غزل شمارهٔ ۲۴۱۶
برو برو که به بز لایق است بزغاله
برو که هست ز گاوان حیات گوساله
برو برو که خران گله گله جمع شدند
خر جوان و خر پیر و خر دو یک ساله
ز ناله تو مرا بوی خر همیآید
که خر کند به علف زار و ماده خر ناله
دماغ پاک بباید برای مشک و عبیر
گلولههای پلیدی برای جلاله
در آن زمان که خران بول خر به بو گیرند
زهی زمان و زهی حالت و زهی حاله
میا میا که به میدان دل خران نرسند
به صد هزار حیل میرسند خیاله
دلاله کیست بلیس این عروس دنیا را
عروس را تو قیاسی بکن ز دلاله
خموش باش سخن شرط نیست طالب را
که او ز اشارت ابرو رسد به دنباله
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
برو برو که به بز لایق است بزغاله
برو که هست ز گاوان حیات گوساله
هوش مصنوعی: برو، چون فقط بز به بزغاله میخورد و گوساله نیز متعلق به گاو است.
برو برو که خران گله گله جمع شدند
خر جوان و خر پیر و خر دو یک ساله
هوش مصنوعی: برو برو، چراکه الاغها دسته دسته جمع شدهاند؛ هم الاغهای جوان هستند، هم پیرها و حتی الاغهای یک ساله.
ز ناله تو مرا بوی خر همیآید
که خر کند به علف زار و ماده خر ناله
هوش مصنوعی: از صدای ناله تو، بویی شبیه به بوی الاغ به مشامم میرسد، مانند الاغی که در علفزار میچرد و مادیان الاغ هم در حال ناله است.
دماغ پاک بباید برای مشک و عبیر
گلولههای پلیدی برای جلاله
هوش مصنوعی: برای خوشبویی و زیبایی، باید از هر آلودگی و پلیدی دوری کرد و تنها با پاکی و صفا به دنبال جذبه و جلال بود.
در آن زمان که خران بول خر به بو گیرند
زهی زمان و زهی حالت و زهی حاله
هوش مصنوعی: در زمانی که الاغها بوی فضولات خود را احساس کنند، چه وقتی شگفتانگیز و چه وضع جالبی است!
میا میا که به میدان دل خران نرسند
به صد هزار حیل میرسند خیاله
هوش مصنوعی: بیا و نگو که در میدان عشق، دلهایی که به خوبی نمیپندارند، به آسانی به هدف خود نمیرسند؛ زیرا آنها با به کار بردن هزاران نیرنگ و ترفند، میتوانند به آرزوهای خود دست یابند.
دلاله کیست بلیس این عروس دنیا را
عروس را تو قیاسی بکن ز دلاله
هوش مصنوعی: در این بیت اشاره شده که معشوقهی زیبایی که دنیا را به خود مشغول کرده است، چه کسی است که او را میفهمد و میشناسد. شاعر از خواننده میخواهد تا از ویژگیها و صفات این عروس دنیا، او را با دلاله (نگهدارنده یا مروج عشق) مقایسه کند. در واقع، اشاره به زیبایی و جذابیت دنیا و نحوهی نشان دادن آن دارد.
خموش باش سخن شرط نیست طالب را
که او ز اشارت ابرو رسد به دنباله
هوش مصنوعی: سکوت کن، چون تو باید در جستجوی حقیقت، حرف نزنی. میدانیم که آن شخص با نشانههای کوچک و ظریف، به دانستهها و منازل بالاتر میرسد.