مولاناغزل شمارهٔ ۴۸۹
اگر تو مست وصالی، رخ تو ترش چراست؟
برون شیشه ز حال درون شیشه گوا‌ست
پدید باشد مستی میان صد هشیار
ز بوی رنگ و ز چشم و فتادن از چپ و راست
علی‌الخصوص شرابی که اولیا نوشند
که جوش و نوش و قوامش ز خم لطف خدا‌ست
خم شراب میان هزار خُّم دگر
به کف و تف و به جوش و به غلغله پیدا‌ست
چو جوش دیدی می‌دان که آتش‌ست ز جان
خروش دیدی می‌دانک شعلهٔ سودا‌ست
بدانک سرکه فروشی شراب کی دهدت
که جرعه‌اش را صد من شکر به نقد بها‌ست
بهای باده من المؤمنین انفسهم
هوای نفس بمان گر هوات بیع و شراست
هوای نفس رها کردی و عوض نرسید
مگو چنین که بر آن مکرم این دروغ خطا‌ست
کسی که شب به خرابات قاب قوسین‌ست
درون دیده پرنور او خمار لقا‌ست
طهارتی‌ست ز غم باده شراب طهور
در آن دماغ که باده است باد غم ز کجاست؟
ابیت عند ربی نام آن خرابات است
نشان یطعم و یسقن هم از پیمبر ماست
غزل شمارهٔ ۴۸۸: در این سلام مرا با تو دار و گیر جداستغزل شمارهٔ ۴۹۰: مرا چو زندگی از یاد روی چون مه توست
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
اگر تو مست وصالی، رخ تو ترش چراست؟
برون شیشه ز حال درون شیشه گوا‌ست
هوش مصنوعی: اگر تو در حالت وصل و عشق هستی، چرا چهره‌ات عبوس و نگران به نظر می‌رسد؟ حال درونت را می‌توان از ظاهر بیرونت فهمید.
پدید باشد مستی میان صد هشیار
ز بوی رنگ و ز چشم و فتادن از چپ و راست
هوش مصنوعی: در میان صد فرد هوشیار، مستی به دلیل بوی خوش، رنگ‌ها و زیبایی چشم‌ها ایجاد می‌شود و انسان از این زیبایی‌ها به شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
علی‌الخصوص شرابی که اولیا نوشند
که جوش و نوش و قوامش ز خم لطف خدا‌ست
هوش مصنوعی: به ویژه شربتی که نیکان و اولیا می‌نوشند، چرا که سرشار از نشاط و قوتش از نعمت و رحمت خداوند نشأت می‌گیرد.
خم شراب میان هزار خُّم دگر
به کف و تف و به جوش و به غلغله پیدا‌ست
هوش مصنوعی: در میان هزاران ظرف دیگر، خم شراب به وضوح در دست من است و در حال جوشیدن و هیاهو به نظر می‌رسد.
چو جوش دیدی می‌دان که آتش‌ست ز جان
خروش دیدی می‌دانک شعلهٔ سودا‌ست
هوش مصنوعی: وقتی جوش و خروش را دیدی، بدان که این ناشی از آتش درونی است. اگر صدای دل‌تنگی را شنیدی، آگاه باش که این نشان‌دهندهٔ شور و شوقی عمیق است.
بدانک سرکه فروشی شراب کی دهدت
که جرعه‌اش را صد من شکر به نقد بها‌ست
هوش مصنوعی: بدان که فروشنده سرکه هرگز به تو شراب نخواهد داد، چرا که قیمت یک جرعه از آن به اندازه‌ی صد من شکر ارزش دارد.
بهای باده من المؤمنین انفسهم
هوای نفس بمان گر هوات بیع و شراست
هوش مصنوعی: بهای مشروب دل‌نشین مومنین جان خودشان است. همچنان که خودخواهی و تمایلات نفسانی آن‌ها را به خرید و فروش دچار می‌کند.
هوای نفس رها کردی و عوض نرسید
مگو چنین که بر آن مکرم این دروغ خطا‌ست
هوش مصنوعی: هوا و هوس خود را کنار گذاشتی و در عوض چیزی به دست نیاوردی، پس این را بیان نکن که کسی بر این موضوع احترام می‌گذارد، چرا که این ادعا نادرست است.
کسی که شب به خرابات قاب قوسین‌ست
درون دیده پرنور او خمار لقا‌ست
هوش مصنوعی: کسی که در شب در مکانی خوش‌گذران و شاداب حضور دارد، در چشمانش نور زندگی و شوق دیدار محبوبش به وضوح دیده می‌شود.
طهارتی‌ست ز غم باده شراب طهور
در آن دماغ که باده است باد غم ز کجاست؟
هوش مصنوعی: در آن لحظه که باده‌ی پاک و بی‌غمی وجود دارد، نگرانی و غم مانند بادی است که از کجای عالم می‌وزد؟ این نشان‌دهنده‌ی حالتی است که در آن فرد از همه‌ی غصه‌ها و مشکلات رها می‌شود و به خوشی و نشئه‌ی شراب می‌پردازد.
ابیت عند ربی نام آن خرابات است
نشان یطعم و یسقن هم از پیمبر ماست
هوش مصنوعی: در پیشگاه پروردگارم، آن مکان پر از لذت و خوشی است که از نعمت‌های بهشتی برخوردار می‌شود و همگی از فرستاده ما بهره‌مند می‌گردند.
حاشیه ها
1393/11/11 16:02
هنگامه حیدری
در بیت آخر می فرماید:
"ابیت عند ربی" نام آن خراباتست
نشان " یطعم و یسقن" هم از پیمبر ماست
اشاره به این حدیث پیامبر (ص)
انی ابت یطعمنی ربی و یسقینی
یا ابیت عند ربی یطعمنی و یسقینی
من در نزد خدایم مسکن دارم او مرا می خوراند ومی نوشاند.
1393/11/11 16:02
هنگامه حیدری
در بیت آخر می فرماید:
ابیت عند ربی نام آن خراباتست
نشان یطعم و یسقن هم از پیمبر ماست
ماخوذ از این حدیث نبوی
انی ابت یطعمنی ربی و یسقینی
یا ابیت عند ربی یطعمنی و یسقین
من در در نزد پروردگارم خانه گرفتم که او مرا می خوراند و می نوشاند.
1394/04/05 21:07
حافظ
خرابات دل انسان پاک است
1396/12/23 01:02
همایون
غزلی در حال و هوای عرفان کلاسیک و سنتی اسلامی که پیش از ملاقات شمس سروده شده است و هیچ نشان از دنیای آشنایی با او ندارد و سرودن این غزل نیازی به مفخر تبریز نیست و شبیه آن از نظر معنی و محتوی نزد عرفا و شیوخ پیشین بسیار است