دار شاخ بلند
هوش مصنوعی: او به سرعت پاسخ داد و من آن را نشانه‌ی هوش و خرد می‌دانم؛ چون که آن شاخ بلند را دارایی می‌خوانم.
کجا شاخ آن مهتر از گنبد است
هر آن کو بدان بر شود موبد است
هوش مصنوعی: هر جایی که سایه‌ی آن بزرگوار بر افراشته شود، همانا که وزیر و والی و رهبر است.
ورا برگ پیرایه ای بر سخن
همی شاخ او می نگردد کهن
هوش مصنوعی: او با زیبایی و جلوه خود بر سخن من می‌افزاید و شاخ و برگ جدیدی به آن می‌بخشد، در حالی که او نیز به قدیمی بودن آن توجه دارد.
زچیزی که دانی خرد مهتر است
زحرفی که داری خرد بهتر است
هوش مصنوعی: بهتر است هر چیز که می‌دانی را به خوبی درک کنی تا اینکه بخواهی درباره‌ی چیزی که نمی‌دانی صحبت کنی. در واقع، دانایی واقعی از فهم و آگاهی بر می‌آید نه از گفته‌های بی‌پایه.
نیرزد به چیزی سر بی خرد
که دانا مرو را به کس نشمرد
هوش مصنوعی: سر ناآگاه و بی خرد ارزش چندانی ندارد و کسی که دانا و عاقل است، او را به حساب نمی‌آورد.
خردمندی آموز و تدبیر جوی
نه جنگ و سواری و میدان و گوی
هوش مصنوعی: خود را با دانش و تدبیر پر کن و به دنبال راه‌های هوشمندانه باش، نه اینکه فقط به جنگ و زور و میدان‌های نبرد فکر کنی.
وجود تو شهریست پر نیک و بد
تو سلطان و دستور دانا خرد
هوش مصنوعی: وجود تو شبیه به یک شهر است که پر از خوبی‌ها و بدی‌هاست و تو همچون سلطانی هستی که دانای خرد و آگاه به امور آنجا هستی.
یکی باغ بینی همه سبز و خوش
درختان همه تازه و خوب و کش
هوش مصنوعی: باغی را ببین که تمامش سبز و خوشحال است، درختانش تازه و زیبا به نظر می‌رسند.
سراسر همه پرگل و نسترن
همه طوطی و قمری است و زغن
هوش مصنوعی: تمامی فضا پر از گل و نسترن است و پرندگان زیبایی چون طوطی و قمری در آنجا هستند، همچنین زغن نیز در این محیط به چشم می‌خورد.
همه میوه تلخ و شیرین و بوی
شود نامی از دیدنش جنگجوی
هوش مصنوعی: همه میوه‌ها، چه تلخ و چه شیرین، به خاطر یاد و نام او، پر از شور و شوق هستند.
مرآن باغ را نام بینی خرد
که دانا مرو را به صد جان خرد
هوش مصنوعی: آن باغ را با نام خرد و دانش بشناس که دانای واقعی آن را با جان‌های فراوان درک می‌کند.