گنجور

غزل شمارهٔ ۱۸۹

آمد بهارِ جان‌ها ای شاخِ تَر به رقص آ
چون یوسف اندر آمد، مصر و شکر به رقص آ
ای شاهِ عشق‌‌پرور‌، مانندِ شیرِ مادر
ای شیرجو‌ش‌! در رو، جانِ پدر‌، به رقص آ
چوگان ِ زلف دیدی، چون گوی دررسیدی
از پا و سر بُریدی، بی‌پا و سر به رقص آ
تیغی به دست خونی، آمد مرا که: چونی؟
گفتم:«بیآ که خیر است»، گفتا: «نه شر» به رقص آ
از عشق، تاج‌داران در چرخِ او چو باران
آن جا قبا چه باشد؟ ای خوش‌کمر! به رقص آ
ای مست ِ هست‌گشته، بر تو فنا نبشته
رقعه‌ی فنا رسیده، بهرِ سفر به رقص آ
در دست، جام ِ باده، آمد بُتم پیاده
گر نیستی تو ماده، ز آن شاه ِ نر به رقص آ
پایان ِ جنگ آمد، آواز ِ چنگ آمد
یوسف زِ چاه آمد، ای بی‌هنر! به رقص آ
تا چند وعده باشد؟ وین سَر به سجده باشد؟
هَجرم ببُرده باشد، دنگ و اثر به رقص آ
کی باشد آن زمانی؟، گوید مرا: «فلانی!»
کای بی‌خبر! فنا شو! ای باخبر! به رقص آ
طاووس ِ ما در‌آید و آن رنگ‌ها برآید
با مرغ ِ جان سراید: بی‌بال و پر به رقص آ
کور و کران ِ عالَم، دید از مسیح، مرهم
گفته مسیح ِ مریم کِ:«ای کور و کر!» به رقص آ
مخدوم، شمسِ دین‌ست، تبریز رشکِ چین‌ست
اندر بهار حُسنش، شاخ و شجر به رقص آ

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای شاهِ عشق‌‌پرور‌، مانندِ شیرِ مادر
ای شیرجو‌ش‌! در رو، جانِ پدر‌، به رقص آ
معنی بیت: ای شاهِ عشق‌پرور که مانند شیر مادر (پرورنده) هستی، تو ای کسی که شیرجوی (او) هستی در رو (اندر میان رو ) و به رقص در‌آی. (شیرجو در اینجا یعنی جوینده‌ی شیر. مولانا در بیتی دیگر در مثنوی می‌گوید: وقتِ طفلی‌ام که بودم شیرجو     گاهواره‌ام را که جنبانید؟ او -  «در» قبل از فعل «رو» یعنی «اندر» یا به عبارتی میانه‌ی سماع )

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۱۸۹ به خوانش سهیل قاسمی
غزل شمارهٔ ۱۸۹ به خوانش پری ساتکنی عندلیب
غزل شمارهٔ ۱۸۹ به خوانش نازنین بازیان
غزل شمارهٔ ۱۸۹ به خوانش محسن لیله‌کوهی

حاشیه ها

1392/03/18 13:06
فریبرز

اول از رو هم نمیتونستم بخونم، این محسن از کجا همچین ریتمی بش داده!؟
فکرشو بکنید حضرت مولوی این شعر رو میخونده و بای کوبی میکرده.
واقعا این اشعار گنجینه های اذلت گزیده اند.
هزاران دورود بر هر دو حضرت.

1402/03/05 21:06
یاسین مشایخی

غزل قشنگیه. اما باید بگم که این غزل در نسخه‌های خطی قدیمی‌تر و معتبر دیوان شمس مثل: نسخه‌ی موزه قونیه، افیون قره حصار و اسعد افندی (قو-قح-عد) نیامده. و به قول استاد مجتبی مینوی: اگر غزلی در این سه نسخهٔ معتبر نباشه؛ نتیجه اینه که از مولانا نیست.

1392/03/18 20:06
سید عارف هاشمی

این آهنگ از روی یک سبک محلی افغانی به نام قرصک پنجشیری اقتباس شده...

1392/03/19 10:06
دوست

شاخ تر در اینجا به چه معنی هست؟؟؟

1402/12/29 11:02
*Nasha

شاخ تر شاخی است که انعطاف می ‍‍پذیرد و تازگی خود را از دست نمی دهد.

1392/03/19 17:06
فریبرز

بدن معشوقه یا بهتره بگم مخاطب مورد نظرش رو از نظر انعطاف پذیری به شاخه ی تر (یا میشه گفت ترکه) تشبیه کرده.
راستی دوستان چاوشی گفته:" این آهنک رو ابتدا برای سهیم بودن در شادی مردم و بعد برای ادای احترام به دوستان تاجیک و افغانستانیم ارائه دادم"
گویا پس از انتشار شاهکار 13 از طرف این دوستان ابراز علاقه های زیادی به آقای خاص شده.
دوستای تاجیکی و افغانی، ما هم دوستون داریم.

1392/04/26 17:06
علیرضا

سلام به همه دوستانی که از محسن چاووشی تعریف کردن .
اما باید بگم من خیلی وقت پیش یه کار بهتر از هژیر مهرافروزز تو آلبوم دل قلندر شنیده بودم .
اون کار رو هم بهتر خونده و هم صداش قشنگتره . . .
حتما بخرید و گوش کنید .
ممنون

1392/04/10 06:07
منتقد

مشاهده شدن ِاوجِ «عرفی کردن امر قدسی» در این شعر و کار محسن آقای چاووشی که آن را دوبل کرده است و بل بیشتر...
:)

1392/04/10 09:07
امین کیخا

منتقد درود به شما میرچا ألیاده کتابی به همین نام دارد

1392/04/20 18:07
FG

چاووشی که معلومه خفن ترین پاپ خوان ایرانه از چیزای دیگه بگیم بهتره
راستی "چون یوسف اندر آمد مصر و شکر به رقص آ"ینی چی؟

1392/08/25 13:10
مسیح

می خواستم بدانم معنای مصراع دوم بیت دوم چیست. آیا همانگونه که آقای چاوشی می خوانند "دررو" با فتحه بر روی "د" درست است یا اینکه "در رو" با ضمه بر روی "د" به معنای کسی که صورتش همچون مروارید است

1392/08/25 16:10
امین کیخا

خفن لغتی است که در کوی و گذر ساخته و پرداخته شده است و معنی خوبی را می دهد که از درشتی و خشونت و اندامداری حاصل شده باشد مثلا یک ford suv خفن یا یک موسیقی راک خفن !

1392/08/25 16:10
امین کیخا

پر پیداست خفه هم ناگفته در لغتش دیده می شود یعنی زیبایی خفه کننده هم هست مثلا داف خفن ! یعنی دختر زیبا روی خوش لباس که زیبای اش ادم را خفه می کند !

1392/08/25 16:10
امین کیخا

پس خفن به نگاه من یعنی حسن و زیبایی که فاش و اشکار باشد خفه کننده باشد و نیز با خودنمایی نیز همراه باشد .

1400/12/16 02:03
ایرج.

دکتر جان ساده شده ی فرمایش شما اینه که : زیبایی نفس را بند می آورد.

1392/08/25 19:10
تاوتک

عزیزان از خفن خفن بازار را داریم که هم به معنی اماکنی که افراد خرابکار در آن زیاد است میباشد و هم به مراکز خریدی که اجناس شیک و گران قیمت میفروشند!!باور بفرمایید دوستان در کتابی که قبلا نام بردم در صفحه 244 میتوانید بخوانید .برای خفن کش هم نوشته شده کسی که زیاد سیگار میکشد و یا کسی که کام سنگین به سیگار میزند..

