گنجور

غزل شمارهٔ ۴۶۱

شاه گشادست رو، دیده شه بین که راست ؟
باده گلگونِ شه، بر گل و نسرین که راست ؟
شاه در این دم به بزم پای طرب درنهاد
بر سر زانوی شه تکیه و بالین که راست ؟
پیش رخ آفتاب چرخ پیاپی کی زد ؟
در تتق ابر تن ماه به تعیین که راست ؟
ساغرها می‌شمرد وی بشده از شمار
گر بنشد از شمار ساغر پیشین که راست ؟
از اثر روی شه هر نفسی شاهدی
سر کشد از لامکان گوید کابین که راست ؟
ای بس مرغان آب بر لب دریای عشق
سینه صیاد کو دیده شاهین که راست ؟
هین که براقان عشق در چمنش می‌چرند
تنگ درآمد وصال لایقشان زین که راست ؟
سیمبر خوب عشق رفت به خرگاه دل
چهره زر لایق آن بر سیمین که راست ؟
خسرو جان شمس دین مفخر تبریزیان
در دو جهان همچو او شاه خوش‌آیین که راست ؟

اطلاعات

وزن: مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

شاه گشادست رو، دیده شه بین که راست ؟
باده گلگونِ شه، بر گل و نسرین که راست ؟
هوش مصنوعی: شاه، گسترده است و هر کسی باید به او نگاه کند و ببیند که آیا حقیقت را می‌بیند یا نه. می‌پرسد که آیا باده سرخ‌رنگ او بر گل و نسرین حق دارد یا نه؟
شاه در این دم به بزم پای طرب درنهاد
بر سر زانوی شه تکیه و بالین که راست ؟
هوش مصنوعی: در این لحظه، شاه به جشن و شادی وارد شده و بر زانوی دیگری تکیه کرده است. این سؤال پیش می‌آید که آیا کسی در کنار او راست و صحیح قرار دارد؟
پیش رخ آفتاب چرخ پیاپی کی زد ؟
در تتق ابر تن ماه به تعیین که راست ؟
هوش مصنوعی: خورشید در آسمان به طور مداوم می‌درخشد، ولی آیا ابر توانسته بر تن ماه تاثیر بگذارد و آن را در جایی که باید باشد، ثابت کند؟
ساغرها می‌شمرد وی بشده از شمار
گر بنشد از شمار ساغر پیشین که راست ؟
هوش مصنوعی: او در حال شمارش ساغرهاست و از تعداد آن‌ها به طور دقیق آگا‌ه شده است. اگر یکی از ساغرها ناپدید شود، آیا هنوز می‌تواند به شمارش ادامه دهد و تعداد باقی‌مانده را درست بگوید؟
از اثر روی شه هر نفسی شاهدی
سر کشد از لامکان گوید کابین که راست ؟
هوش مصنوعی: هر بار که چهره زیبای او را می‌بینم، گویی یک گواهی از عوالم نا مشخص برایم می‌آید که سوال می‌کند: آیا این حقیقت دارد؟
ای بس مرغان آب بر لب دریای عشق
سینه صیاد کو دیده شاهین که راست ؟
هوش مصنوعی: بسیاری از پرندگان در کنار دریای عشق وجود دارند، اما صیاد کیست که دیده است که شاهین به کجا می‌رود؟
هین که براقان عشق در چمنش می‌چرند
تنگ درآمد وصال لایقشان زین که راست ؟
هوش مصنوعی: اظهار نگرانی کن که عشق مانند براقانی در باغ عشق می‌چرخند و به خاطر این حجم از عشق، دسترسی کسی به وصال آنها به طرز مشقت‌بار و دشواری محدود شده است. از این رو، مطرح می‌شود که آیا حقیقتاً سزاوار چنین عشق و وصالی هستیم؟
سیمبر خوب عشق رفت به خرگاه دل
چهره زر لایق آن بر سیمین که راست ؟
هوش مصنوعی: سیمبر خوب عشق به خیمه دل آمد و چهره‌ای درخشان و زیبا دارد که تنها شایسته اوست، اما آیا کسی دیگر نیز در این زیبایی شریک است؟
خسرو جان شمس دین مفخر تبریزیان
در دو جهان همچو او شاه خوش‌آیین که راست ؟
هوش مصنوعی: خسرو جان شمس دین، که افتخار تبریزی‌هاست، در دو جهان مانند او پادشاه باوقار و با احترام کیست؟

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۴۶۱ به خوانش عندلیب

حاشیه ها

1396/10/16 23:01
همایون

این غزل را اگر با غزل زیر مقایسه کنیم که می‌‌گوید :
ای ساقی جان پر کن آن ساغر پیشین را
با احتیاط می‌‌توان گفت‌ این غزل پس از شمس است و آن دیگری پیش از آن سروده شده است
اینجا شاه رو نمایی می‌‌کند و ماه وجود از ابر تن‌ بیرون آمده است و باده گگون و دسته گل و نسرین بکار می‌‌آیند چون وصال تنگ و نزدیک است
ساغر‌ها پیاپی خالی‌ می‌‌شوند و هر لحظه شادی‌ای از راه می‌‌رسد و آیینی نو می‌‌آورد
چون خسرو جان شمس دین که پادشه هر دو جهان است پیدا شده است و یگانگی در جان انسان پدید آمده است دیگر صحبت دویی نیست