گنجور

عظمت آسمانها

و این افلاک و کواکب متحرکه بدون ستون بر پای داشته، با وجود این عظمت که جمیع عوالم سفلیه را از زمین و دریاها و کوهها و عالم هوا نسبت به آسمان اول کمترند از قطره ای در پیش دریای محیط و اهل رصد بیان کرده اند که خورشید به تنهائی از صد و شصت برابر روی زمین بزرگتر است و با وجود این، عظمت آسمان پنجم سه مقابل عظمت آسمان چهارم و آنچه در وسط آن است از آسمان ها تا مرکز زمین است.

و کوچکترین ستاره ای که در آسمان مشاهده می کنی هشت مقابل کل زمین است و با وجود این بزرگی و عظمت، سرعت حرکت آنها را ملاحظه کن و ببین که چون ابتدای خورشید از مشرق سر برآورد و به یک چشم بر هم زدن همه آن که صد و شصت مقابل زمین است از افق طلوع می کند پس سرعت حرکت آنها به نحوی است که در یک طرفه العین مسافت صد و شصت مقابل همه روی زمین را طی می نماید و از این جهت بود که چون سید رسل صلی الله علیه و آله و سلم از روح الامین علیه السلام پرسید که وقت زوال داخل شده؟ گفت: لا، نعم، یعنی نه، آری حضرت فرمود: این چه جواب بود؟ عرض کرد که چون گفتم که نه، پانصد سال راه را طی کرد و زوال داخل شد.

پس ای برادر از خواب غفلت برآی و مشاهده کن قدرت قادری را که جسمی به این عظمت را در حدقه چشم که از عدسی بیش نیست جای داده و تفکر کن که کیست که چنین جسمی را مسخر کرده و آسیای آن را به گردش درآورده اگر دیده بصیرت بینا باشد می بینی که اینها همه بندگانی هستند سرگشته، کمر خدمتکاری بر میان بسته، عشق الهی ایشان را واله و سرگردان کرده و به یک اشاره پروردگارشان تا قیامت به رقص افتاده گرد کعبه جلالش طوف می نمایند.

خبر داری که سیاحان افلاک
چرا گردند گرد مرکز خاک
چه می خواهند از این محمل کشیدن
چه می جویند از این منزل بریدن
ازین آمد شدن مقصودشان چیست
درین محرابگه معبودشان کیست
همه هستند سرگردان چو پرگار
پدید آرنده خود را طلبکار

و بالجمله اگر چشم اعتبار بگشائی هر ذره را گواهی بر عظمت پروردگار ببینی و اگر گوش هوش بداری از زبان حال هر ذره به زبان فصیح، جلالت آفریدگار را می شنوی.