1392/08/11 11:11
امین

واقعا متاسفم که اینجور ستایش اهنگ سطح پایین اقای چاووشی را میکنید.
اقای چاووشی با این ریتم و طرز خواندن غزل رو نابود کرده.
بهتره این غزل رو با صدای اقای هژیر مهرفروز گوش کنید تا بفهمید موسیقی اشعار کلاسیک یعنی چی..
اهنگ باید درخدمت شعر کلاسیک باشه ولی متاسفانه اقای چاووشی تا کلمه ی رقص رو در شعر دیده سریع ریتم 6/8 ب ذهنش رسیده و مهنای ظاهریشو برداشت کرده البته توقعی هم از ایشون نیست چون باید ب بازار اهنگ توجه کنه نه عمق اهنگ.
امیدوارم شما هم با درک بهتری ستایش کنید
ممنون

1401/09/10 00:12
M S

یعنی شما الآن میگی که آقای محسن چاوشی خواننده ی خوبی نیستند؟ این یک چیز سلیقه ای هست و شما نباید به ایشون بی احترامی کنید.بعضیا ریتم 6/8 دوست دارن بعضیا هم همین سبکی که شما دوست دارید.مگه غزل همیشه باید یه ریتم آروم داشته باشه؟متن این شعر یه جورایی داره به آدم شوق میده و داره مارو به خوشحالی تشویق میکنه.من ریتمی رو که آقای چاووشی خوندن رو بیشتر دوست دارم.نمی گم آقای مهرافروز بد خوندن از ریتم آقای چاووشی خوشم میاد و این نظر شخصی بنده هست. با تشکر

1403/03/01 18:06
محمدرضا زارعیان

اشتر به شعر عرب در حالت است و طرب

گر ذوق نیست تو را کژطبع جانوری 

1392/08/15 11:11
ناکام کرد

با سلام
اشعار مونا علیه الرحمه بیت به بیتش شاهکار ادبی است .
امّا انصافا محسن چاوشی هم این شاهکار را گل آذین نموده است .
هزاران آفرین و دست مریزاد . ولی ای کاش تمام شعر را خوانده بود .
بنده پیشنهاد می دهم که آقای چاوشی این شعر به صورت کامل با همان ریتم و آهنگ بازخوانی فرماید .

1392/09/03 07:12
ناشناس

حقیقتاً متاسف شدم از اینکه دیدم سطح نظر کاربران عزیز اینقدر نازل و خُرد است که بجای پرداختن به شعری در این حد ابهت و عظمت سرگرم چانه زنی در مورد ریتم و آهنگ ترانه محسن چاوشی هستند.
ضمنا ابیاتی گزیده از این شعر سالهای سال پیش توسط آقای افتخاری در نهایت زیبایی خوانده شده بود.

1392/10/02 22:01
محمد

گمان کنم در تنظیم برای آهنگ چنین شعر هایی نباید از هر سازی استفاده کرد و در ضمن من اگر یک غزل از مولوی را میخوانم یعنی دارم جهان بینی و اندیشه او را فریاد میزنم که شاید مخالف جهان بینی من باشه و نباد به اعتبار اسم مولوی که قریب به اکثر قبولش دارن بسنده کنم..باید به یک مرتبه ای از مولوی شناسی برسم(نمیگویم مولوی شناس شوم حداقل اندکی)

1392/11/22 20:01
منتقد

امین جان!
هنر اونجاست که بتونی اشعاری چنین را در قالبی نو و مردمی بیاری. درواقع جناب چاووشی با این کار و آلبوم 13، تونست کمی مردم رو روی بیاره به ااشعار فراموش شده ی کلاسیک. حداقل در وسع خودش.
حالا هژیر هم رفته است خوانده است آنطوری. کدام بیشتر شنیده شده؟ بر فرض یکسان بودن مخاطب، کدام بیشتر تاثیر می گذارد و طیف های بیشتر رو به خوندن اشعار کلاسیک ترغیب می کنه؟
اینها باید در متن مردم بیاید. این روش عالیست...

1392/11/15 15:02
رهنما

اشعار عرفانی مولوی را چه کار به خوانندگان پاپ ،محسن چاووشی حتی معنی عمیق یک بیت این شعر را هم نمی تونه بگه ولی چون طرفداران واژگان رقص وخوش کمر و... زیادن همه میگن به به وچه چه و از اینجور حرفها آخه عزیز من چرا روح شعر وروح مولوی رو با این ریتم آهنگای کوچه بازاری خدشه دار می کنید چرا به ادبیات فارسی لطمه می زنید؟ و...

1400/12/16 02:03
ایرج.

ببخشید شما از کجا میدونید چاووشی نمیتونه معنی یک بیت از این شعر رو بگه؟ 

1393/01/06 18:04

سلام، منظور از "گر نیستی تو ماده زان شاه نر به رقص آ" چیست؟

1393/01/13 14:04
حامد

من اجرای هژیر مهرافروز بیشتر می پسندم. اجرای چاووشی متفاوت تر است. هر کس بنا به درکی که از زندگی دارد، ممکن است از این نوشته ی عرفانی حس و حال خاص خود را داشته باشد و نمی توان بر کسی خرده گرفت

1393/01/15 20:04
محمد

ای خوش کمر کجای شعر مولانا بود؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟

1393/02/19 13:05
غفور شریفی

درود بر حضرت مولانای بزرگ. مولانا ماورای انسان است!

1393/04/08 19:07
ثمی

شعر عالی و خواننده هم عالی و ریتمش هم عالی است

1393/09/26 20:11

یکی از فوق العاده ترین اثرهای جناب مولاناست درودبراو ومحسن چاوشی

1393/09/30 15:11
مژگان

دوست عزیز راهنما چطور میگویید محسن چاوشی حتی یک بیت از معنا را نفهمیده؟؟؟ آیا شما البوم من خود سیزدهم ایشان را شنیده اید؟ اگر توجه کنید به شعرهای این البوم که از اشعار قدیم و کلاسیک هستند میبینید که ایشان کاملا با شعرهای کلاسیک ازتباط برقرار کرده اند و کاملا معنای شعر را میدانند چون بقدری خواندن این شعرها سخت است که تا ما نتوانیم معنای انرا بفهمیم امکان نداره رو خوانی آنرا درست بخوانیم اساتید ادبیات فارسی از شیوه درست خواندن ایشان بسیار تعریف کرده اند.که این به فهم اشعار برمیگزده.شما شنلخت درستی از ایشان ندارید که اینگونه میگویید.این که در شادی مردم شریک بشیم اون هم با اشعار قدیمی چه اشکالی میتونه داشته باشه؟؟؟؟ من خودم توسط چاوشی با بسیاری از اشعار مولانا آشنا شدم و بسبار علاقه مند شدم و بسیاری از شعرهای دیگرش را هم با شوق و ذوق خوانده ام .از محسن چاوشی بسیار سپاسگزارن که نرا با مولانا شاعر بزرگ فارسی زبان بیشتر آشنا کرد.

1393/09/04 20:12
بهرام

دید موسی یک شبانی را براه کو همی‌گفت ای گزیننده اله
تو کجایی تا شوم من چاکرت چارقت دوزم کنم شانه سرت
جامه‌ات شویم شپشهاات کشم شیر پیشت آورم ای محتشم
دستکت بوسم بمالم پایکت وقت خواب آید بروبم جایکت
ای فدای تو همه بزهای من ای بیادت هیهی و هیهای من
این نمط بیهوده می‌گفت آن شبان گفت موسی با کی است این ای فلان
گفت با آنکس که ما را آفرید این زمین و چرخ ازو آمد پدید
گفت موسی های بس مدبر شدی خود مسلمان ناشده کافر شدی
این چه ژاژست این چه کفرست و فشار پنبه‌ای اندر دهان خود فشار
گند کفر تو جهان را گنده کرد کفر تو دیبای دین را ژنده کرد
چارق و پاتابه لایق مر تراست آفتابی را چنینها کی رواست
گر نبندی زین سخن تو حلق را آتشی آید بسوزد خلق را
آتشی گر نامدست این دود چیست جان سیه گشته روان مردود چیست
گر همی‌دانی که یزدان داورست ژاژ و گستاخی ترا چون باورست
دوستی بی‌خرد خود دشمنیست حق تعالی زین چنین خدمت غنیست
با کی می‌گویی تو این با عم و خال جسم و حاجت در صفات ذوالجلال
شیر او نوشد که در نشو و نماست چارق او پوشد که او محتاج پاست
ور برای بنده‌شست این گفت تو آنک حق گفت او منست و من خود او
آنک گفت انی مرضت لم تعد من شدم رنجور او تنها نشد
آنک بی یسمع و بی یبصر شده‌ست در حق آن بنده این هم بیهده‌ست
بی ادب گفتن سخن با خاص حق دل بمیراند سیه دارد ورق
گر تو مردی را بخوانی فاطمه گرچه یک جنس‌اند مرد و زن همه
قصد خون تو کند تا ممکنست گرچه خوش‌خو و حلیم و ساکنست
فاطمه مدحست در حق زنان مرد را گویی بود زخم سنان
دست و پا در حق ما استایش است در حق پاکی حق آلایش است
لم یلد لم یولد او را لایق است والد و مولود را او خالق است
هرچه جسم آمد ولادت وصف اوست هرچه مولودست او زین سوی جوست
زانک از کون و فساد است و مهین حادثست و محدثی خواهد یقین
گفت ای موسی دهانم دوختی وز پشیمانی تو جانم سوختی
جامه را بدرید و آهی کرد تفت سر نهاد اندر بیابانی و رفت
این شهر رو گذاشتم تا کسانی که خرده به دیگران میگیرن و فکر میکنن خودشون بهتر از همه میفهمن و به چاوشی و احساس دیگران توهین میکنن هرکسی اختیار داره شماهم داری ژس سعی کن ...

