گنجور

غزل شمارهٔ ۶۵۵

از بهر خدا عشق دگر یار مدارید
در مجلس جان فکر دگر کار مدارید
یار دگر و کار دگر کفر و محالست
در مجلس دین مذهب کفار مدارید
در مجلس جان فکر چنانست که گفتار
پنهان چو نمی‌ماند اضمار مدارید
گر بانگ نیاید ز فسا بوی بیاید
در دل نظر فاحشه آثار مدارید
آن حارس دل مشرف جان سخت غیورست
با غیرت او رو سوی اغیار مدارید
هر وسوسه را بحث و تفکر بمخوانید
هر گمشده را سرور و سالار مدارید
یاقوت کرم قوت شما بازنگیرد
خود را گرو نفس علف خوار مدارید
العزه لله جمیعا چو شنیدیت
خاطر به سوی سبلت و دستار مدارید
چون اول خط نقطه بد و آخر نقطه
خود را تبع گردش پرگار مدارید
در مشهد اعظم به تشهد بنشینید
هش را به سوی گنبد دوار مدارید
انکار بسوزد چو شهادت بفروزد
با شاهد حق نکرت انکار مدارید
یک نیم جهان کرکس و نیمیش چو مردار
هین چشم چو کرکس سوی مردار مدارید
آن نفس فریبنده که غرست و غرورست
هین عشق بر آن غره غرار مدارید
گه زلف برافشاند و گه جیب گشاید
گلگونه او را به جز از خار مدارید
او یار وفا نبود و از یار ببرد
آن ده دله را محرم اسرار مدارید
او باده بریزد عوضش سرکه فروشد
آن حامضه را ساقی و خمار مدارید
ما حلقه مستان خوش ساقی خویشیم
ما را سقط و بارد و هشیار مدارید
گر ناف دهی پشک فروشد عوض مشک
آن ناف ورا نافه تاتار مدارید
چون روح برآمد به سر منبر تذکیر
خود را سپس پرده گفتار مدارید

