گنجور

غزل شمارهٔ ۲۱۴۹

ای تو خموش پرسخن چیست خبر بیا بگو
سوره هل اتی بخوان نکته لافتی بگو
خیمه جان بر اوج زن در دل بحر موج زن
مشک وجود بردران ترک دو سه سقا بگو
چونک ز خود سفر کنی وز دو جهان گذر کنی
کیست کز او حذر کنی هیچ سخن مخا بگو
از می لعل پرگهر بی‌خبری و باخبر
در دل ما بزن شرر بر سر ما برآ بگو
ساقی چرخ در طرب مجلس خاک خشک لب
زین دو بزاده روز و شب چیست سبب مرا بگو
از دل چرخ در زمین باغ و گل است و یاسمین
باد خزانش در کمین چیست چنین چرا بگو
بخل و سخا و خیر و شر نیست جدا ز یک دگر
نیست یکی و نیست دو چیست یکی دو تا بگو
بلبل مست تا به کی ناله کنی ز ماه دی
ذکر جفا بس است هی شکر کن از وفا بگو
هیچ در این دو مرحله شکر تو نیست بی‌گله
نقش فنا بشو هله ز آینه صفا بگو
جزو بهل ز کل بگو خار بهل ز گل بگو
درگذر از صفات او ذات نگر خدا بگو

اطلاعات

وزن: مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن (رجز مثمن مطوی مخبون)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای تو خموش پرسخن چیست خبر بیا بگو
سوره هل اتی بخوان نکته لافتی بگو
هوش مصنوعی: ای تو که سکوت کرده‌ای، خبر چیست؟ لطفاً بیا و بگو. سوره «هل أتی» را بخوان و نکته‌های لطیفی را بیان کن.
خیمه جان بر اوج زن در دل بحر موج زن
مشک وجود بردران ترک دو سه سقا بگو
هوش مصنوعی: خیمه‌ای که به جان انسان تعلق دارد را بر روی قله قرار بده و در دل دریا مانند موج حرکت کن. بوی خوشی از وجود برادران ترک برمی‌خیزد، به دو یا سه سقا بگو تا این بوی خوش را بپرانند.
چونک ز خود سفر کنی وز دو جهان گذر کنی
کیست کز او حذر کنی هیچ سخن مخا بگو
هوش مصنوعی: وقتی از خودت و از این دو جهان فرار کنی، آیا کسی وجود دارد که بتوانی از او بپرهیزی؟ پس هیچ چیز در میان نیاور و فقط صحبت کن.
از می لعل پرگهر بی‌خبری و باخبر
در دل ما بزن شرر بر سر ما برآ بگو
هوش مصنوعی: از شراب زیبا و با ارزش غافل هستی، اما در دل ما آتش عشق و اشتیاق شعله‌ور است. به ما بگو تا این احساس را بیشتر وارد زندگی‌مان کنی.
ساقی چرخ در طرب مجلس خاک خشک لب
زین دو بزاده روز و شب چیست سبب مرا بگو
هوش مصنوعی: ای ساقی، بگو که چرا در این مجلس شادی، روز و شب مانند خاک خشک می‌گذرد و ما از چه چیزی در این حال غافل مانده‌ایم؟
از دل چرخ در زمین باغ و گل است و یاسمین
باد خزانش در کمین چیست چنین چرا بگو
هوش مصنوعی: دل تنگی و غم به خاطر زیبایی‌های زندگی، مانند باغ و گل‌ها و یاسمن‌ها، در انتظار پاییز و زوال آن‌هاست. از خود می‌پرسم که چرا این چنین افسرده‌ام و باید به آن پاسخ بدهم.
بخل و سخا و خیر و شر نیست جدا ز یک دگر
نیست یکی و نیست دو چیست یکی دو تا بگو
هوش مصنوعی: بخل و سخاوت، خوبی و بدی از هم جدا نیستند و هر کدام به نوعی با دیگری در ارتباط‌اند. آنها در حقیقت یک چیزند و دو تا نیستند. بنابراین، به سادگی بگو که این مفاهیم در هم تداخل دارند.
بلبل مست تا به کی ناله کنی ز ماه دی
ذکر جفا بس است هی شکر کن از وفا بگو
هوش مصنوعی: بلبل شاد و شاعر تا کی می‌خواهی به خاطر یاد آن دیوانه از غم و معشوق خود ناله کنی؟ دیگر کافی است به یاد ظلم او بپردازی، بهتر است به خاطر وفای دوست شکرگزاری کنی و از محبت‌های او صحبت نمایی.
هیچ در این دو مرحله شکر تو نیست بی‌گله
نقش فنا بشو هله ز آینه صفا بگو
هوش مصنوعی: در این دو مرحله، که به نوعی مراحل زندگی یا درک هستی هستند، هیچ دلیلی برای نارضایتی وجود ندارد. باید از دنیای مادی و زودگذری فاصله گرفت و به روشنایی و پاکی روحی توجه کرد و این پیام را انتقال داد.
جزو بهل ز کل بگو خار بهل ز گل بگو
درگذر از صفات او ذات نگر خدا بگو
هوش مصنوعی: از جزییات و ویژگی‌ها فاصله بگیر و به وجود واقعی خدا توجه کن. به جای تمرکز بر روی صفات و ویژگی‌ها، خود خدا را بشناس و به او اشاره کن.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۲۱۴۹ به خوانش علیرضا بخشی زاده روشنفکر
غزل شمارهٔ ۲۱۴۹ به خوانش عندلیب

حاشیه ها

1398/05/15 07:08
رایان جراح پور

درود بر همگان
استاد علیرضا افتخاری دو بیت از این شعر را به زیبایی هر چه تمام در قطعه ی کویر آلبوم گل هزار بهار و به آهنگسازی استاد کامبیز روشن روان اجرا کرده اند .

1399/03/23 20:05
A

. سوره ی هل اتی بخوان نکته لافتی بگو . مولانا دوباره ارادتش رو به ائمه نشان داده . شان نزول سوره هل اتی برمیگرده به ان داستان که حضرت علی و حضرت فاطمه برای شفای امام حسن و امام حسین سه روز روزه بگیرند که هر روز افطار خود را به یک فقیر دادند و این سوره مربوط به ان هاست . لافتی هم که مخفف لافتی الا علی لا سیف الا ذوالفقار که معنیش میشه هیچ جوانمردی مثل علی نیست و هیچ شمشیری مثل ذوالفقار . یاعلی