1393/09/04 20:12
بهرام

وحی آمد سوی موسی از خدا
بندهٔ ما را ز ما کردی جدا
تو برای وصل کردن آمدی
یا برای فصل کردن آمدی
تا توانی پا منه اندر فراق
ابغض الاشیاء عندی الطلاق
هر کسی را سیرتی بنهاده‌ام
هر کسی را اصطلاحی داده‌ام
در حق او مدح و در حق تو ذم
در حق او شهد و در حق تو سم
ما بری از پاک و ناپاکی همه
از گرانجانی و چالاکی همه
من نکردم امر تا سودی کنم
بلک تا بر بندگان جودی کنم
هندوان را اصطلاح هند مدح
سندیان را اصطلاح سند مدح
من نگردم پاک از تسبیحشان
پاک هم ایشان شوند و درفشان
ما زبان را ننگریم و قال را
ما روان را بنگریم و حال را
ناظر قلبیم اگر خاشع بود
گرچه گفت لفظ ناخاضع رود
زانک دل جوهر بود گفتن عرض
پس طفیل آمد عرض جوهر غرض
چند ازین الفاظ و اضمار و مجاز
سوز خواهم سوز با آن سوز ساز
آتشی از عشق در جان بر فروز
سر بسر فکر و عبارت را بسوز
موسیا آداب‌دانان دیگرند
سوخته جان و روانان دیگرند
عاشقان را هر نفس سوزیدنیست
بر ده ویران خراج و عشر نیست
گر خطا گوید ورا خاطی مگو
گر بود پر خون شهید او را مشو
خون شهیدان را ز آب اولیترست
این خطا را صد صواب اولیترست
در درون کعبه رسم قبله نیست
چه غم از غواص را پاچیله نیست
تو ز سرمستان قلاوزی مجو
جامه‌چاکان را چه فرمایی رفو
ملت عشق از همه دینها جداست
عاشقان را ملت و مذهب خداست
لعل را گر مهر نبود باک نیست
عشق در دریای غم غمناک نیست

1393/11/28 14:01
تماشاگه راز

با سلام
درخواست راهتمایی از اساتید ارجمند
در بیت اول آیا " بهار جانها " خطاب به "شمس" است ؟
دیگر اینکه رابطه یوسف و شکر چیست ؟ یا رابطه مصر و شکر چیست ؟

1393/11/29 15:01
تماشاگه راز

جناب شمس الحق
بزرگوارید. ممنون از راهنمایی شما

1394/01/27 14:03
مهدی

محسن چاوشی ریتم و آهنگ قشنگی برا این شعر قشنگ ساخته اگه بقیه ی خواننده ها هم همین کار را میکردن مطمئناً همه شعر های شاعر ها را مردم بهتر و زود تر حفظ میشدن

1394/01/29 00:03
سینا

مولانا را از طریق محسن چاوشی شناختم.درود بر او

1394/01/08 19:04

باسلام .
معنی بیت آخر چیه؟
مخدوم شمس دین است تبریز رشک چین است
اندر بهار حسنش شاخ و شجر به رقص آ

1394/01/19 21:04
شمیسا

حتی تصور یک لحظه از آن «آن»ی که مولانا این شعر را دریافت کرده، وجود را به رقص می آره!....وه که چه آتشی در وجود این بشر زبانه می کشیده...... هژیر مهرافروز حق این شعر را به زیبایی ادا کرده.
پیوند به وبگاه بیرونی

1394/03/31 02:05

سلام دوستان
درسته که ریتم غزل در این شعر رعایت نشده ولی اصل مطلب این است که الآن خیلی ها به این شعر علاقه مند شدند و شعر و ادب فارسی زنده شد با این شعر چون خیلی افراد دنبال شعر مولانا آمدند و علاقه مند شدند ! که اصل موضوع هم همین است نه ریتم و انتخاب بخش های گوناگونش ...
این شعر در تلویزیون در سریال شمعدونی هم پخش شد که محبوبیت مولانا و چاووشی به یقین 2برابر می شه

1394/05/25 14:07
امیر

محمد جان بیت پنجم مصرع دوم به این واضحی.
رهنما جان چرا سعی در خراب کردن سبک آقای چاوشی دارید؟این سبک کوچه و بازاری است؟با ذکر دلیل حرف بزنید.اگر به این صورت باشد که هیچ سبکی در مرتبه ی اشعار کهن پارسی نیست.

1394/05/17 09:08
شعله

درود بر دوستان گرامی
همانطور که می‌دونید مطالبی که مولانای عزیز در قالب غزل و مثنوی گفتن، در حقیقت عصاره‌ی معنوی سرزمین ماست و معنایی ورای سرگرمی و ... داره و در حقیقت باید به این سمت و سو سوق پیدا کنه که با خوندن این غزل‌های لطیف جان به شوق دربیاد. و بازم شما سروران بهتر می‌دونید که هر کسی به فراخور سطح هوشیاری و حضورش درکی از این سرمایه‌ی عظیم خواهد داشت. ضمن اینکه باید به دوستانی که نگرانیشون را از خوندن این اشعار به شکل کوچه بازاری ابراز داشتند؛ عرض کنم که خیلی هم جای نگرانی نیست و این تجربه‌ی شخصی منه که وقتی یک غزل را که به نوعی تونستم با اون ارتباط برقرار کنم بارها و بارها تکرار کردم و خوندم و یا شنیدم گویی معنای عمیق اون برام با هربار خوندن و شنیدن باز و باز تر شده و حتما خوندن و شنیدن این غزل با ریتم خواننده‌ی پاپ هم می‌تونه تا حدی تاثیر خودش را داشته باشه. گرچه معتقدم همراه شدن ابیات مولانا با موسیقی خوب ایرانی با صدایی مثل آوای استاد نازنینم شجریان عزیز یه چیز دیگس و انسان را به خدا می‌رسونه. سپاس

1394/06/27 20:08
محمد از اصفهان

باسلام. این اثر خاطره انگیز علیرضا افتخاری با آهنگسازی محمدجلیل عندلیبی و نی نوازی محمدعلی کیانی نژاد را هم از سایت شب عاشقان بشنوید و محظوظ شوید:
پیوند به وبگاه بیرونی

1394/06/02 07:09
سید محمد

با سلام جناب اقای محمد شما که یک بار رقبت نکردین همین شعر رو بخونید چرا در باره اهنگ های فوقالعاده نظر میدین ؟ ای خوش کمر برقص آ رو یکم درست بخونید میبینید
در آخر اهنگ های آقای چاوشی بسیار جذب کننده اشعار ایرانی است مثل البوم 13 که بسیار زیبا بود. وهمچون اهنگ ظهر عتش که از شعر بسیار زیبا و تاسیر گذار آغاسی گرفته شده من بهتون توصیه میکنم ک گوش کنین
آقای چاوشی واقعا هنر به خرج میدن ک این اشعار رو زنده میکنن هرچند ک میشه گفت تعداد انگشت شماری از خواننده های پاپ تین گارو میکنن