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

از بهر خدا عشق دگر یار مدارید
در مجلس جان فکر دگر کار مدارید
هوش مصنوعی: برای خدا، عشق دیگری را در نظر نگیرید و در جمع جان، به کار دیگری فکر نکنید.
یار دگر و کار دگر کفر و محالست
در مجلس دین مذهب کفار مدارید
هوش مصنوعی: در ارتباط با دین و مذهب، به چیزها و افرادی که متعلق به غیر هستند، توجه نکنید و به دنبال امور جدید و نا معقول نروید.
در مجلس جان فکر چنانست که گفتار
پنهان چو نمی‌ماند اضمار مدارید
هوش مصنوعی: در جمع‌های روحانی و معنوی، اندیشه‌ها و احساسات آنقدر عمیق و واقعی است که سخنان نهانی و پنهانی در آن دوام نمی‌آورد و نمی‌تواند مخفی بماند.
گر بانگ نیاید ز فسا بوی بیاید
در دل نظر فاحشه آثار مدارید
هوش مصنوعی: اگر صدایی از نی نرسد، بوی آن در دل به یاد آثار زناکاران استشمام می‌شود.
آن حارس دل مشرف جان سخت غیورست
با غیرت او رو سوی اغیار مدارید
هوش مصنوعی: این شعر به این معناست که نگهبان دل، که شخصی با اراده و غیرت است، به هیچ کس جز آن که شایسته است اعتماد ندارد. بنابراین، بهتر است که به افراد غریبه روی نیاورید و به قدر و ارزش خود توجه کنید.
هر وسوسه را بحث و تفکر بمخوانید
هر گمشده را سرور و سالار مدارید
هوش مصنوعی: هر فکری را با دقت بررسی کنید و به هیچ چیز گم‌شده‌ای به عنوان رئیس و سرور نگاه نکنید.
یاقوت کرم قوت شما بازنگیرد
خود را گرو نفس علف خوار مدارید
هوش مصنوعی: یاقوت و گوهرهای با ارزش، نشانه‌ی قدرت و توانمندی شما هستند. از این رو، خود را کمتر از آنچه هستید، نپندارید و به فکر تأمین نیازهای سطحی و زودگذر نباشید.
العزه لله جمیعا چو شنیدیت
خاطر به سوی سبلت و دستار مدارید
هوش مصنوعی: همه عزت و بزرگی از آن خداوند است. وقتی این را شنیدی، به یاد کلاه و دستار خود نیفت.
چون اول خط نقطه بد و آخر نقطه
خود را تبع گردش پرگار مدارید
هوش مصنوعی: اگر در ابتدا با نقطه‌ای نادرست شروع کنید، در انتها نیز نتیجه‌ای نادرست خواهید داشت. پس باید به دقت و توجه وارد عمل شوید تا نتیجه‌ی مطلوبی به دست آورید.
در مشهد اعظم به تشهد بنشینید
هش را به سوی گنبد دوار مدارید
هوش مصنوعی: در مشهد مقدس، زمانی که به نماز نشسته‌اید، توجه‌تان را به سوی گنبد نگذارید و فقط بر روی عبادت و دعا متمرکز شوید.
انکار بسوزد چو شهادت بفروزد
با شاهد حق نکرت انکار مدارید
هوش مصنوعی: اگر انکار را بسوزاند، مانند شهادت بر حقیقت، پس با گواهی حق، در انکارهای خود تجدید نظر کنید.
یک نیم جهان کرکس و نیمیش چو مردار
هین چشم چو کرکس سوی مردار مدارید
هوش مصنوعی: نیمه‌ای از جهان پر از کرکس‌ها است و نیمه دیگرش شبیه به مردار. پس چشم‌هایتان را مانند کرکس‌ها به سمت مردار نچرخانید.
آن نفس فریبنده که غرست و غرورست
هین عشق بر آن غره غرار مدارید
هوش مصنوعی: این نفس فریبنده که پر از خودپسندی و غرور است، توجهتان را به عشق و زیبایی‌های آن جلب نکنید و فریب نخورید.
گه زلف برافشاند و گه جیب گشاید
گلگونه او را به جز از خار مدارید
هوش مصنوعی: گاهی زلفش را برادامه می‌ریزد و گاهی هم جیبش را باز می‌کند. ولی به جز از خار، به هیچ چیز دیگری به او نمی‌توان دست زد.
او یار وفا نبود و از یار ببرد
آن ده دله را محرم اسرار مدارید
هوش مصنوعی: دوست وفادار نبود و از دوستی این دل‌ها را محرم راز قرار ندهید.
او باده بریزد عوضش سرکه فروشد
آن حامضه را ساقی و خمار مدارید
هوش مصنوعی: ساقی به جای اینکه شراب خوشمزه بدهد، سرکه ترش می‌ریزد و شما نباید غمگین و ناراحت باشید.
ما حلقه مستان خوش ساقی خویشیم
ما را سقط و بارد و هشیار مدارید
هوش مصنوعی: ما دسته‌ای هستیم که به دور ساقی خود می‌چرخیم و در می‌نوشیم. شما نباید به حال ما اهمیتی بدهید، چه در حال مستی باشیم و چه هوشیار.
گر ناف دهی پشک فروشد عوض مشک
آن ناف ورا نافه تاتار مدارید
هوش مصنوعی: اگر کسی به او نعمت و عزتی بدهد، باید بداند که این نعمت ارزشمند است و نباید آن را به سادگی نادیده بگیرد. همچنین نباید او را کم ارزش یا بی‌اهمیت فرض کرد.
چون روح برآمد به سر منبر تذکیر
خود را سپس پرده گفتار مدارید
هوش مصنوعی: زمانی که روح بر بالای منبر قرار می‌گیرد، به خود توجه کن و از صحبت‌های بی‌فایده پرهیز کن.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۶۵۵ به خوانش عندلیب

حاشیه ها

1395/06/26 01:08
رضا اهور

چون روح برآمد به سر منبر تذکیر
خود را سپس پرده گفتار مدارید
این درویش کمترین .گمان میکند که این بیت مخصوص خود مولانای جان میباشد. وی خویش را پس از سکوت ها و گوش کردن های طولانی دیگر اکنون لایق سخن گفتن میداند.
درود بر روان پاک والهی مولانا...

1395/08/04 12:11
امیر

محمد رضا لطفی در کمال زیبایی ابیاتی رو در کنسرت لوزان سویس اجرا کرده ، محشره

1396/11/18 12:02
عبداله جهانسری

آلبوم شعله عشق.استاد محمدرضا لطفی...

1396/12/26 10:02
شیرین

بیت آخر را جا انداخته اید:
چون طلعت شمس الحق تبریز بدیدید
خود را نگران گل و گلزار مدارید

1401/06/19 15:09
,,شاهرخ کاظمی

بانام خداوند

بطور کلی حضرت مولانا

می فرمایند مرکز, شما انسان

باید, عدم یا خداوند باشد

غیر از خداوند هر چیز دکری باشد

جزو اغیار وبزودی خداوند انرا

می گیرد  واین از, غیرت خداونده

که حافظ, خودش در انسان 

هست. انسان امتداد خداونده

ولی چیزهای دکر را در مرکزش

قرار داده وتمام معظلات دنیا

بخاطر همینه 

دنیا مثل زن بدکاره است

که نباید عاشقش شد

واکر غیر خدا مرکزش باشه

بلاخره. بوی گندش در میاد

متل کسی ازش باد خارج

بشه بی صدا ولی بوی این

عمل در میاد