شمارهٔ ۳۴۶
با اهل جاه ناخن زاغ و پلنگ باش
در کام شیر اره پشت نهنگ باش
در مجلسی که نیست مروت درو مرو
در شیشه یی که نیست در او باده سنگ باش
همخانگی به صورت دیوار پیشه کن
یکجا نشین مصاحب ناموس و ننگ باش
خواهی که پا نهی بسر اهل روزگار
در باغ دهر چون گل رعنا و رنگ باش
محتاج دستگیریی کس چون کمان مباش
بیرون اگر ز خانه برایی خدنگ باش
از صحبت گرفته جبینان حذر نمای
آنجا که نیست وسعت مشرب به تنگ باش
بر پشت و روی آئینه ای سیدا ببین
گاهی به خویش صلح کن و گه به جنگ باش
اطلاعات
وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
با اهل جاه ناخن زاغ و پلنگ باش
در کام شیر اره پشت نهنگ باش
هوش مصنوعی: با افرادی که در جاه و مقام هستند مثل زاغ و پلنگ با احتیاط و زیرکی رفتار کن، اما در برابر قدرت و زور، محکم و مقاوم همچون نهنگ باش.
در مجلسی که نیست مروت درو مرو
در شیشه یی که نیست در او باده سنگ باش
هوش مصنوعی: در مراسمی که از انسانیت و مروت خبری نیست، حضور نداشته باش. مانند شیشهای که در آن شراب نیست، بیفایده و بیمعنا میشوید.
همخانگی به صورت دیوار پیشه کن
یکجا نشین مصاحب ناموس و ننگ باش
هوش مصنوعی: برای زندگی مشترک با همسایهها، رفتار خود را طوری تنظیم کن که در کنار آنها با ادب و احترام زندگی کنی، زیرا در کنار چنین افرادی، رفتار تو میتواند بر آبرو و حیثیتت تأثیر بگذارد.
خواهی که پا نهی بسر اهل روزگار
در باغ دهر چون گل رعنا و رنگ باش
هوش مصنوعی: اگر میخواهی در زندگی و به ویژه در میان مردم زمانهات با لطافت و زیبایی مانند گل زندگی کنی، باید احتیاط کنی و قدمهای محکم و حسابشدهای برداری.
محتاج دستگیریی کس چون کمان مباش
بیرون اگر ز خانه برایی خدنگ باش
هوش مصنوعی: اگر به کمک کسی نیاز داری، مانند کمان نباش که بیرون از خانه میآید؛ بلکه مانند تیر به سوی هدف برو.
از صحبت گرفته جبینان حذر نمای
آنجا که نیست وسعت مشرب به تنگ باش
هوش مصنوعی: در جایی که فضای بحث محدود است، بهتر است از گفتگو خودداری کرد تا دچار مشکلات نشویم.
بر پشت و روی آئینه ای سیدا ببین
گاهی به خویش صلح کن و گه به جنگ باش
هوش مصنوعی: به خودت نگاهی بینداز و گاهی با خودت صلح کن و گاهی هم با چالشها و مشکلات مواجه شو.