گنجور

شمارهٔ ۴

ناصر انصاف از جهان مطلب
که در آفاق از او نیابی گرد
خسرو عادلی نماند مگر
تاجداری خروس خواهد کرد
پرورد آسمان به خون دلش
هر که در دور ما سخن پرورد
کار دانش زمین فرو بردند
زحل نحس و زهرهٔ نامرد
ذره‌ای مهر اگر بُدی در چرخ
چهرهٔ مهر او نبودی زرد
کعبتین است سعد و نحس فلک
کوکب و برج او چو تختهٔ نرد
تو همه ششدری و هر ساعت
ضرب او می‌خوری چو مهرهٔ نرد
آتش اندر طمع زن و چون خاک
بر در ناکسانِ سفله مگرد
بایدش صد سال خواری دید
هرکه یک نان ز خوان دونان خورد
با همه خلق همدمی کردم
همدمی نیست بهتر از دم سرد
حکمای زمانه را دیدم
هیچ دارو نمی‌رسد با درد

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: الف. رسته

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ناصر انصاف از جهان مطلب
که در آفاق از او نیابی گرد
هوش مصنوعی: در این بیت، شاعر به این نکته اشاره دارد که انسان نمی‌تواند انصاف و عدالت واقعی را از دنیا توقع داشته باشد، چرا که در گستره‌ی هستی، نشانه‌ای از این مسأله یافت نمی‌شود. به عبارتی دیگر، عدالت حقیقی در عالم وجود ندارد و نمی‌توان آن را در جایی جستجو کرد.
خسرو عادلی نماند مگر
تاجداری خروس خواهد کرد
هوش مصنوعی: در اینجا منظور این است که هیچ کسی که به عدالت پایبند باشد، نمی‌تواند در مقام قدرت و رهبری، فقط به فکر خود و منافع شخصی باشد؛ بلکه باید در پی خدمت به دیگران و انصاف باشد. اگر کسی به سمت ظلم برود، مانند خروسی می‌شود که فقط به فکر جلب توجه و نمایش قدرت است.
پرورد آسمان به خون دلش
هر که در دور ما سخن پرورد
هوش مصنوعی: آسمان با تمام درد و رنج خود، هر کسی را که درباره ما سخن بگوید، تحت حمایت و پرورش خود قرار می‌دهد.
کار دانش زمین فرو بردند
زحل نحس و زهرهٔ نامرد
هوش مصنوعی: کار دانش به قدری تأثیرگذار است که زمین را در اختیار گرفته و سیاره‌های نحس مانند زحل و زهره‌ی نامناسب از آن دور شده‌اند.
ذره‌ای مهر اگر بُدی در چرخ
چهرهٔ مهر او نبودی زرد
هوش مصنوعی: اگر ذره‌ای محبت و دوستی در چهرهٔ آفتاب وجود داشت، چهرهٔ خورشید این‌قدر زرد و غمگین نمی‌نمود.
کعبتین است سعد و نحس فلک
کوکب و برج او چو تختهٔ نرد
هوش مصنوعی: در این بیت به ارتباط بین ستاره‌ها و سرنوشت انسان‌ها اشاره شده است. به نوعی می‌توان گفت که زندگی و آینده افراد تحت تأثیر عامل‌های آسمانی و کیهانی قرار دارد، و در این میان سعد و نحس به عنوان نشانه‌هایی از بخت خوب و بد به حساب می‌آیند. به همین ترتیب، صفات ستارگان و نشانه‌های فلکی می‌توانند مانند تاس‌های بازی در زندگی انسان تأثیرگذار باشند.
تو همه ششدری و هر ساعت
ضرب او می‌خوری چو مهرهٔ نرد
هوش مصنوعی: تو تمام زندگی‌ات در حال تغییر است و در هر لحظه تحت تأثیر حوادث و زمان قرار می‌گیری، همان‌طور که مهره‌های بازی نرد به طور مکرر جابه‌جا می‌شوند.
آتش اندر طمع زن و چون خاک
بر در ناکسانِ سفله مگرد
هوش مصنوعی: آتش را در دل خود بخور و به محبت و امید زندگی کن و هرگز به افراد ناپسند و بی‌ارزش نزدیک نشو.
بایدش صد سال خواری دید
هرکه یک نان ز خوان دونان خورد
هوش مصنوعی: هر کسی که از سفره‌ی پست و بی‌ارزش بخورد، باید سال‌ها ذلت و خواری را تحمل کند.
با همه خلق همدمی کردم
همدمی نیست بهتر از دم سرد
هوش مصنوعی: من با همه مردم همش companionship برقرار کردم، اما هیچ همدمی بهتر از یک دم سرد (یعنی یک حالت بی‌احساسی یا بی‌تفاوتی) پیدا نکردم.
حکمای زمانه را دیدم
هیچ دارو نمی‌رسد با درد
هوش مصنوعی: من حکیمان زمانه را دیده‌ام و متوجه شده‌ام که هیچ دارویی نمی‌تواند با این درد مقابله کند.