گنجور

شمارهٔ ۷۴

ای دیده از تو دوران جمشید دستگاهی
زیبد به بندگانت چون لاله کج کلاهی
روشن ز روی عدلت از ماه تا به ماهی
ای از رخ تو پیدا انوار پادشاهی
وی در دل تو پنهان صد حکمت الهی
از تیغ تو بداندیش در خاک و خون فتاده
چون برگ بید خصمت لرزیده ایستاده
ظلم از سیاست تو گردن به شرع داده
کلک تو بارک الله بر ملک دین کشاده
صد چشمه آب حیوان از قطره سیاهی
از پایبوسیت تخت شد در جهان مکرم
هر روز بخت و دولت گویند خیر مقدم
چون گردباد آخر خصم تو خورد بر هم
بر اهرمن نتابد انوار اسم اعظم
ملک آن توست خاتم فرمای هر چه خواهی
باشد دعای جانب اوراد صبح و شامم
در روزگار اینست شکرانه کلامم
در بزم باده نوشان لب خشک و تلخ کامم
عمریست پادشاها از می تهیست جامم
اینک ز بنده دعوی وز محتسب گواهی
ای عقل ذوفنونان پیش تو طفل مکتب
از فیض بارگاهت لبریز دست مطلب
گویم پی دعایت تا صبح ز اول شب
ای عنصر تو مخلوق از کبریای مشرب
وی دولت تو ایمن از صدمه تباهی
روزی که رخش فکرم در مدح شاه تازد
بالد چو شمع طبعم کلکم به خویش نازد
ای سیدا حسودت از رشک خود گدازد
حافظ چو پادشاه است گه گاه می نوازد
رنجش ز بخت منما بازآ به عذرخواهی

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب)
قالب شعری: مسمط
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای دیده از تو دوران جمشید دستگاهی
زیبد به بندگانت چون لاله کج کلاهی
هوش مصنوعی: ای چشم! کجا هستند پادشاهی جمشید و شکوه او؟ زیبایی و عظمت آن به بندگانت همانند لاله‌ای کج‌کلاهی است.
روشن ز روی عدلت از ماه تا به ماهی
ای از رخ تو پیدا انوار پادشاهی
هوش مصنوعی: نور چهره‌ات از روی عدلت، همچون نوری است که از ماه به ماه می‌تابد و جلوه‌گری‌های پادشاهی‌ات را در خود دارد.
وی در دل تو پنهان صد حکمت الهی
هوش مصنوعی: او در دل تو نهفته است و صدها راز الهی در آن وجود دارد.
از تیغ تو بداندیش در خاک و خون فتاده
چون برگ بید خصمت لرزیده ایستاده
هوش مصنوعی: به خاطر تیزی و شدت تاثیر تو، دشمن تو همچون برگ بیدی در خاک و خون افتاده است و به وضوح از ترس لرزیدنی را نشان می‌دهد.
ظلم از سیاست تو گردن به شرع داده
کلک تو بارک الله بر ملک دین کشاده
هوش مصنوعی: غیرت دین تحت تأثیر سیاست‌های تو قرار گرفته و ظلمی که بر آن روا داشته شده، باعث شده تا ظالمانه رفتار کنید. در واقع، کلک و زیرکی تو باعث شده تا دین به همین راحتی در برابر سیاست تو تسلیم شود.
صد چشمه آب حیوان از قطره سیاهی
هوش مصنوعی: بسیاری از منابع زندگی و حیات از یک قطره کوچک ایجاد می‌شوند.
از پایبوسیت تخت شد در جهان مکرم
هر روز بخت و دولت گویند خیر مقدم
هوش مصنوعی: به خاطر ارادت و احترام به تو، مقام و منزلتت در دنیا روز به روز بیشتر می‌شود و همه از بخت و موفقیت تو صحبت می‌کنند و تو را مورد استقبال قرار می‌دهند.
چون گردباد آخر خصم تو خورد بر هم
بر اهرمن نتابد انوار اسم اعظم
هوش مصنوعی: وقتی طوفان و مشکلات به شدت به تو حمله کنند، دیگر هیچ نیرویی نمی‌تواند بر شر و بدی غلبه کند و نور قدرت بزرگ وجود تو نمی‌تواند در برابر آن آسیب ببیند.
ملک آن توست خاتم فرمای هر چه خواهی
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که تو صاحب اختیار و فرمانروایی هستی و می‌توانی هر چیزی که بخواهی را به انجام برسانی.
باشد دعای جانب اوراد صبح و شامم
در روزگار اینست شکرانه کلامم
هوش مصنوعی: دعای من در صبح و شام نشانه‌ی شکرگزاری من برای کلماتی است که بر زبان می‌آورم، در این روزگار.
در بزم باده نوشان لب خشک و تلخ کامم
عمریست پادشاها از می تهیست جامم
هوش مصنوعی: در مجالس نوشیدن باده، لب خشک و طعم تلخی دارم و سال‌هاست که شاه زندگی‌ام از شراب خالی شده است.
اینک ز بنده دعوی وز محتسب گواهی
هوش مصنوعی: اینک من ادعایی از سوی بنده و شهادتی از طرف محتسب دارم.
ای عقل ذوفنونان پیش تو طفل مکتب
از فیض بارگاهت لبریز دست مطلب
هوش مصنوعی: ای عقل که دارای علوم و فنون بسیار هستی، در برابر تو، کودک مدرسه‌ای به نظر می‌رسد که از نعمت‌های تو به اندازه‌ای بهره‌مند است که دستانش پر از دانش و فهم می‌باشد.
گویم پی دعایت تا صبح ز اول شب
ای عنصر تو مخلوق از کبریای مشرب
هوش مصنوعی: من می‌گویم تا صبح به یاد دعایت باشم، ای موجود که وجودت از عظمت و بزرگواری سرچشمه می‌گیرد.
وی دولت تو ایمن از صدمه تباهی
هوش مصنوعی: خوشبختی و سعادت تو در امان از آسیب‌ها و نابودی است.
روزی که رخش فکرم در مدح شاه تازد
بالد چو شمع طبعم کلکم به خویش نازد
هوش مصنوعی: روزهایی که فکر و خیال من در ستایش شاه می‌تازد، بال‌های جانم مانند شمع می‌سوزد و همه شما به خود می‌بالید.
ای سیدا حسودت از رشک خود گدازد
حافظ چو پادشاه است گه گاه می نوازد
هوش مصنوعی: ای آقا، حسودان از حسادت خود می‌سوزند، چرا که حافظ چون پادشاهی است که گهگاه محبت و نوازش می‌کند.
رنجش ز بخت منما بازآ به عذرخواهی
هوش مصنوعی: از بخت خود شکایت نکن و دوباره به عذرخواهی برگرد.