گنجور

بخش ۴۱ - در بیان آنکه چون سفر را نهایت نیست لازم می آید سبکبار و چالاک بود

نیست راحت تا سفر آید به سر
انه کان السفر بعض السقر
این مسافر تا ابد در جنبش است
بر کنار از راحت و آسایش است
کاین نباشد ای برادر جز قیاس
از قیاس ابلیس شد در اقتباس
گفت جعفر آن امام راستین
اول من قاس ابلیس اللعین
کار بار آن نگارستان پاک
کی توان کردن قیاس از شوره خاک
اندرین عالم مسافر روز و شب
سوی منزل می رود با صد تعب
در جهان پاک لیکن ای عمو
منزل آید جلد و چابک سوی او
سوی مقصد بایدت رفت این جهان
مقصد آنجا سوی تو گردد روان
ور تو هم ره را نوردی روز و شب
نی از آنت رنج باشد نی تعب
این سفر راه عراق و شام نیست
طی راهش را پی و اقدام نیست
راه شهر هستی ملک بقاست
کی در این ره راه رو محتاج پاست
پا نمی خواهم که گردد آبله
بار سنگین نی که گردد راحله
پای این ره شوق و مرکب عزم توست
کاروان آن سبکباران چیست
چونکه شوق آمد نه رنجست و نه غم
با سبکباری نه محنت نه الم
ای سبکباران خدا را همتی
فرصتی تا هست از خود رحلتی
هان و هان ای رهروان بیگاه شد
راهزن از حالتان آگاه شد
همرهان رفتند و در خوابی هنوز
پل شکست و آن سر آبی هنوز
ای خنک آنکس که هنگام رحیل
نی گرفتار کثیر و نی قلیل
خیزد از خواب سبک گردد روان
نی غم یار و نه فکر کاروان
نی ز دزدش بیم و نی خوف عسس
نی کسش در یاد و نی یادش ز کس
هان و هان ای دوستان باوفا
وقت کوچ آمد سوی ملک بقا
تا کی آرامیده ره بی انتهاست
وقت شد بیگاه و رهزن در قفاست
بار سنگین بفکنید از راحله
تا نیایند از قفای قافله
بفکنید از دوش خود این بارها
بارهایی بلکه این بیزارها
آنچه داری ای برادر بار نیست
جز خیال و صورت و پندار نیست
ز امتحان نادیدنیها دیده شد
دیدنیها زامتحان پوشیده شد
ای توانایی که بهر آزمون
بست این نقش بدیع واژگون

