گنجور

غزل شمارهٔ ۲۰۲۰

ای خدا این وصل را هجران مکن
سرخوشان عشق را نالان مکن
باغ جان را تازه و سرسبز دار
قصد این مستان و این بستان مکن
چون خزان بر شاخ و برگ دل مزن
خلق را مسکین و سرگردان مکن
بر درختی کآشیان مرغ توست
شاخ مشکن مرغ را پران مکن
جمع و شمع خویش را برهم مزن
دشمنان را کور کن شادان مکن
گرچه دزدان خصم روز روشنند
آنچ می‌خواهد دل ایشان مکن
کعبه اقبال این حلقه است و بس
کعبه امید را ویران مکن
این طناب خیمه را برهم مزن
خیمه توست آخر ای سلطان مکن
نیست در عالم ز هجران تلخ‌تر
هرچه خواهی کن ولیکن آن مکن

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای خدا این وصل را هجران مکن
سرخوشان عشق را نالان مکن
هوش مصنوعی: ای خدا، این وصال را از جدایی دور نگه‌دار و خوشحالانی که عاشق‌اند را نگران نکن.
باغ جان را تازه و سرسبز دار
قصد این مستان و این بستان مکن
هوش مصنوعی: باغ جانت را همیشه شاداب و نشاط‌آور نگه‌دار و به فکر سرگمی‌های زودگذر و این بزم‌های مفرح نباش.
چون خزان بر شاخ و برگ دل مزن
خلق را مسکین و سرگردان مکن
هوش مصنوعی: چون فصل پاییز بر درختان رخنه می‌کند و برگ‌ها می‌ریزند، دل‌ها را آزار نده و مردم را بی‌نوا و حیران مکن.
بر درختی کآشیان مرغ توست
شاخ مشکن مرغ را پران مکن
هوش مصنوعی: بر روی درختی که لانه‌ی پرنده‌ی توست، شاخه را نشکن و پرنده را از آشیانه‌اش نپرران.
جمع و شمع خویش را برهم مزن
دشمنان را کور کن شادان مکن
هوش مصنوعی: دشمنان را نابود کن و با جمع و شمع خودت بازی نکن، شادی را برای خودت حفظ کن.
گرچه دزدان خصم روز روشنند
آنچ می‌خواهد دل ایشان مکن
هوش مصنوعی: هرچند دزدان در روز روشن آشکارند و دشمنان هستند، اما به خواسته‌های دل آن‌ها اهمیت ندهید.
کعبه اقبال این حلقه است و بس
کعبه امید را ویران مکن
هوش مصنوعی: این حلقه تنها محل توجه و جمع شدن دل‌ها و امیدهاست، پس نباید آن را خراب کنی.
این طناب خیمه را برهم مزن
خیمه توست آخر ای سلطان مکن
هوش مصنوعی: این طناب خیمه را نکش، چون این خیمه متعلق به توست، ای سلطان، این کار را نکن.
نیست در عالم ز هجران تلخ‌تر
هرچه خواهی کن ولیکن آن مکن
هوش مصنوعی: هیچ چیزی در دنیا تلخ‌تر از جدایی نیست؛ هر کاری که می‌خواهی انجام بده، اما این کار را نکن.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۲۰۲۰ به خوانش فاطمه زندی
غزل شمارهٔ ۲۰۲۰ به خوانش عندلیب
غزل شمارهٔ ۲۰۲۰ به خوانش نازنین بازیان
غزل شمارهٔ ۲۰۲۰ به خوانش علیرضا بخشی زاده روشنفکر

حاشیه ها

1390/08/11 10:11

با سلام.بیت چهارم به جای کشیان باید نوشت : کآشیان

1391/05/05 18:08
کیمیا

در بیت 4 کشیان نادرست است؛ کآشیان
در بیت 6 آنچ نادرست است؛ آنچه
در بیت 7 اومید نادرست است؛ امید
در بیت پایانی هرچ نادرست است؛ هر چه

1392/11/12 09:02
احمد مولوی

وقتی موسی به کوه طور رفت و برگشت دید قومش گوساله پرست شدند خدا بخواهد در لحظه ای همه چیز را از تو میگیرد و رنجها وزحمتهای ترا تباه میکند با موسی چنین کرد خود میدهد بخواهد مستاند مولوی میفرمایدمکن ، مکن .... در حالی که میداند خداوند قادر است و روزی خواهد آمد که مکن های او می شود .
لازم است بدانیم مولوی دارد اشاره مینمایدراه از طریق نیستی میگذرد بهتر است این راه را بشناسیم وبه ساحل نجات برسیم

1393/08/20 16:11
پریچهر

ببخشید کسی میتونه بیت دوم رو کاملا معنی کنه برام؟ مخاطب این بیت کیه؟ لطفا راهنمایی کنید.

در سطر سوم بجای "که آشیان" یا "کاشیان" اشتباها " کشیان" درج شده است

1393/10/31 15:12
علیرضا رضایی

دربیت پنج:
شمع جمع خویش را برهم‌مزن
قصد این پروانه‌ی حیران مکن

1395/04/06 22:07
محمدرضا

در بیت ماقبل آخر، وزن مصراع دوم صحیح نیست. احتمالا در نوشتن آن اشتباهی صورت گرفته. متاسفانه کتاب را ندارم که این را با کتاب مقایسه کنم

1396/12/05 23:03
بابک نعمتی

آقای شمس الحق عزیز ؛
شما که اینچنین زبان شیوا و رسایی دارین ، و اشراف خوبی بر عمق و مفهوم ابیات و اشعار دارین ، چرا انقدر شکسته نفسی می فرمایید و با کلماتی از قبیل : بیچاره ، بینوا ، حقیر ، کمترین ، و از این دست ، خودتون رو مورد بی مهری قرار میدین؟
با احترام