1394/06/04 11:09
حمید

آمد بهار جانها
ای شاخ تر به رقص آ
ای شاخ تر به رقص آ
بهار جانها همین دمیدن هستی است
همین بودن است
که هر لحظه از سرچشمه‌ی زندگی به نیستی سرازیر می‌شود و نیست را هست می‌کند
پس هر لحظه بهار است
روحبخش و هستی ساز
با درک این واقعیت بزرگ، شاخه‌های تر و تازه از جان و دل جهان سربرمی‌کشد
این شاخه‌ها در وزش بهاری لحظه‌ها به رقص درمی‌آیند
خواه این وزش چون نسیمی ملایم باشد یا چون تندبادی سهمگین، برای شاخه‌های تر یکسان است
آنها به رقص شادمانه‌ی خویش ادامه می‌دهند
اما خارهای خشک و شاخه‌های پیر، سر سازگاری ندارند
تغییر برایشان پریشانی است
نرمی و لطافت از دست داده‌اند و مغرورانه، بلکه وحشتزده به آنچه که دارند و آنچه که هستند چنگ درآویخته‌اند
وزش هر نسیم و دگرگونی‌های هر لحظه برای شاخه‌های خشک کابوس نابودی است
ولی وزش تندبادهای سهمگین برای شاخه‌های تر چیزی نیست مگر فرصتی دیگر برای نمایش رقصی یگانه، بی همتا و شگفت انگیز
زیرا هستی هرگز دو لحظه‌ی یکسان ندارد
آیا به راستی کدامیک پایدارترند؟
شاخه‌های خشک و ترسان؟
یا شاخه‌های تازه و رقصان؟
انعطاف‌پذیری و سازگاری خلاقانه با هستی؟
یا ستیزه جویی، ترشرویی و قهر با هستی؟
انتخابش با ما است ...
پایان جنگ آمد آواز چنگ آمد
یوسف ز چاه آمد ای بی‌هنر به رقص آ

1402/07/05 09:10
فرهاد ریاضی

زیباترین  تفسیر از این شعر به نظر بنده  

1394/08/02 11:11
کورش

دوستان عزیز لطف کنید دست از این تعصب بی جا بردارید. از یک سو کسانی که شعر کلاسیک را تو سری می زنند و و تازگی ها شعر کلاسیک را شعر هم نمی دانند به ادبیات پارسی آسیب می رسانند، از سویی دیگر برخی متعصب ها با اندیشه های منجمد که حتی این را متوجه نیستند که خوانده شدن اشعار کلاسیک توسط خواننده های تازه با سبک های تازه باعث گرایش بیش تر مردم به ادبیات کهن پارسی می شود
دست بردارید.
خدمت بزرگی که چاووشی به ادبیات پارسی کرده روشن است. او کسانی که شعر را فلان شعر نو و سپید و.. می دانسته اند را با شعر راستین یعنی شعر کلاسیک و دارای وزن و قافیه و درونمایه ی ژرف آشنا کرده.

1394/09/05 20:12

اقای چاوشی شما چه ریتمی دادید اصلا این ریتم به این شعر نمیخوره بله اکثرا میگن که ای به اصطلاح اهنگی که شما تولید کردید عالیه ولی کسانی که همچین کامنتی میده اهنگ رو درک نمیکنه حضرت مولوی خیلی زیبا این شعر رو سروده و نباید همچین چیزی میشد

1394/11/24 21:01

ببخشیدا ولی خیلی نفهمید که میگید نباید این شعرو به ترتیب آهنگ در می آوردند . من همین شعر رو با چند تازه حذفی آهنگش کردم. البته از روی آقای چاوشی هم تقلید کردم. آهنگ برقص آ خیلی شاد و زیباست.

1394/11/24 21:01

خیلی آهنگ برقص آ قشنگه شعرشم خیلی قشنگه. من که خیلی خوشم اومد

1394/12/02 18:03
محمد از اصفهان

سعدی فرماید: کاروانی شکر از مصر به شیراز آید، اگر آن یار سفرکرده ما بازآید. کَفَر شکر نام شهری است در مصر و مصر به عنوان سردمدار صنعت شکر تصفیه شده در دنیا با قدمت بیش از 1100 سال.

1394/12/11 20:03
عارف

این غزل 800 سال خاک خورد

1394/12/12 23:03
کمال

باسلام
این غزل راآقای محسن چاوشی درآلبوم به اجراگذاشته است،
که زیباوشنیدی میباشد.
بنده این غزل زیبارابادوستان به اشتراک گذاشته ام.

1395/03/22 22:05
امیر مسعود

سلام واقعا این شعر عالی هست من هربار که میخوانم لذت میبرم .
دوستان من این اهنگو با صدای اقای چاوشی گوش دادم فکر کنم بیشتر برای ریتمیک بودن شعر و شاد بودن شعر خوانده شده اصلا عظمت این شعر به خوبی نمایان نکرده است .

1395/03/11 12:06
بیژن غ

در بیت دوم دررو به معنای فرار کن است. یعنی جایی که شیر مادر است به شیرجوش نیازی نیست. ای شیرجوش دررو

1402/07/15 20:10
فرهود

شیرجوش یعنی شیرجوی او

در رو یعنی اندر رو (برو وسط میدان)

1402/12/25 01:02
*Nasha

[جوش در رفتن: در جوش رفتن. جوشیدن و غَلَیان پیدا کردن] مانند شیر مادر جوشش و حرکت داشته باش

1402/12/25 04:02
فرهود

مولانا در جای دیگر نیز شیرجو را به معنی شیرخوار و جوینده‌ی شیر بکار برده است:

وقتِ طفلی‌ام که بودم شیرجو

1402/12/29 12:02
*Nasha

بله درست می فرمایید. ممنون از شما. ولی در اینجا به نظر من اگر با معنی در جوش رفتن (طبق فرهنگ دهخدا) بخوانیم بهتر است. ضمنا فکر نمی کنم در رفتن به تنهایی معنی مورد نظر شما را بدهد.

1395/04/28 08:06

دوستان دقیقاً می‌ش «گر نیستی تو ماده زان شاه نر به رقص آ» و «ای شیرجوش دررو» را معنی کنید؟

1402/12/25 01:02
*Nasha

[ماده اینجا به معنی بی جان] اگر جان داری به قوه ی آن شاه به رقص در بیا،

اگر جماد نیستی، با نیروی پروردگارت به رقص دربیا و حرکتی کن

[جوش در رفتن: در جوش رفتن. جوشیدن و غَلَیان پیدا کردن] مانند شیر مادر جوشش و حرکت داشته باش

1395/06/01 17:09
شهریار

1- مصر از قدیم به صادرات شکر معروف بوده و چون چندین منطقه دیگر در مناطق عرب نشین و آفریقا و حتی ایران نام مصر داشته اند، کلمه شکر معرف آن مصری است که داستان یوسف در آن اتفاق افتاده. پس ظاهراَ « مصر شکر» صحیح تر از « مصر و شکر» است . وزن شعر هم بهم نمی ریزد و امکان اشتباه کتابت زیاد است.
2- ظاهراَ «گر نیستی تو ماده چون شیر نر به رقص آ» صحیح است و معنی شعر را آشکار می کند و آسیبی هم به وزن شعر نمی زند. امکان اشتباه در کتابت هم وجود دارد.

1395/06/13 23:09
محمود دهقان

اساتید ادبیات گفتند که این شعر در مدح علی اکبر و زمان زرم در میدان کربلا رو توصیف میکنه که حضرت امام حسین این اشعار رو خطاب به علی اکبر میخونه
تیغی به دست خونی آمد مرا که چونی
گفتم بیا که خیر است گفتا نه شر به رقص آ
یا این بیت
پایان جنگ آمد آواز چنگ آمد
یوسف ز چاه آمد ای بی‌هنر به رقص آ
اشاره به میدان رزم و بازگشت علی اکبر به سمت امام حسین رو ذکر کرده
بیخود نیست که اشعار مولوی پر از رمز و رازه و در نگاه اول به طرب و شادی میماند.....

