بخش ۱۲۲ - اشاره به حدیث قدسی که فرمود دل دوستان خود را از طینت ابراهیم و موسی و عیسی و محمد ص آفریده ام
جان ابراهیم و موسای کلیم
جان عیسی و شه بطحا حریم
هر گلی زان غیرت صد بوستان
عطر گلهایش ز عطرستان جان
نی دی آنجا راه یابد نی خزان
نی ز با دست و نه از برقش زیان
گلشنی بادش نسیم زلف یار
دست قدرت اندر آنجا بازیار
گلشنی آبش ز ینبوع حیات
چار حدش هست بیرون از جهات
دل به عشق او سپار و شاد زی
از همه غمها برون آزاد زی
خیمه زد چون در دلت سلطان عشق
ملک دل گردیده شهرستان عشق
هم هوا زانجا گریزد هم هوس
جز یکی آنجا نیابی هیچکس
نی تورا باشد رضا و نی غضب
نی طرب باشد تورا و نی هرب
آنچه او خواهد همی خواهی و بس
نی هوا باشد تورا و نی هوس
بلکه خواهش از تو بگریزد چنان
کانچه تو خواهی نخواهی خواهد آن
نخل خواهش برفتد از بیخ و بن
گوش خواهش نشنود جز امر کن
گیرد اندر بزم اطمینان مقام
فادخلی فی جنتی آمد پیام
جنت او نی جنان سیب و نار
آن جنان بر خود پرستان واگذار
گر شدی از جنت او مختبر
رو بخوان عند ملیک مقتدر
بارگاه صدق و ایوان جلال
در جوار پادشاه ذوالجلال
نور این محفل بتابد چون به دل
پاک گردد از ظلام آب و گل
پاک گردد همسر پاکان شود
للخبیثین الخبیثات افکند
پا زند از جز یکی از کاینات
هم بجوید طیبین و طیبات
نی ز فردوسش نشاط و نی نعیم
نی ز دوزخ باک او را نی جحیم
بخش ۱۲۱ - رجوع به تتمه حکایت زلیخا و حضرت یوسف: آن زلیخا بود در این گفتگوبخش ۱۲۳ - حکایت شعیب پیغمبر و گریه کردن او: گریه کرد از بس شعیب تاجدار
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: چکامه
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
جان ابراهیم و موسای کلیم
جان عیسی و شه بطحا حریم
هوش مصنوعی: جان ابراهیم و موسی (که در قرآن مجید به عنوان پیامبران بزرگ شناخته میشوند) و همچنین روح عیسی و مقام ارجمند پیامبر اسلام در یکجا جمع شدهاند. این بیت به بیان ارادت و محبت به این شخصیتهای بزرگ اشاره دارد و میگوید که جان و روح آنان در حریم و درون خود گرد آمدهاند.
هر گلی زان غیرت صد بوستان
عطر گلهایش ز عطرستان جان
هوش مصنوعی: هر گلی که به خاطرِ غیرت خود، زیبایی و عطرش را به دیگران تقدیم کند، همانند بوستانی است که عطر گلهایش از عطرستانی فراتر رفته است. این نشاندهندهٔ ارزش و اهمیت گلها و زیباییهای موجود در یک محیط است.
نی دی آنجا راه یابد نی خزان
نی ز با دست و نه از برقش زیان
هوش مصنوعی: در آنجا نه نی میتواند پیدا شود و نه خزانی. نه از دستهای مردم زیانی به آنجا میرسد و نه از برقی.
گلشنی بادش نسیم زلف یار
دست قدرت اندر آنجا بازیار
هوش مصنوعی: گیاهی وجود دارد که نسیمهای ملایم زلف محبوب در آن میوزد و قدرت و توانایی در آنجا به خوبی نمایان است.
گلشنی آبش ز ینبوع حیات
چار حدش هست بیرون از جهات
هوش مصنوعی: گل، همچون آب حیات، از منبعی زنده سرچشمه میگیرد و وجودش از چهار طرف مستقل و فراتر از دنیای مادی است.
