گنجور

غزل شمارهٔ ۲۳۰۷

بربند دهان از نان کآمد شکر روزه
دیدی هنر خوردن بنگر هنر روزه
آن شاه دو صد کشور تاجیت نهد بر سر
بربند میان زوتر کآمد کمر روزه
زین عالم چون سجین برپر سوی علیین
بستان نظر حق بین زود از نظر روزه
ای نقره باحرمت در کوره این مدت
آتش کندت خدمت اندر شرر روزه
روزه نم زمزم شد در عیسی مریم شد
بر طارم چارم شد او در سفر روزه
کو پر زدن مرغان کو پر ملک ای جان
این هست پر چینه و آن هست پر روزه
گر روزه ضرر دارد صد گونه هنر دارد
سودای دگر دارد سودای سر روزه
این روزه در این چادر پنهان شده چون دلبر
از چادر او بگذر واجو خبر روزه
باریک کند گردن ایمن کند از مردن
تخمه اثر خوردن مستی اثر روزه
سی روز در این دریا پا سر کنی و سر پا
تا دررسی ای مولا اندر گهر روزه
شیطان همه تدبیرش و آن حیله و تزویرش
بشکست همه تیرش پیش سپر روزه
روزه کر و فر خود خوشتر ز تو برگوید
دربند در گفتن بگشای در روزه
شمس الحق تبریزی هم صبری و پرهیزی
هم عید شکرریزی هم کر و فر روزه

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بربند دهان از نان کآمد شکر روزه
دیدی هنر خوردن بنگر هنر روزه
هوش مصنوعی: به زبان ساده می‌توان گفت: در روزه‌داری، با بستن دهان و پرهیز از غذا، به معنای واقعی هنر و ارزش روزه را درک می‌کنی. روزه گرفتن نشان‌دهنده‌ی توانایی در کنترل نفس و توجه به معنویات است.
آن شاه دو صد کشور تاجیت نهد بر سر
بربند میان زوتر کآمد کمر روزه
هوش مصنوعی: آن پادشاهی که بر دو صد کشور فرمانروایی می‌کند، تاج را بر سر می‌نهد و در میانه‌ی روز از دقت و سرعت در کارهایش، کمر بسته به سختی و تلاش ادامه می‌دهد.
زین عالم چون سجین برپر سوی علیین
بستان نظر حق بین زود از نظر روزه
هوش مصنوعی: از این دنیا مانند زندانی به سوی عالم بالا پرواز کن و در این باغ، جمال حق را با تمام وجودت مشاهده کن، چرا که زود است که از دید روزگار دور شوی.
ای نقره باحرمت در کوره این مدت
آتش کندت خدمت اندر شرر روزه
هوش مصنوعی: ای نقره‌ی باارزش، در این دمای سوزان آتش، تو در حال خدمت به شعله‌های روزه‌ای.
روزه نم زمزم شد در عیسی مریم شد
بر طارم چارم شد او در سفر روزه
هوش مصنوعی: در اینجا به معنای تحولی اشاره می‌شود که در زندگی عیسی، به عنوان یک شخصیت مهم در تاریخ دینی، رخ داده است. به نوعی نشان‌دهنده تقدس و معنویت در دوران روزه و سفرهای اوست. این بیت به تأثیر عمیق روزه و نقش مهمی که در زندگی معنوی و روحانی افراد دارد، اشاره می‌کند.
کو پر زدن مرغان کو پر ملک ای جان
این هست پر چینه و آن هست پر روزه
هوش مصنوعی: پرواز پرندگان آزاد را ببین، ای جان، این یکی پرچین است و آن یکی پر روزه.
گر روزه ضرر دارد صد گونه هنر دارد
سودای دگر دارد سودای سر روزه
هوش مصنوعی: اگر روزه برای سلامت و روح انسان مضر باشد، اما همچنان هنر و زیبایی‌های دیگری دارد، باز هم دل انسان به عشق و افکار دیگری مشغول است و به روزه اهمیت می‌دهد.
این روزه در این چادر پنهان شده چون دلبر
از چادر او بگذر واجو خبر روزه
هوش مصنوعی: این روزه در این چادر پنهان شده است، مانند دلبر که از چادر خود بیرون می‌آید. آیا خبر از روزه داری او داری؟
باریک کند گردن ایمن کند از مردن
تخمه اثر خوردن مستی اثر روزه
هوش مصنوعی: در این بیت، به بیان تأثیر تغذیه و پرهیز بر زندگی انسان اشاره شده است. می‌توان گفت که با خوردن غذاهای مناسب و کنترل شده، سلامتی و طول عمر افزایش می‌یابد. همچنین اشاره به این دارد که روزه‌داری و پرهیز از زیاده‌روی در مصرف مواد غذایی می‌تواند به روح و جان انسان کمک کند و او را از خطرات دور نگه دارد.
سی روز در این دریا پا سر کنی و سر پا
تا دررسی ای مولا اندر گهر روزه
هوش مصنوعی: این بیت به معنای این است که اگر انسان در زندگی خود تلاش کند و صبر و استقامت داشته باشد، به نتایج و ثمرات فوق‌العاده‌ای دست خواهد یافت. تلاش و کوشش در مسیر هدف، حتی اگر طولانی و دشوار باشد، در نهایت به موفقیت و دستاورد می‌انجامد.
شیطان همه تدبیرش و آن حیله و تزویرش
بشکست همه تیرش پیش سپر روزه
هوش مصنوعی: شیطان تمام نقشه‌ها و فریب‌هایش را شکست داد، و همه تیرهایش قبل از اینکه به هدف برسند، در برابر سپر روزه از کار افتادند.
روزه کر و فر خود خوشتر ز تو برگوید
دربند در گفتن بگشای در روزه
هوش مصنوعی: روزه‌ای که به خاطر تو گفتم، خوش‌تر از حال و روز من است. پس بگذار در روزه‌ام صحبت کنم و خود را آزاد بگذارم.
شمس الحق تبریزی هم صبری و پرهیزی
هم عید شکرریزی هم کر و فر روزه
هوش مصنوعی: شمس تبریزی هم صبوری و پرهیزگاری را دارد، هم در روز شکرگزاری می‌درخشد، هم قدرت و فرزانگی را در خود دارد، و هم روزه‌داری را می‌شناسد.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۲۳۰۷ به خوانش عندلیب

