گنجور

غزل شمارهٔ ۱۹۹۸

به خدا گل ز تو آموخت شکر خندیدن
به خدا که ز تو آموخت کمر بندیدن
به خدا چرخ همان دید که من دیدستم
ور نه دیدی ز چه بودیش به سر گردیدن
گفتم ای نی تو چنین زار چرا می نالی
گفت خوردم دم او شرط بود نالیدن
گفتم ای ماه نو این جمله گداز تو ز چیست
گفت کاهش دهدم فایده بالیدن
فایده زفت شدن در کمی و کاستن است
از پی خرج بود مکسبه‌ها ورزیدن
پر پروانه پی درک تف شمع بود
چونک آن یافت نخواهد پر و دریازیدن
در فنا جلوه شود فایده هستی‌ها
پس نباید ز بلا گریه و درچغزیدن
پس خمش باش همی‌خور ز کمان‌هاش خدنگ
چون هنر در کمیت خواهد افزاییدن

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

به خدا گل ز تو آموخت شکر خندیدن
به خدا که ز تو آموخت کمر بندیدن
هوش مصنوعی: به خدا قسم، گل از تو یاد گرفت چگونه بخندد و به خدا که تو به او آموختی چطور کمربند ببندد.
به خدا چرخ همان دید که من دیدستم
ور نه دیدی ز چه بودیش به سر گردیدن
هوش مصنوعی: به خدا می‌گوید که چرخ فلک همان چیزی را مشاهده کرده که من دیده‌ام، و اگر تو هم به دقت نگاه کنی، متوجه می‌شوی که چه سرنوشتی دارد.
گفتم ای نی تو چنین زار چرا می نالی
گفت خوردم دم او شرط بود نالیدن
هوش مصنوعی: به نی گفتم: چرا این‌قدر غمگینی و ناله می‌کنی؟ نی پاسخ داد: من مجبورم ناله کنم؛ این سرنوشت من است که باید دردی را که در دلم دارم، به صدا درآورم.
گفتم ای ماه نو این جمله گداز تو ز چیست
گفت کاهش دهدم فایده بالیدن
هوش مصنوعی: گفتم ای ماه نو، این احساس ذوب شدنت به چه دلیلی است؟ گفت: من به خاطر کاهش خودم، در حال رشد و بالیدن هستم.
فایده زفت شدن در کمی و کاستن است
از پی خرج بود مکسبه‌ها ورزیدن
هوش مصنوعی: اگر کسی بخواهد به موفقیت و بهره‌وری برسد، باید به خوبی بداند که در شرایط کمبود و صرفه‌جویی هم می‌توان بهره‌وری بیشتری داشت. این به این معناست که با هزینه و تلاش کمتر، می‌توان به نتیجه بهتری دست یافت.
پر پروانه پی درک تف شمع بود
چونک آن یافت نخواهد پر و دریازیدن
هوش مصنوعی: پر پروانه به دنبال درک و فهم شعله شمع است، اما زمانی که به آن دست یابد، دیگر نخواهد داشت که پرواز کند و دریا را ببیند.
در فنا جلوه شود فایده هستی‌ها
پس نباید ز بلا گریه و درچغزیدن
هوش مصنوعی: در از بین رفتن، زیبایی و فایده وجودها نمایان می‌شود، بنابراین نباید به خاطر سختی‌ها و مشکلات، گریه کنیم و ناله نماییم.
پس خمش باش همی‌خور ز کمان‌هاش خدنگ
چون هنر در کمیت خواهد افزاییدن
هوش مصنوعی: پس آرام باش و از تیرکمان‌هاش بس عمیق بکش، چون اگر بخواهی هنر را در خود پرورش دهی، باید به ابزار و وسایل آن توجه کنی.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۱۹۹۸ به خوانش عندلیب