دل به عشق او سپار و شاد زی
از همه غمها برون آزاد زی
هوش مصنوعی: دل خود را به عشق او بسپار و با شادی زندگی کن، از تمام غمها آزاد باش.
خیمه زد چون در دلت سلطان عشق
ملک دل گردیده شهرستان عشق
هوش مصنوعی: وقتی عشق در قلب تو سایهافکنی میکند، تمام وجودت تحت سلطه آن قرار میگیرد و دنیای جدیدی از احساسات و عشق برایت شکل میگیرد.
هم هوا زانجا گریزد هم هوس
جز یکی آنجا نیابی هیچکس
هوش مصنوعی: در آنجا نه تنها هوا و شرایط مساعدی نیست، بلکه هیچ آرزو و خواستهای هم جز یک چیز پیدا نمیکنی و هیچ فردی هم وجود ندارد.
نی تورا باشد رضا و نی غضب
نی طرب باشد تورا و نی هرب
هوش مصنوعی: نه در خوشحالی و نه در ناراحتی، تو به چیز دیگری وابسته نیستی و هیچ یک از این حالتها نمیتواند تو را تحت تأثیر قرار دهد.
آنچه او خواهد همی خواهی و بس
نی هوا باشد تورا و نی هوس
هوش مصنوعی: آنچه او بخواهد، تو نیز آن را میخواهی و بیشتر از این نیست. نه اینکه بخواهی چیزی را به خاطر خواهش یا خواهش نفسات.
بلکه خواهش از تو بگریزد چنان
کانچه تو خواهی نخواهی خواهد آن
هوش مصنوعی: بخواهش تو از دل دور خواهد شد، همانطور که اگر خود بخواهی، دیگر نخواهی داشت.
نخل خواهش برفتد از بیخ و بن
گوش خواهش نشنود جز امر کن
هوش مصنوعی: درخت خواهش، ریشهاش را میکَند و نمیتواند صدای خواستههای قلبی را بشنود، جز اینکه فرمانی از سوی دیگری دریافت کند.
گیرد اندر بزم اطمینان مقام
فادخلی فی جنتی آمد پیام
هوش مصنوعی: در مجلس امنیت و آرامش، جایی برای تو وجود دارد؛ پس وارد بهشت من شو و پیام را بپذیر.
جنت او نی جنان سیب و نار
آن جنان بر خود پرستان واگذار
هوش مصنوعی: بهشت او مانند بهشت سیب و انار نیست، بلکه آن بهشت را به خودپرستان واگذار کن.
گر شدی از جنت او مختبر
رو بخوان عند ملیک مقتدر
هوش مصنوعی: اگر از بهشت او آزمایش شدی، به سوی خدای توانا برگرد و دعا کن.
بارگاه صدق و ایوان جلال
در جوار پادشاه ذوالجلال
هوش مصنوعی: فضای دلپذیر و با شکوهی در کنار پادشاه عظمت و حقیقت قرار دارد.
نور این محفل بتابد چون به دل
پاک گردد از ظلام آب و گل
هوش مصنوعی: نور این اجتماع وقتی درخشنده میشود که دلها از تیرگی و آلودگی مادی پاک شوند.
پاک گردد همسر پاکان شود
للخبیثین الخبیثات افکند
هوش مصنوعی: این بیت اشاره به این دارد که افرادی که پاک و نیکو هستند، همسران پاکی خواهند یافت و در مقابل، افرادی که آلوده و ناپاکند، به همان نسبت با افراد ناپاک مرتبط خواهند شد. به تعبیر دیگر، هر کس با توجه به ویژگیهای خود، همنشین و همسر مناسبش را پیدا میکند.
پا زند از جز یکی از کاینات
هم بجوید طیبین و طیبات
هوش مصنوعی: از میان موجودات، تنها یکی را پا میزند و همواره در جستجوی نیکان و خوبیهاست.
نی ز فردوسش نشاط و نی نعیم
نی ز دوزخ باک او را نی جحیم
هوش مصنوعی: او نه از خوشیهای بهشت لذت میبرد و نه از عذابهای جهنم هراسی دارد.