حاشیه ها

1392/04/16 23:07
محسن خ

معانی برخی اصطلاحات دشوار:
سجین : وادیی است در جهنم
علیین: بالاترین طبقه بهشت
فلک چارم: فلک چارم
تخمه : سوءهاضمه .

1392/04/16 23:07
محسن خ

اصطلاح چهارم اصلاح شود.
طارم چارم: فلک چارم

1396/01/17 19:04
وفایی

بله .
و آن گاه که در صور اسرافیل دمیده شود و همگی در پیشگاه خداوند حاضر شویم ، در آن زمان به طبقات بهشت نظر خواهیم افکند و مقام هر یک از بزرگان را خواهیم دید . زیرا در آن زمان ، پرده های جهل از مقابل چشمان انسان کنار می رود و چشمانمان بر روی حقیقت باز می شود .
درود بر تمام پیامبران راستین خداوند

1396/01/17 22:04
گمنام-۱

جناب وفایی
می گویند (و بر گردن آنان که گفته و می گویند)
" کسان که نوای تار شنیده باشند ، صور اسرافیل نخواهند شنید "
اینان بر نخواهند خاست تا چشم بر حقیقت بگشایند ،
برطبقات بهشت نظر بیفکنند و بر جایگاه بزرگان رشک برند!
و خداوند خود آگاهترین است.

1401/01/04 02:04
سمیه شکری

مولانا به طرز شگفت آوری به روزه علاقه داشته است، گویا بیشتر روزهای سال را روزه بوده و برای افطار غذای اندکی می خورده است ، به همین سبب بسیار نحیف و استخوانی بوده.

در مناقب العارفین آمده: روزی مولانا به حمام درآمد و به جسم لاغر خود نگاهی کرد و گفت: "در تمام عمر خود از کسی شرمسار نشدم مگر امروز از این جسم خجالت می کشم ، اما چه کنم که آسایش من در رنج تن است".