1397/06/18 11:09
رضا ستخر

البته بعید نیست که ادما خودشون رو با خیالات نشئه میکنن .
این شعر زمان و مکان و منظور مشخص دارد . فقط باید یک کمی از عالم هپروت به روی زمین پا گذاشت

1397/07/17 11:10
ســراج

لطفا تصحیح بفرمایید...
بر درختی» کآشیانِ « مُرغِ توست ...
درود و مهر فراوان
17.10.2018

1398/04/20 06:07
فرناز

سلام دوستان لطفا اگر از سایتی که ترجمه ی آثار مولوی به انگلیسی رو داره اطلاع بدین متشکر میشوم

1399/03/14 00:06
اسد الله

مصرع کعبه اقبال این حلقه است ... مراد از حلقه جیست؟ در افغانستان بعضی کعبه اقبال ما ابن درکه خوانده اما در تاجیکستان مع الاسف کعبه اقبال این خلق است میخوانند مطرب ها که خیلی اشتباه است.

1399/12/12 23:03
حسن روشن

سلام‌ و سپاس از زحمات دوستان.
به نظر می‌رسد صورت صحیح بیت هشتم به صورت زیر است.
این طناب خیمه را برمگسلان
خانه‌ تو است آخر ای سلطان‌ مکن.

1402/01/21 00:03
حسین بنی احمد

در پاسخ خانم پریچهر و آقای اسدالله :

   بیت ۲: خداوندا  باغ جان ما که با یاد تو تازه و سرسبز می شود  را با ایمان و یادت سرسبز کن و ما مستان خودت ، که جانمان مانند بوستان توست، را تشنه رها مکن!

  این شعر در اصل دعاست، خطاب به خداوند، برای تخفیف سختی های زمانه برای مومنین واقعی و باطنی، چرا که هر چه به آخرالزمان نزدیکتر می‌شویم این سختی‌ها بیشتر میشوند.

  کعبه سعادت و نیکبختی در اصل حلقه ذکر خداوند است، مانند حلقه طواف حجاج به دور خانه کعبه ( یا قلب مومن که عرش الرحمن است) که انسان در اصل فقط بواسطه آن نجات می یابد.

 

1402/12/22 20:02
سوشیانت کیخسروی

نیست در عالم ز هجران تلخ‌تر

هرچه خواهی کن ولیکن آن مکن

در بیت آخر هنگام خوانش سه کلمه آخر برای شنونده بطور همزمان این معنی نیز به ذهن می آید :" ولی کنعان مکن" که با توجه به تلخی هجران در مصرع قبل، به داستانی که بر کنعانیان در قصه یوسف رفت اشاره دارد.

1403/08/19 22:11
مسعود جدیدیان

مهرداد کاظمی هم دو بیت از این شعر رو خونده. مرحوم علیقلی آهنگ آب زنید راه را هین که نگار میرسد رو خونده بود، در انتهای این قطعه، آقای مهرداد کاظمی دو بیت از شعر مولوی رو همراه با گروه کر میخونه:

ای خدا این وصل را هجران مکن
سرخوشان عشق را نالان مکن

نیست در عالم ز هجران تلخ‌تر
هرچه خواهی کن ولیکن آن مکن

1403/11/26 20:01
امین مروتی

شرح غزل شمارهٔ ۲۰۲۰(ای خدا این وصل را هجران مکن)

فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)

 

محمدامین مروتی

 

این غزل صیغه دعایی دارد و مثل همه دعاهای مولانا شورانگیز و تاثیرگذار است.

 

ای خدا این وصل را هجران مکن

سرخوشان عشق را نالان مکن

خدایا عاشقان را از هم جدا مکن تا از فراق ننالند.

 

باغ جان را تازه و سرسبز دار

قصد این مستان و این بستان مکن

بگذار باغ جان و حالمان سرسبز و خوش باشد. مگذار این خوشی زائل شود.

 

چون خزان بر شاخ و برگ دل مزن

خلق را مسکین و سرگردان مکن

این سرسبزی جانمان را دچار خزان مکن تا فقیر و بی برگ و بار و سرگشته نگردیم.

 

بر درختی کآشیان مرغ توست

شاخ مشکن، مرغ را پران مکن

بر درخت احسان و کرم تو آشیان ساخته ایم. ما را از این آشیانه آواره مکن.

 

جمع و شمع خویش را برهم مزن

دشمنان را کور کن، شادان مکن

جمع عاشقانی را که بر گرد شمع وجودت شادی می کنند، به هم مزن تا دشمن شاد نشویم.

 

گرچه دزدان خصم روز روشنند

آنچ می‌خواهد دل ایشان مکن

دزدان شب رو هستند ولی تو برغم خواست ایشان، به عالم روشنایی ببخش و بدانان فرصت دزدی مده.

 

کعبه اقبال این حلقه است و بس

کعبه امید را ویران مکن

حلقه دراویش، حلقه سعادت و کعبه امید ماست. این حلقه را از هم مگسل.

 

این طناب خیمه را برهم مزن

خیمه توست آخر ای سلطان مکن

طناب و قائمه این خیمه و این حلقه ی دوستان و عاشقان خود را حفظ کن تا از هم نپاشند.

 

نیست در عالم ز هجران تلخ‌تر

هرچه خواهی کن ولیکن آن مکن

خدایا هر کاری می کنی بکن ولی ما را دچار فراق مکن که برای عاشقان تلخ ترین چیز در دنیاست.

 

7 بهمن 1403