گنجور

غزل شمارهٔ ۳۴۸

صدایی کز کمان آید نذیریست
که اغلب با صدایش زخم تیریست
مؤثر را نگر در آب آثار
کاثر جستن عصای هر ضریریست
پس لا تبصرونت تبصرونی‌ست
بصر جستن ز الهام بصیریست
تو هر چه داری نه جویانش بودی ؟
طلب‌ها گوش گیری و بشیریست
چنان کن که طلب‌ها بیش گردد
کثیرالزرع را طمع وفیریست
مشو نومید از ظلمی که کردی
که دریای کرم توبه پذیریست
گناهت را کند تسبیح و طاعات
که در توبه پذیری بی‌نظیریست
شکسته باش و خاکی باش این جا
که می‌جوید کرم هر جا فقیریست
کرم دامن پر از زر کرد و آورد
که تا وا می‌خرد هر جا اسیریست
عزیزی بخشد آن کس را که خواری‌ست
بزرگی بخشد آن را که حقیریست
که هستی نیستی جوید همیشه
زکات آن جا نیاید که امیریست
ازیرا مظهر چیزیست ضدش
از این دو ضد را ضد خود ظهیریست
تو بر تخته سیاهی گر نویسی
نهان گردد که هر دو همچو قیریست
بود فرقی ز تری تا ترست خط
چو گردد خشک پنهان چون ضمیریست
خمش کن گرچه شرحش بی‌شمارست
طبیعت‌ها عدو هر کثیریست

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

صدایی کز کمان آید نذیریست
که اغلب با صدایش زخم تیریست
هوش مصنوعی: صدایی که از کمان بلند می‌شود، نشانه‌ای است از اینکه اغلب با این صدا، زخم تیرهایی ایجاد می‌شود.
مؤثر را نگر در آب آثار
کاثر جستن عصای هر ضریریست
هوش مصنوعی: به تأثیرگذار نگاه کن؛ در آب نشانه‌های پدیدار شدن است که مانند حرکت عصای هر بینا و آگاه است.
پس لا تبصرونت تبصرونی‌ست
بصر جستن ز الهام بصیریست
هوش مصنوعی: شما نمی‌توانید مرا ببینید، زیرا دیدن، نشانه‌ای از الهام و بینش واقعی است.
تو هر چه داری نه جویانش بودی ؟
طلب‌ها گوش گیری و بشیریست
هوش مصنوعی: آیا هرچه داشته‌ای را دنبال نکردی؟ خواسته‌ها همواره در نظر تو باید گویای حقیقت باشند.
چنان کن که طلب‌ها بیش گردد
کثیرالزرع را طمع وفیریست
هوش مصنوعی: به گونه‌ای عمل کن که خواسته‌هایت افزایش یابد، زیرا کسی که در تلاش و کوشش زیاد است، همیشه به امید تحقق خواسته‌هایش خواهد بود.
مشو نومید از ظلمی که کردی
که دریای کرم توبه پذیریست
هوش مصنوعی: از کارهای ناپسند خود ناامید نباش، زیرا دریای رحمت الهی همیشه آماده پذیرش توبه است.
گناهت را کند تسبیح و طاعات
که در توبه پذیری بی‌نظیریست
هوش مصنوعی: گناهانت به خاطر توبه‌ات مانند رشته‌ای می‌شوند که بدون وقفه تو را به سمت پاکی و نیکی هدایت می‌کند، زیرا در بازگشت به سوی خدا و طلب بخشش، ویژگی‌های خاص و بی‌نظیری داری.
شکسته باش و خاکی باش این جا
که می‌جوید کرم هر جا فقیریست
هوش مصنوعی: در اینجا، زندگی را می‌توان با تواضع و humility سپری کرد. باید در جستجوی کمک و رحمت، به فقر و مشکلات دیگران توجه داشته باشیم و خود را در برابر آن‌ها بشکنیم و خاکی و humble باشیم.
کرم دامن پر از زر کرد و آورد
که تا وا می‌خرد هر جا اسیریست
هوش مصنوعی: کرم دامن پر از طلا را آماده کرد و آورد تا هر جا که کسی در درد و رنج است، به او کمک کند.
عزیزی بخشد آن کس را که خواری‌ست
بزرگی بخشد آن را که حقیریست
هوش مصنوعی: کسی که در جستجوی عزت و بزرگی است، باید به دیگران محبت و بخشش کند؛ زیرا اگر کسی در زندگی احساس حقارت کند، بزرگ خواهند شد.
که هستی نیستی جوید همیشه
زکات آن جا نیاید که امیریست
هوش مصنوعی: هستی همواره به دنبال درک عدم است، زیرا در جایی که یاوری وجود ندارد، نمی‌توان از آن بهره‌ای برد.
ازیرا مظهر چیزیست ضدش
از این دو ضد را ضد خود ظهیریست
هوش مصنوعی: چرا که یک چیز، نمایانگر چیزی دیگر است و مقابل آن نیز نماد خود را دارد.
تو بر تخته سیاهی گر نویسی
نهان گردد که هر دو همچو قیریست
هوش مصنوعی: اگر بر تخته سیاهی چیزی بنویسی، نوشته پنهان می‌شود و مانند قیر، هم درخت و هم زمین را می‌پوشاند.
بود فرقی ز تری تا ترست خط
چو گردد خشک پنهان چون ضمیریست
هوش مصنوعی: فرقی وجود دارد میان تر بودن و ترسیدن؛ وقتی که چیزی خشک شود، مانند یک راز پنهان می‌ماند.
خمش کن گرچه شرحش بی‌شمارست
طبیعت‌ها عدو هر کثیریست
هوش مصنوعی: سکوت کن، هرچند توضیحات زیادی در مورد آن وجود دارد، زیرا طبیعت دشمن هر چیزی است که زیاد شود.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۳۴۸ به خوانش پری ساتکنی عندلیب