1395/09/10 14:12

تک اهنگ محسن چاوشی اصلا کاپی از آهنگ " صدیق شپاب اواز خوان افغانی " است که به ریتم " قرصک " که یک روش سرود خوانی بومی مردمان " پنجشیر" است اجرا گردیده است.غزل حضرت خداوندگار نیز با این روش عالی اجرا گردیده

1395/10/17 18:01
امیر حسین

برای این شعر استاد افتخاری هم اوازی خونده اند لطفا برای دوستاران قرار دهید

1395/11/31 01:01
محمد اردستانی

هرکسی از ظن خود شد یار من/از درون من نجست اسرار من
ویژگیهای اشعار قدما بخصوص مولانا و پیچیدگی آن در عین ظاهری ساده، مخاطبان را به وادی تفسیر میکشاند. به اعتقاد اینجانب بهتر است ابتدا معنی ظاهری شعر را متوجه شد و بعد به تفسیر منظور شاعر پرداخت:
گر نیستی تو ماده زان شاه نر به رقص آ: اگر تو مادی نیست، برمبنای (قدرت) آن شاه نر (به وجود آورنده ات) به رقص آ.
ای شیر! جوش، در رو: ای کسی که مانند شیر هستی، در جوش و خروش بیا! (از خودت) فرار کن.
دو بیت زیر هم کاملا به داستان یوسف و زلیخا و سپس بازگشت یوسف به سوی پدر اشاره دارند:
تیغی به دست خونی آمد مرا که چونی/ گفتم بیا که خیر است گفتا نه شر به رقص آ
پایان جنگ آمد آواز چنگ آمد/یوسف ز چاه آمد ای بی‌هنر به رقص آ
بالاخره،
مصر و شکر به رقص آ: شادمانی اهالی مصر و (هرچیزی که) مبنای شیرینی است، میتواند منظور شاعر باشد.
این هم لینک تصنیف استاد افتخاری (تکرار):
پیوند به وبگاه بیرونی

1402/12/25 01:02
*Nasha

[ماده اینجا به معنی بی جان] اگر جان داری به قوه ی آن شاه به رقص در بیا

[جوش در رفتن: در جوش رفتن. جوشیدن و غَلَیان پیدا کردن] مانند شیر مادر جوشش و حرکت داشته باش

1395/11/31 01:01
محمد اردستانی

ای شاه! عشق پرور، مانند شیر مادر/ای شیر! جوش، در رو، جان پدر به رقص آ

1395/12/18 01:03
nima

آقای امین که موسیقی آقای چاوشی رو بی ارزش میدونین، خودتون چیزی از موسیقی سر در میارید که این حرفو میزنین؟

1396/04/01 23:07
سپیده

سلام
درک بنده از شعر حضرت مولانا
این شعر برای پیر فرزانه شمس تبریزی سروده شده
امد بهار جانا،اشاره به امدن شمس دارد که مولانا امدن او را برای خود همچو بهاری میداند که شعور انسانی را شکوفا میسازد،ای شاخ تر اشاره به حضرت مولانا که به خود می گوید شاد باش که لحظه وصال جان با جان رسید جان خود را همچو شاخه تر میداند که نیاز به شکوفای دارد ،حقیقتا مولانا ان فقیه بزرگ در وجود شمس چه می بیند که از این تعابیر زیبا استفاده می کند،و او را استاد جان ها معرفی می کند ،مولانا شیخ شهر و واعظ صاحب عابرو بعد از اشنای با شمس ریاضت های نفسانی را به پیروی گفته شمس کنار گذاشته و در کوچه های قونیه رقص می کردند،وشمس تبریزی دریچه جدید را به روی مولانا باز می کند ،مولانا جسته لاغری داشتن به جهت عبادت و روزه های طولانی که شمس تبریزی برای وصال به حضرت دوست رقص سماع را پیشنهاد می کند ،

1396/06/28 10:08
جادوگر

من ندانم اینجا جای شعر و شعور و شاعر شناسی ست یا مدح و ثنای گفتن چاووشی ، اگر هم میگویید چاووشی باعث شده ما اشعار مولانای جان را بشناسیم پس گره کار از خودتان است که پیشتر کتاب نخواندید .. سپاس

1396/09/24 02:11
حسین

با سلام تصنیفی بسیار زیبا و خاطره انگیز ازاستاد علیرضا افتخاری هم با این شعر اجرا شده است

1396/11/17 11:02
کورش

سلام دوستان گرامی. این آوراز همانطور که میدانید خیلی فبل تر توسظ علیرضا افتخاری در دستگاه شور آواز افشاری خوانده شده و بسیار دلنشین و زیباو روحنواز است. توصیث میگنم این اجرا را هم گوش کنید.
متشکرم

1396/12/28 16:02
شهر یار

در اینجا برقصا به رقص سماع صوفی ها اشاره دارد

1396/12/18 17:03

درود بر محسن چاووشی که با اهنگ های خودش نسل جدید رو با اشعار کلاسیک آشنا کرده ،...
عده ای از دوستان از محسن چاووشی انتقاد میکن و فقط سبک سنتی موسیقی ابرانی رو مناسب این اشعار میدونن !! ازشون یک سوال دارم ؟ بنتظرتون با سبک آقای ناظری ، شجریان ، افتخاری ،... میشه به رقص آیی ؟؟؟؟
خدا شاهده اگه مولانا هم از آرامگاهش بیرون بیاد و بگه دمت گرم محسن چاووشی ، باز یه عده ایرانی هستن که میان و میگن نه اقا ! این محسن چاووشی شعر شما رو خراب کرده ، اصلا منظور شما به رقص آمدن و شادی طرب نبوده ، منظور شما این بوده که ما بشینیم پای منقل و زوزه بکشیم و به عمق شعر شما فکر کنیم ، محسن چاووشی چی میفهمه ؟!! این ماییم که شعر شما رو درک کردیم ، شما هم بهتره بری و دوباره بمیری و خیلی هم حرف نزنی :-ا

1396/12/18 18:03

آقایی به نام امین گفته متاسف هست برای کسانی که از اهنگ چاووشی تعریف کردن !! بعدگفته ببینید آقای هژیر مهرفروز چقدر خوب این شعر رو تبدیل به آهنگ کرده !!!!!! رفتم و آهنگ اون آقا رو گوش دادم ، ایمانم به چاووشی هزار برابر شد :-)
شما فقط قصد داشتید که با مقایسه هژیرمهرفروز با محسن چاووشی اسم این آقا رو گنده کنی اما نابودش کردی :-ا

1396/12/19 20:03
ستایش

سلام؛خسته نباشید...
از کجا میشه معنی این شعر رو پیدا کرد؟
ممنون میشم جواب بدید.

1397/01/23 13:03
ویتو آندولینی

به قسمت کامنت ها رجوع کردم بلکه از نوشته های دوستان جهت درک بهتر شعر مولانا بهره ببرم ولی بحث ها همه پیرامون حضرت چاوشی بود. ظاهرا خدمتی که حضرت چاوشی به ادبیات پارسی کرده بیشتر از مولانا بوده! که انقدر به ایشون پرداخته شده!!!

1397/01/23 16:03
امیررزمجو

به نظر من منظور حضرت مولانا از فعل به رقص آ، نه وجه امری فعل است که فعلی ست اخباری که تمام ذرات وجود آن حضرت ز شوق آن موعود ازلی و ابدی در رقص و پایکوبی بود و تمام ذرات عالم امکان را از شوق آن یوسف مصری در رقص و پایکوبی یافته بود که زبان به بین حال گشود که چون یوسف اندر آمد مصر و شکر به رقص آ

1397/01/27 02:03
شایان

واقعاعجیبه حاشیه پروری و حاشیه بازی ما ادما.بیچاره غزل مولاناچه سرنوشت غریبی دارداینکه فلانی یا فلانی چه خوندن چه ربطی به خوده اثر داره؟؟؟؟؟ در ربط قر کمر و رقص بندری جاوشی به اصل شعر یه نمونه میگم خودتون قضاوت کنید چقدر ارتباط داره:
از دست و پا بریدی ای بی پا و سر برقصا:
نه نقد داره نه فهم میخواد نه شعور عرفانی بیشتر شجاعت و همت گذشتن از دست و پا را میخواهد که هر کس که بسر نکوفته باشه در سرایی انرا میفهمد در حضور استادی که چون پدرتموم بندهای دنیوی ومادی تورا بریده دیگه کلا از صورت انسان بریدی و عزل شدی رسیدی به مایه انسانیت درین درجه خلوص از جوهره انسانی جان پدر برقصا!!!

