اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
باز گردد عاقبت این در بلی
رو نماید یار سیمین بر بلی
هوش مصنوعی: در نهایت، دوباره این در به روی من باز خواهد شد و یار زیبا و نقره‌گونم را ملاقات خواهم کرد.
ساقی ما یاد این مستان کند
بار دیگر با می و ساغر بلی
هوش مصنوعی: ای ساقی، خواهش دارم که دوباره یاد این خماران را با شراب و جام زنده کنی.
نوبهار حسن آید سوی باغ
بشکفد آن شاخه‌های تر بلی
هوش مصنوعی: بهار زیبا فرا می‌رسد و درختان جوان در باغ شکوفه می‌زنند.
طاق‌های سبز چون بندد چمن
جفت گردد ورد و نیلوفر بلی
هوش مصنوعی: زمانی که چمنزار به طرز خوبی سبز میشود، گل‌ها و نیلوفرها نیز به زیبایی در کنار هم شکوفا می‌شوند.
دامن پرخاک و خاشاک زمین
پر شود از مشک و از عنبر بلی
هوش مصنوعی: زمین با خاک و خار و خاشاک پر شده، اما پر از عطر مشک و عنبر نیز میشود.
آن بر سیمین و این روی چو زر
اندرآمیزند سیم و زر بلی
هوش مصنوعی: در اینجا گفته میشود که دو چیز مختلف، یکی با رنگ نقره‌ای و دیگری با رنگ طلایی، به شکلی زیبا و هماهنگ با هم ترکیب می‌شوند.
این سر مخمور اندیشه پرست
مست گردد زان می احمر بلی
هوش مصنوعی: این سر، که پر از افکار و اندیشه‌هاست، به خاطر نوشیدن آن می سرخ و شاداب میشود و حالتی مستی پیدا می‌کند.
این دو چشم اشکبار نوحه گر
روشنی یابد از آن منظر بلی
هوش مصنوعی: این دو چشم که از اشک پر شده‌اند، با دیدن آن صحنه روشنایی پیدا می‌کنند.
گوش‌ها که حلقه در گوش وی است
حلقه‌ها یابند از آن زرگر بلی
هوش مصنوعی: گوش‌هایی که به عنوان زینت در گوش او هستند، از هنر زرگری و مهارت او بهره‌مند می‌شوند.
شاهد جان چون شهادت عرضه کرد
یابد ایمان این دل کافر بلی
هوش مصنوعی: وقتی محبوب جان خود را به نمایش بگذارد، دل بی‌ایمان نیز به حقیقت ایمان می‌آورد.
چون براق عشق از گردون رسید
وارهد عیسی جان زین خر بلی
هوش مصنوعی: وقتی عشق مانند براق به زمین آمد، روح عیسی از این مرکب به‌دست آمد.
جمله خلق جهان در یک کس است
او بود از صد جهان بهتر بلی
هوش مصنوعی: تمام موجودات جهان در وجود یک شخص خلاصه شده‌اند و او از تمام جهانیان با ارزش‌تر است.
من خمش کردم ولیکن در دلم
تا ابد روید نی و شکر بلی
هوش مصنوعی: من خاموش ماندم، اما در دل من همیشه تلخی و شیرینی وجود دارد.
حاشیه ها
این سر مخمور ز اندیشه پر ست
سر از اندیشه های دنیوی و عاقلانه پر است . سر اندیشه پرست نیست .
بیت آخر نیازی به تصحیح دارد، به این شکل:
من خَمُش گردم ولیکن در دلم ...
درود بی پایان بر استاد حسین الهی قمشه ای که اوّلین بار با این غزل مرا با مولانا آشنایی دادند
با سلام.این غزل زیبا از جهت معنا هماهنگی خاصی با اولین مثنوی مولوی دارد.
سلام
به نظرم مصرع پایانی " نی شکر " درست تر است چون اگر واو بین آن دو قرار دهیم یعنی شکر می روید که همه می دانیم شکر روئیدنی نیست اما اگر بخوانیم نی شکر مراد همان گیاه نیشکر است که با مفهوم بیت سازگار می باشد .
پاینده یاران
1396/10/07 21:01
آریا والا
تا ابد روید نی و شکر بلی
1396/12/10 19:03
امین ایزدی کوشککی
آقای قمشه ای این ابیات را در سخنرانی خود پیرامون سورهءیوسف، علی نبینا و آله و علیه السلام، به صورت سوالی میخوانند، و بلی را به عنوان جواب آن سوال. که بسیار دلپذیرتر میشود.
1398/07/20 12:10
مجتبی اسدی
این اینجوری نیست؟
'این سر مهمور اندیشه پرست'
مولانا