به هر ذره بدان روئی و راهی است
بر اثبات وجود او گواهی است

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

و این افلاک و کواکب متحرکه بدون ستون بر پای داشته، با وجود این عظمت که جمیع عوالم سفلیه را از زمین و دریاها و کوهها و عالم هوا نسبت به آسمان اول کمترند از قطره ای در پیش دریای محیط و اهل رصد بیان کرده اند که خورشید به تنهائی از صد و شصت برابر روی زمین بزرگتر است و با وجود این، عظمت آسمان پنجم سه مقابل عظمت آسمان چهارم و آنچه در وسط آن است از آسمان ها تا مرکز زمین است.
هوش مصنوعی: این آسمان‌ها و ستاره‌های متحرک بدون هیچ تکیه‌گاهی وجود دارند و با وجود اینکه تمامی جهانی که ما می‌شناسیم، شامل زمین، دریاها، کوه‌ها و جو، نسبت به آسمان اول به اندازه یک قطره در برابر دریای بزرگ است، دانشمندان بیان کرده‌اند که خورشید به تنهایی از ۱۶۰ برابر زمین بزرگتر است. با این حال، عظمت آسمان پنجم سه برابر بیشتر از عظمت آسمان چهارم و آنچه در میانه این آسمان‌ها و مرکز زمین وجود دارد، می‌باشد.
و کوچکترین ستاره ای که در آسمان مشاهده می کنی هشت مقابل کل زمین است و با وجود این بزرگی و عظمت، سرعت حرکت آنها را ملاحظه کن و ببین که چون ابتدای خورشید از مشرق سر برآورد و به یک چشم بر هم زدن همه آن که صد و شصت مقابل زمین است از افق طلوع می کند پس سرعت حرکت آنها به نحوی است که در یک طرفه العین مسافت صد و شصت مقابل همه روی زمین را طی می نماید و از این جهت بود که چون سید رسل صلی الله علیه و آله و سلم از روح الامین علیه السلام پرسید که وقت زوال داخل شده؟ گفت: لا، نعم، یعنی نه، آری حضرت فرمود: این چه جواب بود؟ عرض کرد که چون گفتم که نه، پانصد سال راه را طی کرد و زوال داخل شد.
هوش مصنوعی: کوچکترین ستاره‌ای که در آسمان می‌بینی، به اندازه هشت برابر کل زمین است. با وجود این عظمت، به سرعت حرکت آنها توجه کن. زمانی که خورشید از مشرق سر بر می‌آورد، در یک چشم به هم زدن، تمام ستاره‌هایی که صد و شصت برابر زمین هستند، از افق طلوع می‌کنند. بنابراین، سرعت حرکت آنها به قدری زیاد است که در یک لحظه، مسافت صد و شصت برابر زمین را طی می‌کنند. به همین دلیل، زمانی که سید رسولان از روح‌الامین پرسید آیا وقت زوال شده، او پاسخ داد نه، آری. حضرت فرمود: این چه جوابی است؟ او توضیح داد که چون گفتم نه، پنجصد سال راه را طی کرده و وقت زوال وارد شده است.
پس ای برادر از خواب غفلت برآی و مشاهده کن قدرت قادری را که جسمی به این عظمت را در حدقه چشم که از عدسی بیش نیست جای داده و تفکر کن که کیست که چنین جسمی را مسخر کرده و آسیای آن را به گردش درآورده اگر دیده بصیرت بینا باشد می بینی که اینها همه بندگانی هستند سرگشته، کمر خدمتکاری بر میان بسته، عشق الهی ایشان را واله و سرگردان کرده و به یک اشاره پروردگارشان تا قیامت به رقص افتاده گرد کعبه جلالش طوف می نمایند.
هوش مصنوعی: ای برادر، از خواب غفلت بیدار شو و قدرت عظیم الهی را مشاهده کن. جسمی به این بزرگی در حدقه چشم که تنها یک عدسی است، قرار داده شده است. به تفکر بپرداز که چه کسی چنین جسمی را تحت کنترل درآورده و آن را به حرکت درآورده است. اگر چشمت بصیرت داشته باشد، خواهی دید که همه اینها بندگانی سرگردان هستند که کمر خدمت را به دور خود بسته‌اند. عشق الهی آنان را دیوانه و حیران کرده و به یک اشاره پروردگارشان تا قیامت به رقص در آمده و گرد کعبه جلالش طواف می‌کنند.
خبر داری که سیاحان افلاک
چرا گردند گرد مرکز خاک
هوش مصنوعی: آیا می‌دانی چرا مسافران آسمان‌ها به دور مرکز زمین می‌چرخند؟
چه می خواهند از این محمل کشیدن
چه می جویند از این منزل بریدن
هوش مصنوعی: چه هدفی دارند از این بارکشیدن و چه چیزی را از این ترک کردن منزل جستجو می‌کنند؟
ازین آمد شدن مقصودشان چیست
درین محرابگه معبودشان کیست
هوش مصنوعی: هدف آنها از آمدن به این مکان مقدس چیست و معبود آنها در اینجا چه کسی است؟
همه هستند سرگردان چو پرگار
پدید آرنده خود را طلبکار
هوش مصنوعی: همه در زندگی مانند پرگار هستند که در دایره‌ای در حرکت‌اند و هر یک در جستجوی هویت و خواسته‌های خود گام برمی‌دارند.
و بالجمله اگر چشم اعتبار بگشائی هر ذره را گواهی بر عظمت پروردگار ببینی و اگر گوش هوش بداری از زبان حال هر ذره به زبان فصیح، جلالت آفریدگار را می شنوی.
هوش مصنوعی: اگر با دقت به اطراف خود نگاه کنی، هر ذره‌ای از جهان می‌تواند نشانه‌ای از عظمت خداوند باشد و اگر به سخن حال آن‌ها گوش بدهی، با وضوح و روشنی بزرگی پروردگار را از کلام آن‌ها می‌شنوی.
به هر ذره بدان روئی و راهی است
بر اثبات وجود او گواهی است
هوش مصنوعی: هر ذره‌ای در این جهان نشان‌دهنده و گواهی بر وجود او است و به نوعی راهی برای شناخت او به شمار می‌آید.