1397/01/27 08:03

Ya Hagh
Salamon alikom. Man dar tool e sama shenidam:
"Ey khosh kafan beraghsa"
Ya Mashoogh !
پیوند به وبگاه بیرونی
Mir Seyed Sepehr

1397/03/03 19:06
آزاده

گر نیستی تو ماده، زان شاه نر برقص‌آ
بنظر من یعنی
اگه مثل جوشش شیر از درون جنس ماده ، جوششی از درون خودت نداری، از آن شاه نر(شمس) بهره بگیر و مسیر عرفان رو جلو برو

جنگ هفتاد و دو ملت همه را عذر بنه چون ندیدند حقیقت ره افسانه زدند...

1397/04/22 15:07
هانیه

سلام
من یه پازل خریدم که موضوعش هفت پند مولاناست..یه جمله کنارش نوشته که نمیتونم بخونمش...میشه کمکم کنین؟
عکسش تو این آدرس موجوده
پیوند به وبگاه بیرونی/
ممنونم

1400/12/25 15:02
محمد غافری

به نظر می رسد که کلمات ترکی هستند. از یک ترک زبان کمک بگیرید.

1397/10/01 20:01
مولانا و عشق

در بیت دوم ،
ای شاه، عشق پرور، مانندِ شیرِ مادر.... صحیح است و کسره در زیر ه آخرِ لغت شاه، غلط می باشد!
مقصود مولانا این بوده است که ای انسانیکه شاهنشاهِ عالم هستی، عشق بپرور مانندِ مادری که از عشقِ به فرزند شیر که مایهء حیاتِ نوزادش است، در جانش پرورانده می‌شود و زندگی می بخشد...
و
یا شاید مناجاتی باشد و دعایی که از شاهِ عالم
( خدا) طلبِ عشق می کند در جانِ انسانی...
در هر حال شاهِ عشق پرور غلط می باشد!

1397/11/03 15:02
علیرضا

در جواب کسانی که میگن چاوشی خوب نخونده باید بگم چاوشی بهتر از هرکس دیگری شعر های مولانا رو میخونه چاوشی سلطانه

1397/11/17 02:02
محسن میم

چند نفر از دوستان درباره معنی این بیت پرسیدند:
گر نیستی تو "ماده" زان شاه "نر" برقصا
برخلاف برخی نظرات دوستان، ماده در اینجا به معنی جماد نیست. بلکه اشاره به جنسیت مونث و در مقابل نر یعنی مذکر آمده.

1398/01/31 00:03
Mahyar

به دور از نفس شخصی(ego) ـ آگاهی شما از معجزه هستی هرلحظه ـ شما را برقص در میآورد

1398/02/04 10:05
فاطمه

با سلام خدمت همه عزیزان. چقدر تحت تاثیر نوشته حمید قرار گرفتم. خیلی زیبا بود. من کارم در علوم پزشکی است ولی عاشق ادبیات و تفاسیر عرفانی هستم. این جمع منو یاد دانشکده و دوران خوش بحث و تفسیر ادبی انداخت. چقدر دوستان افغان فرهیخته اند.

1398/02/04 23:05
Parviz Jafari

سلام
بهار جان‌ها ماه مبارک رمضان است
شاخ تر وجود جسم ترکه‌ای حضرت مولاناست
چون آمدن یوسف (ع) که شهری و شکری به رقص آمده است برقص درآ
روزه و رمضان راه عاشقی است و چون شیر مادر که سبب آرامش و رشد فرزندش است روزه یک ماهه نیز چون شیر مادر است
و بریدن از پا و سر و ....

1398/03/20 21:06
حجت الله ماله میر

باسلام و احترام به نگاه و نظر همه عزیزان اهل دل و شعر و شاعری
آن بهار جانها هر لحظه از حق سوی ما روان است آن را با جان درک میکنی اگر نه تا ابد بدنبال معنی آن باش چه حاصل
از لطفهای که آن بی صورت جان داده بصورتها با بودنشان و هر لحظه بجانشان حی میدم برقص آمدی بودنت در این جهان حی شدنت گشوده شدن چشمت بجهان را دمی در سکوت فکر و غیبت نفس دیدی برقص نیامدی معنی رقص بچکارت می آید
هیچ سماع کرده ای تا بدانی شاخ تر نیز برقص خویش مشغول است نزد حق و جهان در ورای فکر بی اختیار با چشم دل در هر لحظه در رقصی از نور گردشی جان فزا و فنایی در دل زایش و حی و میت مدام و مستمر است تا چراغ جان تو روشن بجهان باشد این شادی عظیم پایکوبی جهانی را میخواند در جهان هیچ جنبشی بی اشارت او وجود ندارد پس عالم به تمنای او در جنبش رقص گونه است گویی جهان و همه ذرات آن رقصندگان آن دلبر پنهان هستند ببخشید اشک امان نمیدهد که از یار نویسم

1398/04/29 20:06
امین

سلام.میخواستم بگم من شنیدم آقای شفیعی کدکنی که بعضی از شعر های دیوان شمس رو تصحیح کرده ، این شعر هم جزوش بوده و اون بیت ای خوش کمر برقص آ رو کلا نیاورده و اون رو جزو "جعلیات" میدونه . الان کی درست میگه ؟؟

1398/08/11 12:11
سپاس

درود.
باخواندن و بخصوص شنیدن سروده های حضرت مولانا بلاخص غزلیات.بغیر از تعظیم وتکریم و درنهایت حیرت از زیبایی متن وبلندای معنی.چه نتیجه ای می توان گرفت.
متعجب هستم که بعضی میخواهند در رخ این خورشید عالم تاب عیب وایراد پیداکنند!!

1398/12/07 07:03

متأسفم از این همه افت سلیقه و انتخاب خوانشی فرومایه د حد چاووشی برای این شعر!!!
لطفاً مقایسه کنید با آهنگسازی آقاق عندلیبی و آواز آقای علیرضا افتخاری تا اوج کلام و موسیقایی شعر و آواز سشیوا و دل انگیز را درک کنید.
ادامۀ این توضیح را بهتر است در نشانی زیر بجویید:
پیوند به وبگاه بیرونی

1398/12/07 07:03

متأسفم از این همه افت سلیقه و انتخاب خوانشی فرومایه در حد آواز آقای چاوشی برای این شعر!!!
لطفاً مقایسه کنید با آهنگسازی آقای عندلیبی و آواز آقای علیرضا افتخاری تا اوج کلام و موسیقایی شعر و آوازی شیوا و دل انگیز را برای چنین شعری درک کنید.
ادامۀ این توضیح را بهتر است در نشانی زیر بجویید:
پیوند به وبگاه بیرونی

1399/02/20 06:05
عنایت ساسانیان

شاخ تر اشنباه هست و شاخه تر هست که منظور شاخه های تر صحرا هست
و شیر جوش در رو منظور شیری که به جوش میاد و کف میکنه و در حالسر ریز شدن از ظرف هست که حرکت رقص مانندی داره

1399/07/07 03:10
هیچ

باز هم تعصب؟.

1399/08/15 16:11

چگونه می‌توان پراکندگیِ انسان را در یگانگیِ واقعی ذوب کرد، مگر با رسیدن به مقام فنا و غرق‌شدن در شوق الهی که واقعی‌ترین و متعالی‌ترین نحوه‌ی بودن هرکس است؟ این نوع بودن، با حضور در تاریخی ممکن است که انسان خود را با اراده‌ی الهی در آن تاریخ یگانه کند. در این حالت است که در انسان کثرت‌ها عین وحدت و وحدت‌ها عین کثرت احساس می‌شود و این معنایِ بودنِ آن‌هایی است که چیزی بیش از نیازهای حیوانی در خود پرورانده‌اند. و مهم‌تر از آن می‌فهمند در چه تاریخی زندگی می‌کنند.