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

نیست راحت تا سفر آید به سر
انه کان السفر بعض السقر
هوش مصنوعی: زیس که سفر به پایان برسد، آرامش و راحتی هم پیدا نمی‌شود؛ زیرا بخشی از دشواری‌ها و مشکلات، به سفر مربوط می‌شود.
این مسافر تا ابد در جنبش است
بر کنار از راحت و آسایش است
هوش مصنوعی: این مسافر همیشه در حال حرکت است و از آسایش و آرامش دور است.
کاین نباشد ای برادر جز قیاس
از قیاس ابلیس شد در اقتباس
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که هیچ چیزی جز قیاس و مقایسه نیست و اگر به این شیوه فکر کنیم، در واقع مانند ابلیس عمل کرده‌ایم که از قیاس‌های نادرست در استنباط و نتیجه‌گیری استفاده می‌کند.
گفت جعفر آن امام راستین
اول من قاس ابلیس اللعین
هوش مصنوعی: جعفر، امام راستین، گفت که ابلیس لعین از چیزهایی که من به آن‌ها قضاوت می‌کنم برتری ندارد.
کار بار آن نگارستان پاک
کی توان کردن قیاس از شوره خاک
هوش مصنوعی: چگونه می‌توان زیبایی و لطافت یک باغ زیبا را با زشتی و خشکی خاک بی‌حاصل مقایسه کرد؟
اندرین عالم مسافر روز و شب
سوی منزل می رود با صد تعب
هوش مصنوعی: در این جهان، انسان در تمام اوقات و شبانه‌روز به سوی خانه‌اش حرکت می‌کند و این مسیر پر از درد و رنج است.
در جهان پاک لیکن ای عمو
منزل آید جلد و چابک سوی او
هوش مصنوعی: در دنیای خالص و بی‌آلایش، اما ای عموی عزیز، به زودی شخصی چابک و سریع به سمت تو می‌آید.
سوی مقصد بایدت رفت این جهان
مقصد آنجا سوی تو گردد روان
هوش مصنوعی: در این دنیا باید به سوی هدف و مقصد خود حرکت کنی، زیرا سرانجام این دنیا تو را به آن سوی مقصدی که در نظر داری می‌برد.
ور تو هم ره را نوردی روز و شب
نی از آنت رنج باشد نی تعب
هوش مصنوعی: اگر تو نیز در مسیر زندگی تلاش کنی و شب و روز زحمت بکشی، نه از تو رنجی خواهد بود و نه خستگی.
این سفر راه عراق و شام نیست
طی راهش را پی و اقدام نیست
هوش مصنوعی: این سفر به عراق و شام نیست و برای طی کردن آن نیاز به تلاش و اقدام جدی ندارد.
راه شهر هستی ملک بقاست
کی در این ره راه رو محتاج پاست
هوش مصنوعی: راه رسیدن به حقیقت و زندگی جاودان، مسیری است که در آن نیاز به راهنمایی و کمک همیشگی وجود دارد.
پا نمی خواهم که گردد آبله
بار سنگین نی که گردد راحله
هوش مصنوعی: نمی‌خواهم که پاهایم آسیب ببینند و بار سنگین را تحمل کنند. نمی‌خواهم که به خاطر این بار سنگین، راهی سخت و دشوار پیش رویم.
پای این ره شوق و مرکب عزم توست
کاروان آن سبکباران چیست
هوش مصنوعی: این راهی که در آن قدم می‌گذاری، ناشی از اشتیاق و اراده توست. پس بی‌جهت به کاروان دیگران که بدون بار و مسئولیت حرکت می‌کنند، توجه نکن.
چونکه شوق آمد نه رنجست و نه غم
با سبکباری نه محنت نه الم
هوش مصنوعی: وقتی شوق و اشتیاق در دل حاکم شود، نه رنج و غم جایی دارد. در این حالت، انسان با سبکی و آرامش زندگی می‌کند و خبری از درد و محنت نیست.
ای سبکباران خدا را همتی
فرصتی تا هست از خود رحلتی
هوش مصنوعی: ای کسانی که در این دنیا از وزنه‌های اضافی رها هستید، از خداوند بخواهید که فرصتی فراهم کند تا خود را از این دنیا جدا کنید و راهی دیگر بسازید.
هان و هان ای رهروان بیگاه شد
راهزن از حالتان آگاه شد
هوش مصنوعی: ای مسافران، بیدار باشید! شب شده و دزد از وضعیت شما باخبر شده است.
همرهان رفتند و در خوابی هنوز
پل شکست و آن سر آبی هنوز
هوش مصنوعی: دوستان و همراهان رفتند و در خواب به سر می‌برند، پل همچنان شکسته است و آن سوی پل هنوز آبی است.
ای خنک آنکس که هنگام رحیل
نی گرفتار کثیر و نی قلیل
هوش مصنوعی: خوشحال آن کسی است که در زمان جدایی از این دنیا نه به چیزهای زیاد وابسته باشد و نه به چیزهای کم.
خیزد از خواب سبک گردد روان
نی غم یار و نه فکر کاروان
هوش مصنوعی: از خواب که بیدار می‌شوم، احساس سبکی می‌کنم. نه غم محبوب در دل دارم و نه نگرانی درباره سفر و کاروان.
نی ز دزدش بیم و نی خوف عسس
نی کسش در یاد و نی یادش ز کس
هوش مصنوعی: نه از دزدش ترسی دارد و نه از نگهبانی، نه کسی او را به یاد دارد و نه او کسی را به یاد می‌آورد.
هان و هان ای دوستان باوفا
وقت کوچ آمد سوی ملک بقا
هوش مصنوعی: ای دوستان وفادار، توجه کنید که وقت رفتن به سرزمین جاودانی رسیده است.
تا کی آرامیده ره بی انتهاست
وقت شد بیگاه و رهزن در قفاست
هوش مصنوعی: مدت زیادی است که در این راه بی‌پایان آرام گرفته‌ایم، اما زمان آن فرا رسیده که بیدار شویم. اکنون وقت آن است که از خواب غفلت بیرون بیاییم چون در این مسیر خطراتی وجود دارد که می‌تواند به ما آسیب برساند.
بار سنگین بفکنید از راحله
تا نیایند از قفای قافله
هوش مصنوعی: لuggage heavy را از روی گذرگاه بردارید تا افرادی به دنبال کاروان نیایند.
بفکنید از دوش خود این بارها
بارهایی بلکه این بیزارها
هوش مصنوعی: این بخش را به خود نگیرید و از دوش خود این بارهای سنگین و ناخوشایند را بردارید.
آنچه داری ای برادر بار نیست
جز خیال و صورت و پندار نیست
هوش مصنوعی: ای برادر، آنچه که تو در اختیار داری، تنها خیالات و تصورات است و هیچ چیز واقعی نیست.
ز امتحان نادیدنیها دیده شد
دیدنیها زامتحان پوشیده شد
هوش مصنوعی: با آزمون چیزهای نادیدنی، دیده‌ها نمایان شدند و چیزهایی که پنهان بودند، در آزمایش خود را نشان دادند.
ای توانایی که بهر آزمون
بست این نقش بدیع واژگون
هوش مصنوعی: ای قادر و توانا که برای آزمایش، این تصویر زیبا را به گونه‌ای معکوس و متفاوت به نمایش گذاشتی.