گنجور

غزل شمارهٔ ۲۰۲۱

صبحدم شد زود برخیز ای جوان
رخت بربند و برس در کاروان
کاروان رفت و تو غافل خفته‌ای
در زیانی در زیانی در زیان
عمر را ضایع مکن در معصیت
تا تر و تازه بمانی جاودان
نفس شومت را بکش کان دیو توست
تا ز جیبت سر برآرد حوریان
چون بکشتی نفس شومت را یقین
پای نه بر بام هفتم آسمان
چون نماز و روزه‌ات مقبول شد
پهلوانی پهلوانی پهلوان
پاک باش و خاک این درگاه باش
کبر کم کن در سماع عاشقان
گر سماع عاشقان را منکری
حشر گردی در قیامت با سگان
گر غلام شمس تبریزی شدی
نعره زن کالحمد لک یا مستعان

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

صبحدم شد زود برخیز ای جوان
رخت بربند و برس در کاروان
هوش مصنوعی: صبح زود شده است، جوان! سریع بلند شو، بار و بندیل خود را جمع کن و برو به سمت کاروان.
کاروان رفت و تو غافل خفته‌ای
در زیانی در زیانی در زیان
هوش مصنوعی: کاروان به راه خود ادامه داد و تو در خواب غفلت به سر می‌بری، و هر لحظه در حال از دست دادن فرصتها هستی.
عمر را ضایع مکن در معصیت
تا تر و تازه بمانی جاودان
هوش مصنوعی: زندگی‌ات را در گناه و معصیت تلف نکن تا همیشه شاداب و پایدار باقی بمانی.
نفس شومت را بکش کان دیو توست
تا ز جیبت سر برآرد حوریان
هوش مصنوعی: نفس بد و زشت خود را کناری بگذار تا زیبایی‌ها و نعمت‌های بهشتی در وجودت به ظهور برسند.
چون بکشتی نفس شومت را یقین
پای نه بر بام هفتم آسمان
هوش مصنوعی: زمانی که نفس تو را از دست بدهی، مطمئناً دیگر نمی‌توانی به بلندای آسمان هفتم دستیابی داشته باشی.
چون نماز و روزه‌ات مقبول شد
پهلوانی پهلوانی پهلوان
هوش مصنوعی: هنگامی که نماز و روزه‌ات پذیرفته شود، به اوج قدرت و شجاعت دست پیدا می‌کنی.
پاک باش و خاک این درگاه باش
کبر کم کن در سماع عاشقان
هوش مصنوعی: خود را خالص و پاک نگه‌دار و humble باش، و در کنار عاشقان با تواضع رفتار کن.
گر سماع عاشقان را منکری
حشر گردی در قیامت با سگان
هوش مصنوعی: اگر تو گردهمایی عاشقان را انکار کنی، در روز قیامت با سگ‌ها محشور خواهی شد.
گر غلام شمس تبریزی شدی
نعره زن کالحمد لک یا مستعان
هوش مصنوعی: اگر پیرو شمس تبریزی شده‌ای، با صدای بلند بگو: سپاس خدا را، ای یاور من.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۲۰۲۱ به خوانش عندلیب

حاشیه ها

1394/11/22 21:01
رحمان ملک پور عزیزکندی

دربیت 4 که صحبت کشتن نفس (هوای نفس)شده که ان دیو توست در روایات هست پامبر گفته هر کسی شیطانی داردومن شیطا خود در زنجیر به بند کشیده ام که البته ایشان صحبت کشتن شیطان یا کشتن هوای نفس نکرده است بلکه از بند طرد شیطان صحبت شده ولی مرام صوفیان و مخصوصا مولانا چه در دیوان کبید جه در مثنوی همواره از کشتن نفس صحبت کرده است

1397/10/12 01:01
همایون

در انتساب این غزل به جلال دین جای شک و تردید است

1399/11/26 06:01
تنها خراسانی

همایون خان !
جوری گفتی جلال الدین انگار حضرت مولانا پسرخاله جنابعالی است!

1399/11/26 06:01
تنها خراسانی

عارف مرغان است لک لک لک لکش دانی که چیست
ملک لک و الامر لک و الحمد لک یا مستعان
وقت پیله روح آمد قشلق تن را بهل
آخر از مرغان بیاموزید رسم ترکمان
همچو مرغان پاسبانی خویش کن تسبیح گو
چند گاهی خود شود تسبیح تو تسبیح خوان
مولانا

1400/07/26 15:09
ابراهیم ازبک

این غزل همانطور که جناب همایون گرامی اشاره نمودند قابل شک خواهد بود به دلایل مختلف 

یکی اینکه میگوید  : حشر گردی در قیامت با سگان!

که واقعا سراغ نداریم از حضرت خداوندگار چنین لحن تند آن هم با مخالفان!

و مثال دیگری اینکه غزل های منتسب به خداوندگارمان کم نبوده اند

1402/10/19 02:01
Mahmood Shams

اتفاقا این شعر از خود حضرت مولاناست و بسیار نزدیک به افکار و شخصیت این نویسنده ، فیلسوف و شاعر بزرگ  ، شما و آن دوست گرامی همایون مولانا را نمی شناسید و شناخت دقیقی از افکار ، شخصیت و آثارشون ندارید که بهتر است برای آگاهی و شناخت بیشتر کتاب مثنوی معنوی و کتاب فیه ما فیه و مجالس سبعه را با تامل بخوانید 

تا به افکار و شخصیت ایشان بیشتر و بهتر آشنا شوید  ، البته اگر با دین و اسلام  عناد و غرض ندارید مثل برخی از دوستان که در مورد اشعار عرفانی حضرت حافظ چنین سخن می گویند و انکار می کنند که یا از شاعر نیست یا برای دوران جوانی بوده و ..... که بی ارزش و بی اهمیت است چون استدلال و منطق ندارد ، شبیه لجبازی کودکانه مثل افرادی که دین را گزینشی و سلیقه ای با سلیقه و علاقه های شخصی خود پذیرا هستند تا جایی که ضرر یا مانعی برای منافع و علایق آنها نداشته باشد 

1404/02/04 22:05
افسانه چراغی

این مصرع بخشی از ابیاتی است که با آوای خوش همایون شجریان و محمد معتمدی در اپرای عروسکی دیدار شمس و مولانا به زیبایی خوانده شده:

رخت بربند و برس در کاروان