گنجور

بخش ۱۳۷ - شاه اولیا که فرمود الهی ما عبدتک خوفاً من نارک

طاعت من نی ز شوق جنت است
نی ز بیم آتش پر وحشت است
از عبادت نی طمع دارم نه بیم
هرچه می خواهی بکن ما از توایم
گر ببخشی ور بسوزانی رواست
نی کسی را جرأت چون و چراست
بنده را با این کن و آن کن چه کار
ملک ملک توست ای پروردگار
بنده ایم و پیشه ی ما بندگی است
بندگیهامان همه شرمندگیست
چون تورا اهل پرستش یافتم
در سپاس و طاعتت بشتافتم
چون تورا دیدم سزاوار سپاس
بندگی را هم بر آن کردم قیاس
برالوهیت دو دیده دوختم
وز خدایی بندگی آموختم
بندگی آموز از آن آزاده مرد
کس خدا را بندگی چون او نکرد
هان و هان همراه آن آزاد رو
بگذر از مزدوری و آزاد شو
چیست آزادی در این ره بندگی
بندگی شد شاهی و فرخندگی
طاعت مزدور بهر اجرت است
بنده را طاعت ز خوف و خشیت است
زین نکوتر اینکه چون من بنده ام
بندگیها می کنم تا زنده ام
خویشتن بینی در اینها اندر است
طاعت احرار از اینها برتر است
طاعت آزادگان دانی که چیست
این که در نیت بجز معبود نیست
چونکه او را اهل طاعت دیده اند
طاعت او زین سبب بگزیده اند
چون سزاوار نماز و طاعت است
طاعت او خواجگی و حشمت است
بنده باید بودن اما ای پسر
طاعت آزادگان باشد هنر
طاعت احرار خواهند از شما
نی ز قید بندگی گشتن رها
جوید از تو طاعت احرار را
نی ز سر کردن برون افسار را

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

طاعت من نی ز شوق جنت است
نی ز بیم آتش پر وحشت است
هوش مصنوعی: من به خاطر عشق به بهشت یا ترس از آتش جهنم فرمانبرداری نمی‌کنم.
از عبادت نی طمع دارم نه بیم
هرچه می خواهی بکن ما از توایم
هوش مصنوعی: من هیچ توقعی از عبادت ندارم و نه از آن می‌ترسم. هر کاری که می‌خواهی انجام ده، ما فقط متعلق به تو هستیم.
گر ببخشی ور بسوزانی رواست
نی کسی را جرأت چون و چراست
هوش مصنوعی: اگر ببخشی یا او را بسوزانی، هر دو کار جایز است؛ چرا که هیچ‌کس جرأت ندارد در این مورد سوالی بپرسد یا اعتراضی کند.
بنده را با این کن و آن کن چه کار
ملک ملک توست ای پروردگار
هوش مصنوعی: من به عنوان بنده تو، به این کارها و دلبستگی‌های دنیوی اعتنایی ندارم، زیرا سلطنت و مالکیت واقعی فقط از آن توست، ای پروردگار.
بنده ایم و پیشه ی ما بندگی است
بندگیهامان همه شرمندگیست
هوش مصنوعی: ما بندگان خدا هستیم و کار ما خدمت به اوست، اما در این خدمت همواره احساس شرمندگی و ناتوانی داریم.
چون تورا اهل پرستش یافتم
در سپاس و طاعتت بشتافتم
هوش مصنوعی: وقتی تو را با ایمان و پرستش یافتم، در شکرگزاری و اطاعت از تو شتابان عمل کردم.
چون تورا دیدم سزاوار سپاس
بندگی را هم بر آن کردم قیاس
هوش مصنوعی: وقتی تو را دیدم، شایسته‌ی سپاسگزاری بودم و این را با بندگی خود مقایسه کردم.
برالوهیت دو دیده دوختم
وز خدایی بندگی آموختم
هوش مصنوعی: من دو چشم به عالم الهی دوخته‌ام و از وجود پروردگار یاد بندگی و خدمت کرده‌ام.
بندگی آموز از آن آزاده مرد
کس خدا را بندگی چون او نکرد
هوش مصنوعی: از آن آزاد مرد بیاموزید که چگونه باید بندگی کرد، زیرا هیچ‌کس جز او به درستی و به این شکل بندگی خدا را نمی‌تواند انجام دهد.
هان و هان همراه آن آزاد رو
بگذر از مزدوری و آزاد شو
هوش مصنوعی: ای دوست، با آن که از بند رهایی برخوردار است، اقدام کن و از بندگی و مزدوری فاصله بگیر و به آزادی دست یاب.
چیست آزادی در این ره بندگی
بندگی شد شاهی و فرخندگی
هوش مصنوعی: آزادی در این راه چه معنایی دارد؟ در حقیقت، بندگی و servitude به نوعی به فرمانروایی و خوشبختی تبدیل شده است.
طاعت مزدور بهر اجرت است
بنده را طاعت ز خوف و خشیت است
هوش مصنوعی: افراد معمولاً به خاطر دریافت پاداش یا مزد کار می‌کنند، اما بنده واقعی به خاطر ترس و احترام به خداوند به اطاعت و بندگی مشغول است.
زین نکوتر اینکه چون من بنده ام
بندگیها می کنم تا زنده ام
هوش مصنوعی: من از اینکه بنده‌ام خوشحالم و تا زمانی که زنده‌ام، به انجام بندگی و خدمت مشغول خواهم بود.
خویشتن بینی در اینها اندر است
طاعت احرار از اینها برتر است
هوش مصنوعی: به خودشناسی و خودآگاهی در این مسائل توجه کن، زیرا اطاعت و بندگی افراد آزاد و حقیقت‌جو در این موارد از دیگران بالاتر و ارزشمندتر است.
طاعت آزادگان دانی که چیست
این که در نیت بجز معبود نیست
هوش مصنوعی: طاعت و عبادت انسان‌های آزاد را می‌دانی چیست؟ این است که در نیت و اندیشه‌شان غیر از خداوند نداشته باشند.
چونکه او را اهل طاعت دیده اند
طاعت او زین سبب بگزیده اند
هوش مصنوعی: چون مردم او را اهل فرمان‌برداری و بندگی دیده‌اند، به همین خاطر اقبال به بندگی او نشان داده‌اند.
چون سزاوار نماز و طاعت است
طاعت او خواجگی و حشمت است
هوش مصنوعی: چون او شایسته عبادت و طاعت است، اطاعت از او نشان‌دهنده‌ی بزرگی و احترام است.
بنده باید بودن اما ای پسر
طاعت آزادگان باشد هنر
هوش مصنوعی: انسان باید در زندگی خود، با بندگی و خدمتگزاری حرکت کند، اما باید بداند که هنر و استعداد باید از سر اختیاری و آزادانه به نمایش گذاشته شود، نه به خاطر اجبار.
طاعت احرار خواهند از شما
نی ز قید بندگی گشتن رها
هوش مصنوعی: آزادگان از شما خواستار خضوع و اطاعت هستند، نه اینکه شما از بندگی و در قید بودن رهایی یابید.
جوید از تو طاعت احرار را
نی ز سر کردن برون افسار را
هوش مصنوعی: از تو انتظار دارند که از آزادی‌خواهان پیروی کنی، نه اینکه فقط به خاطر تنبیه یا محدودیت، خودش را کنترل کنی.