حاشیه ها

1392/03/24 14:05
امین کیخا

الهام واژه زیبایی است در فارسی روایی یافته و همه به کار می بریم ولی وخش را هم داریم که الهام از ان زیبا تر می ماند ولی وخش هم همان الهام است و وخشور یعنی کسی که الهام به او می رسد و یا پیامبر

1392/03/24 14:05
امین کیخا

وخش در لهجه مردم دزفول معنی اسپند میدهد

1393/11/27 17:01
هنگامه حیدری

در بیت سوم می فرماید:
پسِ ِ لا تبصرونت ، تبصرونیست
بصر جستن ز الهام بصیرییست
اشاره دارد به آیات 38 و 39 سوره الحاقه
فَلَا أُقْسِمُ بِمَا تُبْصِرُونَ ﴿38﴾
پس نه [چنان است که می‏پندارید] سوگند یاد می‏کنم به آنچه می‏بینید (38)

وَمَا لَا تُبْصِرُونَ ﴿39﴾
و آنچه نمی‏بینید (39)
در بیت ششم می فرماید:
مشو نومید از ظلمی که کردی
که دریای کرم توبه پذیریست
اشاره دارد به آیه شوم سوره غافر
غَافِرِ الذَّنبِ وَقَابِلِ التَّوْبِ
که می فرماید خداوند بخشنده گناه و توبه پذیر است و نیز اشاره دارد به این که هرگز نباید از رحمت خداوند نومید شد. در سوره زمر آیه 53 می فرماید:
قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَی أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ ﴿53﴾
بگو ای بندگان من که بر خویشتن زیاده‏روی روا داشته‏اید از رحمت‏خدا نومید مشوید در حقیقت‏خدا همه گناهان را می‏آمرزد که او خود آمرزنده مهربان است (53)
در بیت هفتم می فرماید:
گناهت را کند تسبیح و طاعات
که در توبه پذیری بی نظیریست
در سوره فرقان آیه هفتادم می فرماید:
إِلَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُوْلَئِکَ یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَکَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِیمًا ﴿70﴾

مگر کسی که توبه کند و ایمان آورد و کار شایسته کند پس خداوند بدیهایشان را به نیکیها تبدیل می‏کند و خدا همواره آمرزنده مهربان است (70)

در بیت دوازدهم می فرماید:
ازیرا مظهر چیزست ضدش
ازاین دو ضد را ضد خود ظهیریست
اعراب مثلی دارند با این مضمون: تعرف الاشیاء باضدادهم
اشیاء با اضداد خود شناخته می شوند.