گنجور

غزل شمارهٔ ۵۲۲

ماه دیدم شد مرا سودای چرخ
آن مهی نی کو بود بالای چرخ
تو ز چرخی با تو می‌گویم ز چرخ
ور نه این خورشید را چه جای چرخ
زهره را دیدم همی‌زد چنگ دوش
ای همه چون دوش ما شب‌های چرخ
جان من با اختران آسمان
رقص رقصان گشته در پهنای چرخ
در فراق آفتاب جان ببین
از شفق پرخون شده سیمای چرخ
سر فروکن یک دمی از بام چرخ
تا زنم من چرخ‌ها در پای چرخ
سنگ از خورشید شد یاقوت و لعل
چشم از خورشید شد بینای چرخ
ماه خود بر آسمان دیگرست
عکس آن ماهست در دریای چرخ

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ماه دیدم شد مرا سودای چرخ
آن مهی نی کو بود بالای چرخ
هوش مصنوعی: من ماهی را دیدم که در آسمان می‌تابد و باعث شد به دور و بر خود فکر کنم. آن ماهی که در بالای آسمان است، مرا به افکار و احساسات عمیق‌تری واداشت.
تو ز چرخی با تو می‌گویم ز چرخ
ور نه این خورشید را چه جای چرخ
هوش مصنوعی: من از چرخ زندگی و فراز و نشیب‌های آن با تو صحبت می‌کنم، چرا که اگر به خورشید نگاه کنی، جایگاهی برای چرخ و گردش باقی نمی‌ماند.
زهره را دیدم همی‌زد چنگ دوش
ای همه چون دوش ما شب‌های چرخ
هوش مصنوعی: زهره را دیدم که پیوسته به ساز چنگ می‌نوازد، ای کسی که در شب‌های آسمان مثل ما حضور داری.
جان من با اختران آسمان
رقص رقصان گشته در پهنای چرخ
هوش مصنوعی: روح من در آسمان به همراه ستاره‌ها در حال رقصیدن است و در فضای وسیع آسمان حرکت می‌کند.
در فراق آفتاب جان ببین
از شفق پرخون شده سیمای چرخ
هوش مصنوعی: در دوری از خورشید جان، ببین که چگونه چهره آسمان در اثر غم و اندوه قرمز و پرخون شده است.
سر فروکن یک دمی از بام چرخ
تا زنم من چرخ‌ها در پای چرخ
هوش مصنوعی: زمانی کوتاه در دنیای بزرگ و بی‌پایان زندگی، سر را پایین بیاور و به خودت توجه کن. من می‌خواهم موانعی که در راه پیشرفت و حرکت وجود دارد را از بین ببرم.
سنگ از خورشید شد یاقوت و لعل
چشم از خورشید شد بینای چرخ
هوش مصنوعی: سنگ از تاثیر نور خورشید به یاقوت و لعل تبدیل می‌شود، و چشم نیز با نور خورشید می‌تواند به بینایی و تماشای آسمان دست یابد.
ماه خود بر آسمان دیگرست
عکس آن ماهست در دریای چرخ
هوش مصنوعی: ماه در آسمان به تنهایی وجود دارد و تصویر آن در دریا مانند منعکس می‌شود. به عبارت دیگر، ماه در آسمان شگفت‌انگیز است و تصویر آن در آب، زیبایی دیگری به همراه دارد.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۵۲۲ به خوانش عندلیب

حاشیه ها

1394/05/27 22:07
امید

شمس و مه چرخیدن در حال چرخ
گفته می شد احسن دارای چرخ
نغمه های مولوی نغمه گو
در خروشید و در امد به چرخ
نغمه های مولوی نی سخن
در بجوشید در امد به چرخ

1395/08/11 22:11
مهدی

ماه خود بر آسمان دیگر است....
بیست سال است که این بیت تن مرا می لرزاند.

1395/08/12 05:11
بی سواد

نلرزید آقا مهدی گرامی،
ماه خود بر آسمان دیگریست
و آنکه شما می بینید عکس اوست
\واقعی نیست، مجازی است

1396/10/25 00:12
هادی

سلام ، لطفا معنی کنید . ممنون

1397/07/10 23:10
همایون

غزل چرخ
در این غزل هشت بیتی که نشان از بی‌ حدی و بی‌ مرزی است، واژه چرخ، ردیفِ پس از قافیه آمده است تا اهمیت آنرا برساند و چهار بار بیش از اندازه لازم یعنی‌ نُه بار، بکار برده شده، که نشانه فرم و جهان مادی است، هر چند این‌ها می‌‌تواند تصادفی باشد همان گونه که خود شعر یک تصادف است که از حال شاعر در برخورد با دنیای بیرون پدید می‌‌آید
چرخ از معنی‌‌های بسیار مهم و با ارزش است و از واژه‌های کلیدی در اشعار جلال دین
چرخ از آغاز هستی‌ و پیدایش جهان مادی در کار است از ریز‌ترین جز تا عظیم‌ترین اجرام فضائی
و هم آغاز حرکت انسانی‌ روی زمین و پیدایش صنعت است و هم اوج نشاط و شادی انسان را نشان می‌‌دهد
ازینرو چرخ به تنهایی هم وازه‌ای کاملا مادی است و هم معنا یی و جایی‌ است که دنیای معنی‌ و واقعیت با هم پیوند می‌‌خورند
و انسان می‌‌تواند از این راه خود را به دنیای معنی‌ منتقل سازد و حال خود را دگرگون سازد و مستی معنوی خود را به اوج‌های بالا برساند
به خصوص آنکه در دنیای معنی‌ نیز مانند دنیای واقعی‌ بی‌ شک شاهی‌ بر تخت نشسته است بی‌ اندازه فرهمند و با شکوه
ما انسان‌ها معنی‌‌ها را از دنیای واقعی می‌‌گیریم حال آنکه به باور جلال دین این معنی‌‌ها هستند که این جهان و چرخ و فلک را پدید آورده ا‌ند و انسان محصول چرخی است که معنی‌‌ها در هستی‌ می‌‌زنند
و این تصور اول و دوم و علت و معلول از اندیشه ناقص انسان می‌‌آید که غرق دنیای ماده است و به درون خود کم تر می‌‌پردازد

1403/09/19 07:12
اقبال کاظمی

بخوان دیوان شمس و مثنوی را 

مپرس اما هوش مصنوعی را

معلوم است که جمعبندی، سنجش و بکارگیری اطلاعاتی بدون احساس ،عاطفه و خودبرانگیزنده خیال و شعور هوش مصنوعی از ساحت ظریف شریف و بالخصوص شعر شهودی و پیچیده ای عرفانی بسیار بدور است. ولی شباهتی که هوش مصنوعی در این زمینه با افراد ازخودراضی، دیده درآ  و شارلاتان دارد در این است که هرگز در معناکردن اشعار به ناتوانی خود اقرار نمی کند و هرچه سرهم بافته به خورد خواننده می دهد، یعنی "نمیدانم" در قاموس اش وجود ندارد و من تا به حال مشاهده نتوانستم..  به هرحال من خواندن نظریات هوش مصنوعی را در مورد معنای اشعار ضیاع وقت می‌دانم مگر اینکه گاه‌گاهی به قصد تفریح و تفنن باشد. حتا می‌تواند خطر گمراهی هم داشته باشد برای آنانکه سالکان تازه وارد این وادی اند.