۱۵- المقاله
ترا دیدهٔ دل اگر باز شد
همای سعادت به پرواز شد
به ملک خرد پنج نوبت بزن
در بوستان سعادت بزن
مگر یابی آنجا نسیم گلی
شوی مست از بوی چون بلبلی
ترا باغ جنت اگر آرزوست
معیشت چنان کن که فرمود دوست
چو تخمی بکشتی در ایام تیر
به وقت درو گو منافع بگیر
جهان کشتزار سرای بقاست
درختی که کاری برِ او تُراست
اگر گل نشاندی، گل آید به بار
بری خار اگر کشته باشی تو خار
کنونت که آب عمل روشن است
فشان تخم چیزی که داری به دست
در این خاکدان ای پسر لاله کار
که فردا شود خاک تو لالهزار
سر از خاک گُل که بر میکند
ز یاران رفته خبر میکند
اطلاعات
وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: الف. رسته
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
ترا دیدهٔ دل اگر باز شد
همای سعادت به پرواز شد
هوش مصنوعی: اگر چشمان دل تو به حقیقت باز شود، خوشبختی و سعادت به پرواز درخواهند آمد.
به ملک خرد پنج نوبت بزن
در بوستان سعادت بزن
هوش مصنوعی: به وسیله عقل و اندیشه، پنج بار در باغ خوشبختی تلاش کن و قدم بردار.
مگر یابی آنجا نسیم گلی
شوی مست از بوی چون بلبلی
هوش مصنوعی: آیا در آنجا نسیمی خواهی یافت که مثل گل، به خاطر عطرش مست و شاداب شوی، مانند بلبل که به خاطر زیبایی گلها سرمست است؟
ترا باغ جنت اگر آرزوست
معیشت چنان کن که فرمود دوست
هوش مصنوعی: اگر به بهشت آرزو داری، سبک زندگیات را به گونهای تنظیم کن که دوست (خدا) فرمود.
چو تخمی بکشتی در ایام تیر
به وقت درو گو منافع بگیر
هوش مصنوعی: اگر در زمان برگزاری مسابقات یا انجام کارها، تلاشی را شروع کنی، باید در زمان برداشت یا نتیجهگیری از آن تلاش، ثمرهاش را به دست آوری.
جهان کشتزار سرای بقاست
درختی که کاری برِ او تُراست
هوش مصنوعی: جهان مانند مزرعهای است که به زندگی ادامه میدهد، و درختی که در آن رشد میکند و کارهایی برای تو انجام میدهد.
اگر گل نشاندی، گل آید به بار
بری خار اگر کشته باشی تو خار
هوش مصنوعی: اگر بذر گل را بکارید، گل خواهید برداشت و اگر خار بکارید، خار خواهید داشت.
کنونت که آب عمل روشن است
فشان تخم چیزی که داری به دست
هوش مصنوعی: حال که عمل و کارتو روشن و واضح است، بذر تواناییها و استعدادهایت را به نمایش بگذار و بکار بگیر.
در این خاکدان ای پسر لاله کار
که فردا شود خاک تو لالهزار
هوش مصنوعی: در این خاکی که ما هستیم، ای پسر، باید بدانیم که زندگی ما پایان مییابد و آنچه از ما باقی میماند، فقط خاک است که روزی به زمین برمیگردد و مثل لالهها در آن خاطرها را زنده میکند.
سر از خاک گُل که بر میکند
ز یاران رفته خبر میکند
هوش مصنوعی: گل که از خاک سر بر میآورد، خبر رفتن دوستان را به دیگران میرساند.