گنجور

غزل شمارهٔ ۶۱۸

چون جغد بود اصلش، کی صورتِ باز آید؟
چون سیر خورد مردم، کی بوی پیاز آید؟
چون افتد شیر نر از حمله حیز و غر
وز زخمهٔ کون خر کی بانگ نماز آید؟
پای تو شده کوچک از تنگی پاپوچک
پا برکش ای کوچک! تا پهن و دراز آید
بگشای به امیدی تو دیدهٔ جاویدی
تا تابش خورشیدش از عرش فراز آید
چنگا تو سری بر کن در حلقهٔ سر اندر کن
تو خویش تهی‌تر کن تا چنگ به ساز آید

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

چون جغد بود اصلش، کی صورتِ باز آید؟
چون سیر خورد مردم، کی بوی پیاز آید؟
هوش مصنوعی: این بیت به این نکته اشاره دارد که اگر چیزی ذات و سرشتی خاص داشته باشد، نمی‌تواند به شکل و نوع دیگری درآید. مانند جغدی که به خاطر ماهیتش نمی‌تواند به پرنده‌ای مانند باز تبدیل شود. همچنین، وقتی انسان‌ها چیزهایی را مصرف می‌کنند، نمی‌توانند انتظار بوی کاملاً متفاوتی داشته باشند؛ همانطور که وقتی پیاز خورده می‌شود، بوی خاص خود را دارد و غیر از آن قابل تغییر نیست. در واقع، این متن به این موضوع می‌پردازد که اصل و ذات یک چیز قابل تغییر نیست.
چون افتد شیر نر از حمله حیز و غر
وز زخمهٔ کون خر کی بانگ نماز آید؟
هوش مصنوعی: زمانی که شیر نر از جنگ و حمله فارغ می‌شود و به آرامش می‌رسد، آیا صدای اذان در دل بیابان به گوش می‌رسد؟
پای تو شده کوچک از تنگی پاپوچک
پا برکش ای کوچک! تا پهن و دراز آید
هوش مصنوعی: به خاطر تنگی کفش پای تو کوچک شده است، پس پا را از درون کفش بیرون بیاور تا به اندازه بزرگ و بلندش برگردد.
بگشای به امیدی تو دیدهٔ جاویدی
تا تابش خورشیدش از عرش فراز آید
هوش مصنوعی: چشم‌هات رو به امید باز کن تا نور خورشید از بالاترین نقطه آسمان فرو بیافتد.
چنگا تو سری بر کن در حلقهٔ سر اندر کن
تو خویش تهی‌تر کن تا چنگ به ساز آید
هوش مصنوعی: به خودت توجه کن و از مشکلات رها شو. هرچه بیشتر از خودت بکاهی، راحت‌تر می‌توانی با زندگی هماهنگ شوی و از ساز‌های خوش‌آوای آن لذت ببری.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۶۱۸ به خوانش عندلیب

حاشیه ها

1394/03/02 22:06
هنگامه حیدری

حضرت مولانا در این ابیات می فرمایند: از کوزه همان برون تراود که در اوست.
کسی که اصلش جغد است نمی تواند صورت پرنده باز به خود گیرد . کسی که سیر خورده باشد از دهانش بوی پیاز نخواهد آمد.
اگر پای تو کوچک شده به خاطر پاپوش تنگت بوده است پایت را از آن پاپوش درآور تا ببینی پایت تا کجاها تو را خواهد برد.
حیز: نامرد
غر: زن فاحشه
در بیت آخر می فرماید:
چنگا تو سری برکن، در حلقه سر اندر کن
تو خویش تهی تر کن، تا جنگ به ساز آید
مصراع دوم این بیت اشاره دارد به این حدیث که :
مثل المومن کمثل المزمار لا یحسن صوته الا بخلاء بطنه:
مثل مومن مثل سازی است که زیبایی صدایش جز با تهی شدن بطن و درونش به گوش نخواهد رسید.

1395/11/25 18:01
طلا

لطفا تصحیح نمایید در بیت آخر تهی تر نوشته شود

1395/11/25 18:01
طلا

لطفا تصحیح کنید
بیت آخر تهی تر