گنجور

غزل شمارهٔ ۲۷۷۸

ای خدایی که مفرح بخش رنجوران توی
در میان لطف و رحمت همچو جان پنهان توی
خسته کردی بندگان را تا تو را زاری کنند
چون خریدار نفیر و لابه و افغان توی
جمله درمان خواه و آن درمانشان خواهان توست
آنک درد و دارو از وی خاست بی‌شک آن توی
دردهایی کآدمی را بر در خلقان برد
آن حجاب از اول است و آخر و پایان توی
هر کجا کاری فروبندد تو باشی چشم بند
هر کجا روشن شود آن شعله تابان توی
ناله بخشی خستگان را تا بدان ساکن شوند
چون حقیقت بنگرم در درد ما نالان توی
هم توی آن کس که می‌گوید توی والله توی
گوی و چوگان و نظاره گر در این میدان توی
و آنک منکر می‌شود این را و علت می‌نهد
در میان وسوسه او نفس علت خوان توی
و آنک می‌گوید توی زین گفت ترسان می‌شود
در میان جان او در پرده ترسان توی
کنج زندان را به یک اندیشه بستان می‌کنی
رنج هر زندان ز توست و ذوق هر بستان توی
در یکی کار آن یکی راغب و آن دیگر نفور
تو مخالف کرده‌ای شان فتنه ایشان توی
آن یکی محبوب این و باز او مکروه آن
چشم بندی چشم و دل را قبله و سامان توی
صد هزاران نقش را تو بنده نقشی کنی
گویی سلطان است آن دام است خود سلطان توی
بندگی و خواجگی و سلطنت خط‌های توست
خط کژ و خط راست این دبیرستان توی
صورت ما خانه‌ها و روح ما مهمان در آن
نقش و جان‌ها سایه تو جان آن مهمان توی
دست در طاعت زنیم و چشم در ایمان نهیم
بر امید آنک بنمایی که خود ایمان توی
دست احسان بر سر ما نه ز احسانی که ما
چشم روشن در تو آویزیم کان احسان توی
غفلت و بیداری ما در، توی بر کار و بس
غفلت ما بی‌فضولی بر، چو خود یقظان توی
توبه با تو خود فضول است و شکستن خود بتر
نقش پیمان گر شکست ارواح آن پیمان توی
روح‌ها می‌پروری همچون زر و مس و عقیق
چون مخالف شد جواهر ای عجب چون کان توی
روز درپیچد صفت در ما و تابد تا به شب
شب صفات از ما به تو آید صفاتستان توی
روز تا شب ما چنین بر همدگر رحمت کنیم
شب همه رحمت رود سوی تو چون رحمان توی
کو سلاطین جهان گر شاه ایوان بوده‌اند
پس بدانستیم بی‌شک کاندر این ایوان توی

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

حاشیه ها

1389/08/15 18:11
امیر

از غزلهای زیبای مولاناست که به یک مناجات صمیمانه میماند.موضوع محوری آن عفو وبخشایش الهیست که شاعر آن را از پروردگارش میطلبد و گوئیا گام در راه توبه نهاده.
از ویژگیهای جالب توجه آن استفاه از واژه احسان در بیت17 است که در دو معنی به کار رفته است. احسان در مصرع اول این بیت همان عفو وکرم الهیست اما در مصرع دوم احسان به معنای عبادت پروردگار است چنانکه گویی اورا میبینیم که شاعر نیز به این نکته اشاره کرده است.
والله عالم

1394/11/25 00:01
نلی

این غزل به هیچ وجه مناجات نیست دوست عزیز

1402/02/05 06:05
یزدانپناه عسکری

4- دردهایی کآدمی را بر در خلقان برد - آن حجاب از اول است و آخر و پایان تویی

***

[رالف اوستین Ralph Austin 1]

تحمل درد، آزمایش و انگیزه‌ای است از سوی حق برای بیداری و آشنایی

 عبدش با حقیقت ارتباط دو طرفة بین فرد و خدایی که در اوست.

[یزدانپناه عسکری *  Yazdanpanah Askari]

عدم درک ارتباط با حق، انسان را در مقابلِ شرایط سخت‌تری قرار می‌دهد.

(وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنِّی فَإِنِّی قَریبٌ أُجیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ - البقرة : 186)

  صبر و شکیبایی عبد و زمان‌بندی در اجابت از ناحیه حق است.

_______

1- چکیده فصوص الحکم ، تفکرات زمینه‌های تاریخی و زندگی‌نامه ابن عربی  نوشته رالف اوستین ، ترجمه و تحقیق حسین مریدی – کتاب طه 1384 –  فص نوزدهم حکمت غیبیه در کلمه ایوبیه