1399/11/14 09:02
آبان دخت

سلام به همه عزیزان.
لطفا توضیح کاملی راجع به مفهوم شعر بفرمایید.
و ضمناً درخواست دیگری هم داشتم...
بنده هر زمان، شعری در گنجور مطالعه می کنم که جناب چاوشی آن را اجرا کرده است، چیزی جز تمجید و ستایش ایشان بین کامنت ها نمی بینم! آقای چاوشی کار بلد و خلاق هستند و بنده از هواداران دو آتشه و چند ساله ایشان!
اما هر سخن وقتی و هر نکته.... . :)
بهتر است برای این امر، به اینستاگرام، تلگرام، توییتر، و... مراجعه کنید...
گنجور رسالت دیگری دارد و برای این کار مناسب نیست.
سپاس گزارم.

1399/12/27 02:02
بهروز

از این سایت خوشحالم دمت گرم وسرت خوش باد

1399/12/20 15:03
سید محمد مهدی مرتضوی

محسن چاوشی با اختلاف بهترین خواننده ایرانه و اشعاری که میخونه هم بی نظیره. اشعاری با معنا و مفهومی دلنشین

1400/01/30 12:03

شعر بسیار عمیق و جذابی است.
اولین بار که این شعر رو با آهنگ زیبای محسن چاوشی گوش دادم تصور کردم که صرفا از فصل بهار صحبت شده، اما موضوع عمیق تر از این حرف هاست ...
پیوند به وبگاه بیرونی/
پیشنهاد می کنم شما هم در این شعر زیبا عمیق شوید و جان دل به مولانا بسپارید.

1400/01/04 12:04

سلام
من فکر میکنم این شعر برای پیر فرزانه شمس تبریزی سروده شده نظر شما چی است؟

1400/02/29 01:04
خیال

بیت اول : بهار جانها : زمان تجلی انوار الهی بر جان و قلب مؤمن، شاید اشاره به ماه مبارک رمضان باشد. شاخِ تر : انسان آگاه و زنده دل در مقابل انسان غافل که همچون شاخ خشک از بهار هیچ تاثیری نمی پذیرد. همچنین تر می تواند به معنای نو و تازه به کار رفته باشد که در این صورت شاخه ی تر کنایه از نو سفر در مسیر سلوک الی الله است. مصر و شکر: اشاره به شهرت کشور مصر در صادرات و تولید شکر (خاصه در زمان حضرت یوسف علیه السلام)، که در این صورت ترکیب اضافی مصرِ شکر مناسب تر به نظر می رسد، هر چند مصر و شکر نیز اشتباه نیست.
معنی بیت: زمان تجلی انوار الهی فرا رسیده، ای انسان آگاه به هوش باش و از تجلیات به جنب و جوش درآ. یوسف (کنایه از جمال یار) به مصر آمده ای مصر زادگاه شیرینی های عالم شاد باش.
بیت دوم: مصرع اول را به دو گونه می توان خواند: 1) شاهِ عشق پرور که در این صورت شاه کنایه از حضرت حق است که همچون شیر مادر که عشق را در دل فرزند می پروراند او نیز عشق را در ذره ذره عالم القاء می نماید 2) ای شاه! عشق پرور یعنی به سکون هاء در شاه؛ در این صورت پرور فعل امر خواهد بود و مراد از شاه انسان است که به دلیل استعداد خلیفة الله بودن از نظر شاعر شاه عالم هستی دانسته شده
مصرع دوم: ای شیر راه حق جنبشی از خود نشان بده و از خود به در آی و از خویش فرار کن. در اینچا مراد از برقصا مطلق حرکت کردن است.
بیت سوم: چوگان زلف: زلف یار همچون چوگان سرکج است؛ اشاره به کجی و پر خم و پیچ بودن قضاء و قدر و امتحانات معشوق دارد. گوی: از آنجا که گوی دست و پا ندارد در حرکت خویش کاملا بی اختیار است و حرکت او صرفا تابع حرکت چوگان است؛ شاعر عاشق را به گویی بی دست و پا تشبیه می کند که در برابر ضربات چوگان معشوق که همان تقدیر اوست هیج اختیاری از خود ندارد و از پا و سر یعنی اراده و اختیار گذشته است.
بیت چهارم: خونی صفت است برای تیغ؛ یعنی معشوق با تیغی خون آلود در دست به سوی من آمد و از من پرسید چگونه ای؟ به او گفتم که هر چه باشم نزد من آی که خیر است. گفت: خیری در کار نیست بلکه شر است چرا که به انگیزه‌ی قتل تو آمدم برخی خونی را مستقلا به معنای قاتل و معشوق جفا کار دانسته اند که به لحاظ شعری مناسب نمی نماید.
بیت پنجم: این بیت را به سه صورت می توان خواند که به ترتیب اقربیت به صواب عبارتند از: 1. از عشق، تاجداران در چرخ، او چو باران در این بیت مولوی سعی در ترسیم صحنه ی بی بدیلی از بارش باران در ذهن شنونده داشته است؛ یعنی به نیروی عشق تاجدران (کنایه از انسان های کامل) در حال چرخیدن و رقصیدن هستند و او همچون باران با لطافت بر سر آنها می بارد آنجا به دنبال قبا و لباسی که تو را از باران بپوشاند نباید بود و زیر این باران تنها باید رقصید 2. از عشقِ تاجداران، در چرخ او چو باران ؛ در این صورت مراد از او انسانِ در جست و جوی معنا است یعنی همچون باران که از لحظه‌ی جدا شد از ابر تا رسیدن به زمین در حال چرخش است او نیز از عشق اولیاء الهی در چرخیدن و رقصیدن است. 3. از عشق، تاجداران در چرخِ او چو باران در این خوانش چرخ به معنای طاق و بلندای بارگاه معشوق است. فردوسی گفته: بیاراست جائی بلند و فراخ / سرش برتر از چرخ درگاه و کاخ
بیت ششم: مستِ هست می تواند به عنوان صفت مدح و یا ذمّ به کار رفته باشد. مولوی علت اصلی رنج انسان را مستی ناشی از توهم وجود برای خود دانسته است و در این بیت به او مژده می دهد که گذرنامه ی عالم فنا صادر شده است. معنای ممدوح آن می تواند اشاره به لذت هستی چشیدنِ ما هستی نمایان باشد، لذت هستی نمودی نیست را ...
بیت هفتم: شاعر در مصراع دوم از یک ایهام تناسب فوق العاده زیبا استفاده کرده است به جای عبارت «اگر مردی» متضاد آن یعنی «گر نیستی تو ماده» را به کار برده و بدین وسیله بین ماده و نر تناسب برقرار کرده است. مراد آن است که اگر ترسو نیستی و مردی از هیبت و جلال آن شاه برقص آ. شاه نر می تواند اشاره به شاه ولایت امیر مؤمنان علیه السلام باشد.
بیت هشتم: معنی بیت: زمانِ جنگ به پایان آمد و گاهِ صلح فرارسید یوسف رخ نمود پس هر چند هنری نداری تکانی به خود دِه و به جنب و جوش درآ. یوسف می تواند اشاره به چناب علی اکبر ع هنگام بازگشت از میدان به سمت خیمه ها برای استراحت باشد.
بیت نهم: تا کی با وعده ی دیدار در انتظار به سر برم و مشغول سجده باشم تا کی هجران رنگ و اثرم را برده باشد پایان انتظار رقصیدن است
بیت دوازدهم: مسیحِ مریم
بیت سیزدهم: چین در اینجا سرزمین زیبا رویان است

1400/02/29 13:04
خیال

نکته‌ای که راجع به بیت هفتم در حاشیه قبل فراموش کردم عرض کنم این است که به احتمال زیاد صورت صحیح مصراع دوم به این صورت بوده : « گر نیستی تو ماده چون شاه نر به رقص آ» و احتمالاً به دلیل اشتباه در استنساخ و کتابت «چون» تبدیل به «زان» شده است. البته معنای بیت با همین «ز آن» هم عرض شد اما «چون» بسیار دقیق تر و به ذوق شعری مولوی نزدیک تر به نظر می رسد. و الله العالم.

