گنجور

غزل شمارهٔ ۲۳۱۶

امروز بت خندان می‌بخش کند خنده
عالم همه خندان شد بگذشت ز حد خنده
پیوسته حسد بودی پرغصه ولیک این دم
می‌جوشد و می‌روید از عین حسد خنده
در من بنگر ای جان تا هر دو سلف خندیم
کان خنده بی‌پایان آورد مدد خنده
بربسته و بررسته غرقند در این رسته
تا با همگان باشد از عین ابد خنده
تا چند نهان خندم پنهان نکنم زین پس
هر چند نهان دارم از من بجهد خنده
ور تو پنهان داری ناموس تو من دانم
کاندر سر هر مویت درجست دو صد خنده
هر ذره که می‌پوید بی‌خنده نمی‌روید
از نیست سوی هستی ما را کی کشد خنده
خنده پدر و مادر در چرخ درآوردت
بنمود به هر طورت الطاف احد خنده
آن دم که دهان خندد در خنده جان بنگر
کان خنده بی‌دندان در لب بنهد خنده

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

امروز بت خندان می‌بخش کند خنده
عالم همه خندان شد بگذشت ز حد خنده
هوش مصنوعی: امروز معشوقه با لبخندش به همه شادی و خنده می‌دهد و این شادی باعث شده که همه در جهان خندان شوند و خنده از حد فراتر رفته است.
پیوسته حسد بودی پرغصه ولیک این دم
می‌جوشد و می‌روید از عین حسد خنده
هوش مصنوعی: همواره حسد باعث غم و اندوه بود، اما اکنون از دل حسد، خنده و شادی فوران می‌کند و رشد می‌کند.
در من بنگر ای جان تا هر دو سلف خندیم
کان خنده بی‌پایان آورد مدد خنده
هوش مصنوعی: ای عزیز، به من نگاه کن تا هر دو با هم بخندیم، چرا که این خنده بی‌پایان به کمک ما می‌آید و شادی را در زندگی‌مان افزایش می‌دهد.
بربسته و بررسته غرقند در این رسته
تا با همگان باشد از عین ابد خنده
هوش مصنوعی: در این رستاخیز، همه در حال شادی و خندیدن هستند و این خوشحالی به خاطر ارتباط و نزدیکی آنها با همدیگر و با جوهره ابدی زندگی به وجود آمده است.
تا چند نهان خندم پنهان نکنم زین پس
هر چند نهان دارم از من بجهد خنده
هوش مصنوعی: مدت‌هاست که به طور پنهانی می‌خندم و دیگر نمی‌توانم این خنده را پنهان کنم. از این به بعد هر چه در درون دارم، به طور ناخواسته به بیرون خواهد زد.
ور تو پنهان داری ناموس تو من دانم
کاندر سر هر مویت درجست دو صد خنده
هوش مصنوعی: اگر تو به طور پنهانی هم راز و ناموس خود را نگه‌داری، من این را می‌دانم که در هر حلقه موی تو دو صد خنده نهفته است.
هر ذره که می‌پوید بی‌خنده نمی‌روید
از نیست سوی هستی ما را کی کشد خنده
هوش مصنوعی: هر ذره‌ای که به حرکت در می‌آید، بدون خنده نمی‌تواند وجود پیدا کند. پس چه کسی ما را از حالت عدم به وجود می‌آورد؟
خنده پدر و مادر در چرخ درآوردت
بنمود به هر طورت الطاف احد خنده
هوش مصنوعی: خنده‌های پدر و مادر در زندگی تو جلوه‌گر شده و هر نوع محبت و رحمت الهی را به نمایش می‌گذارد.
آن دم که دهان خندد در خنده جان بنگر
کان خنده بی‌دندان در لب بنهد خنده
هوش مصنوعی: زمانی که دهان انسان می‌خندد، باید به عمق وجود او نگاه کنی، زیرا این خنده که در ظاهر بی‌دندان به نظر می‌رسد، در واقع نشانه‌ای از شادی و سرزندگی در درون اوست.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۲۳۱۶ به خوانش عندلیب

حاشیه ها

1394/10/24 14:12
مرادی

جسارتا در مصرع اول، بخش کردنِ خنده، مفهوم دقیقی نداشته و در اغلب نسخ هم «پخش» آمده است.
امروز روز بت خندان می‌پخش کند خنده....
سپاس

1394/10/24 14:12
مرادی

همچنین در بیت:
هر ذره که می‌پوید بی‌خنده نمی‌روید
از نیست سوی هستی ما را کی کشد خنده
در مصرع دوم «کی» خلاف وزن آمده است و «که» صحیح تر است.

1397/07/25 13:09
شقایق عسگری

دوست عزیز والا ماهم هنوز درگیر این کی و که هستیم
بحث در این باب در سایت گنجور مفصله دوستان ادیب میفرمایند این کی به معنی چه وقت نیست، کی (بر وزن سی 30) به معنی چه کسی میباشد.
اما بازهم با وزن اغلب ابیات جور درنمیاد!

1397/07/25 17:09
۸

ایشان خود بارها گفته اند که از شعر و شاعری بیزارند
و از وزن و قافیه
ازیرا سخت نگیرید و کی را همان که بخوانید چه
فکر و ذکر او تنها قلندر تبریز بوده است
اما در گویش برخی ایرانیان می گویند سه گونه " ک " یافت میشود
نخست "ک " می نویسند و " چ " می خوانند مانند چتاب
به جای کتاب
.
دو دیگر " ک " می نویسند و " ی " می خوانند
مانند دیتر به جای دکتر
و سرانجام " کافی " که نه می نویسند و نه می خوانند
مانند " ابراهیم " !!

1398/09/15 12:12
مسعود

دورد به فرهیختگان و دوستان عزیز
مطلبی که در اشعار حضرت مولانا میباشد اینست
همانطوریکه همه میدانند مولانا به قافیه بودن شعر اعتنا نمینمود بلکه هدف ایشان برای ما انسانها فهم و درک شعر میباشدکه اگر ملاحظه نمایید در یکایک ابیات شفاف میباشد.
این هدف و اصل و تفکر مولانا بوده و میباشد.
با درود و سپاس فراوان مسعود

1399/12/20 07:02

کی اگر در اشعار مولانا به معنای زمانی نباشد همواره همان که به معنای فلان یا چه کسی است در نظر باشد مولانا اصالتی بلخلی دارد و گویشی دری با لهجه افغانی که یحتمل بر همین اصل که هنوز هم مستعمل است مینویسند کی و ی را رقیق و بمانند ه تلفظ میکنند نه اما دقیق و چیزی میان کی و که

1399/12/27 08:02
تنها خراسانی

ابن عربی معتقد است خداوند با خیال جهان را آفرید اما مولانا می گوید جهان یا ذره باخنده آغاز شد .
آدمی با خنده و لحظات شادی نطفه او بسته می شود
"خنده پدر و مادر در چرخ (زمین) درآوردت
بنمود به هر طورت الطاف احد خنده"

1399/12/27 08:02
تنها خراسانی

"هر ذره که می پوید بی خنده نمی روید"
سخنرانی دکتر ایرج شهبازی در خصوص شادی مولانا
فوق العاده ارزشمند!

1403/04/08 09:07
اسماعیل امینی

بخش کردن خنده، یعنی بخشیدن و اهداکردن خنده.

بنابراین کاملا صحیح است.