1400/08/03 15:11
شهروز کبیری

عزیزان و بزرگواران، شایسته است در این حاشیه نویسی ها بیشتر در باب این غزل ناب صحبت کنیم و نه درباره بازخوانی محسن چاوشی. چرا که قد و قامت این غزل بسیار بلند تر از این صحبت هاست. تفکر مولانا ذهن جهانیان را به وجد آورده است، اما محسن چاوشی را کسی جز جوانان معاصر کسی نمیشناسد، پس در پس ازن مطلب دلیلی نهفته است که بیان آن باعث دلخوریطرفداران محسن چاوشی عزیز است.
در باره ی بازخوانی این غزل توسط آقای چاوشی، این مساله را در نظر بگیرید که ایشان این آهنگ را بازخوانی رده و به اصطلاح امروزی ها آنرا «کاور» کرده است. نسخه ای که ایشان برای کپی کردن انتخاب نموده اند آهنگی است در سبک قرصک پنجشیری از خواننده افغان به نام «صدیق شباب» و نام آن آهنگ هست «آن ماه نو رسیده» که میتوانید در اینترنت بیابید. البته گفتنی است که صدیق شباب هم آنرا کپس کرده و نسخه اصلی این آهنگ را تقریبا نیم قرن پیش، «در محمد کشمی» خوانده است و شعر ماه نو رسیده نیز از سید قاسم پنجشیری است. پس محسن چاوشی تنها شعری از مولانا را بر آهنگی پنجشیری نهاده. که البته در این مسیر هم بی غلط نبوده. بنظر بنده حقیر سراپا تقصیر میرسد که محسن چاوشی معنی این غزل را در حد کمال درک نکرده و در خواندن این غزل، تکیه های نا به جا بر روی برخی واژگان دارد. به عنوان نمونه آنجا که مولای بزرگ روم میفرماید:
«گر نیستی تو ماده» منظور این است که اگر تو یک جسم بی روح و تنها یک «ماده: و یک «شیئ» نیستی، پس به رقص در آ! که این معنی بسیار زیباست. اما چاوشی طوری خوانده انگار میگوید اگر تو از جنس مونث نیستی و مرد هستی، بیا برقص! که البته بسیار نا به جا و خام دستانه است.
اما از این مسایل حاشیه ای بگذریم. رابطه مصر با شکر را دوست خوب ما، محمد جان به خوبی توضیح داده اند. اما دوست مهربان ما جناب «خیال» توضیحاتی ایراد فرمودند که بنظر میرسد فقط در تخیل ایشان معنی-دار باشد و بنده ربطی بین تعابیر عرفانی که در ذهن ایشان است، با این شعر تَر که پیش روی ماست، نمیبینم.
امید دارم که اساتید بزرگوار نظر دهند و چراغ دانش بر افروزند.

1400/08/03 18:11
رضا از کرمان

  با عرض سلام وادب خدمت تمامی عزیزان

بنده به نوبه خود اجرای این غزل رو توسط همه هنرمندان شنیدم  وخلاصه یکیشون برام دلچسب تر از بقیه بوده واین کاملا طبیعیه ولی  بنظرم این سایت وزین  جهت تبادل نظر  در خصوص  اجرای خوانندگان وهنرمندان نیست   واین نکته هم قابل اغماض نیست که هرکدام از این عزیزان با صدا واجرای حالا خوب یا بد یا کپی یا به هر نوعی ، سعی در انتقال صدای حضرت مولانا وپیام ایشان به مخاطبین و شنوندگانشون داشتند ،  وبنا به اعتراف دوستان حاشیه نویس بعضا با کلام شعرا ،از این طریق آشنا شدن  واین نیمه پر لیوانه که باید مورد اعتنا باشه  موضوع دوم این سایت یک سایت ادبی است ولی چرا بعضی از سروران رعایت ادب را نمیکنند وراحت به نظرات وحاشیه ها وحتی خود افراد توهین میکنند که با اصول وشرایط  وقانون حاشیه گذاری مندرج در ذیل  محل حاشیه نویسی نیز مغایرت داره وبهتره جهت پویایی بیشتر سایت رعایت بشه

بر خیالی جنگشان وصلحشان

وز خیالی فخرشان وننگشان

.   واز دوستانی که در انتقال معنی ومفهوم ادبی عرفانی شعر حاشیه گذاشته اند ممنونم چون هر کدام از اشعار شعرا که  توفیق  واقبال ارایه  عمومی بصورت ترانه  پیدا میکنند بدیهی است که علامت سوالهای بیشتری در اذهان عمومی میگذارند  معنی خیلی از ابیات یا کلمات بکار رفته جای تامل وسوال میشه کاش بزرگوارانی که به معنی ومفاهیم این غزل زیبا بیشتر واقفند  قبول زحمت کرده و با زبان ساده  وشیوا یک معنی جامع بر روی این غزل مینوشتند

شاد وخرم باشید

1400/08/13 09:11
محمد اردستانی

ای شاه! عشق، پرور! مانند شیر مادر

ای شیر! جوش، در رو. جان پدر! به رقص آ

1400/09/16 02:12
مجید

استنباطم اینه که کل شعر بجز بیت آخر درباره مرگ و گذر انسان از این دنیا به دنیای دیگه باشه 

بی پا و سر برقص آ .... بی بال و پر برقص آ.... شاخ تر  ....

مثل حضرت یوسف که به چاه میره تا بعد از اون به اوج برسه

و البته  بهتره که بی هنر و بی خبر نباشه

 

1400/10/16 23:01
محسن ز

نکته اول این که شاید قدیمی ترین خواننده ای که این شعر را بصورت تصنیف خوانده، علیرضا افتخاری است (با نام «بهار جانها» و «به رقص آ» معروف است و در اینترنت به سادگی یافته می‌شود) که در لیست خوانندگان از قلم افتاده است.

نکته دوم هم تصحیح بیت نهم شعر است که بجای «رنگ و اثر» ، «دنگ و اثر» صحیح است. «دنگ» به معنای مدهوش و بی هوش و «دنگ و اثر» مجموعا معنی مست و مدهوش و بی هوش می‌دهد.

1401/08/26 23:10
مریم حقانی

سلام و عرض ادب لطفا برای خرید غزلیات شمس راهنمایی بفرمایید 

1401/08/26 23:10
مریم حقانی

چه نویسنده و از کجا تهیه بشه معتبر تر هست ؟

1401/11/24 18:01
علی کشازرع

نباید در این غزل به دنبال معنیِ بیت به بیت بود. باید این غزل رو حس کرد مثل موسیقی. خیلی از غزلیات دیوان شمس همین ویژگی را دارند. مثل غزلِ؛ یار مرا غار مرا عشق جگرخوار مرا ... 

1401/12/19 23:03
. دکتر شکوهی

درود. نوشتار درستِ بند دوم غزل چنین است: 
ای شاه! عشق پرور، مانندِ شیرِ مادر * ای شیرجوش! دَر-رَو، جان پدر به رقص آ

چِمار: ای شاه! ای گرامی! تو نیز عشق بِپَروَر، همانند شیر که در پستان مادر، پیش و پس از زاییدن فرزند به جوش می‌آید و مادر شیر را با عشق به فرزندش می‌دهد. ای ابزارِ شیرجوش! در-رَو و بگریز. ازیرا که هیچ نیازی به تو نیست. ای گرامی! ای شاه! جانِ پدر به رقص آی.

محسن چاووشی بند 2 و بند 5 را نا-درست می‌خواند. 

دَر-رَو بن اکنون-و-آینده از ستاک دَر-رَویدن است. 

1402/03/09 01:06
یاسین مشایخی

شاید براتون عجیب و ضدحال باشه، متاسفانه این غزل در نسخه‌های قدیمی‌تر و معتبر دیوان شمس نیومده! و به قول استاد مجتبی مینوی، اگر غزلی در سه نسخه‌ی معتبر «قو، عد و قح» نیاد، اون غزل از مولانا نیست.

1403/07/22 13:09
Persian ARB

بین تمام خواننده هایی که این شعر رو خواندند، هژیر مهرافروز یه چیز دیگه‌س.

به نظر میاد که ایشون اول شعر رو درک کرده و بعد اون رو به یک اثر موسیقایی درجه یک تبدیل کرده.