گنجور
جلال الدین محمد مولویمولانا

غزل شمارهٔ ۱۵۹۷

این چه کژطبعی بود که صد هزاران غم خوریم
جمع مستان را بخوان تا باده‌ها با هم خوریم
باده‌ای کابرار را دادند اندر یشربون
با جنید و بایزید و شبلی و ادهم خوریم
ابر نبود ماه ما را تا جفای شب کشیم
مرگ نبود عاشقان را تا غم ماتم خوریم
نفس ماده کیست تا ما تیغ خود بر وی زنیم
زخم بر رستم زنیم و زخم از رستم خوریم
بود مردم خوار عالم خلق عالم را بخورد
خالق آورده‌ست ما را تا که ما عالم خوریم
این جهان افسونگرست و وعده فردا دهد
ما از آن زیرکتریم ای خوش پسر که دم خوریم
گر پری زادیم شب جمعیت پریان بود
ور ز آدم زاده‌ایم آن باده با آدم خوریم
گه از آن کف گوهر هستی و سرمستی بریم
گه از آن دف نعره و فریاد زیر و بم خوریم
ماهییم و ساقی ما نیست جز دریای عشق
هیچ دریا کم شود زان رو که بیش و کم خوریم
گه چو گردون از مه و خورشید اشکم پر کنیم
گر چو خورشید آب‌ها را جمله بی‌اشکم خوریم
شمس تبریزی تو سلطانی و ما بنده توییم
لاجرم در دور تو باده به جام جم خوریم
غزل شمارهٔ ۱۵۹۶: چون همه یاران ما رفتند و تنها ماندیمغزل شمارهٔ ۱۵۹۸: ای خوشا روزا که ما معشوق را مهمان کنیم

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

این چه کژطبعی بود که صد هزاران غم خوریم
جمع مستان را بخوان تا باده‌ها با هم خوریم
هوش مصنوعی: این چه نوع نادرستی است که ما این همه غم و اندوه را تحمل کنیم؟ بیایید جمع مستان را صدا بزنیم تا با هم باده بنوشیم و لحظاتی خوش بگذرانیم.
باده‌ای کابرار را دادند اندر یشربون
با جنید و بایزید و شبلی و ادهم خوریم
هوش مصنوعی: در جمعی از بزرگان دین و عرفان، مشروباتی به کسی تقدیم کردند تا در کنار دیگران بنوشد و از لحظات لذت ببرد.
ابر نبود ماه ما را تا جفای شب کشیم
مرگ نبود عاشقان را تا غم ماتم خوریم
هوش مصنوعی: وقتی ابر بر سر ما نیست، نمی‌توانیم از جفای شب رنج بکشیم؛ همچنین اگر مرگ عاشقان وجود نداشته باشد، دلیلی برای عزاداری و غم‌گینی نخواهیم داشت.
نفس ماده کیست تا ما تیغ خود بر وی زنیم
زخم بر رستم زنیم و زخم از رستم خوریم
هوش مصنوعی: کیست که نفس ماده را بشناسد تا ما زخم خود را به او بزنیم؟ ما بر رستم زخم می‌زنیم و خود زخم‌ها را از او می‌خوریم.
بود مردم خوار عالم خلق عالم را بخورد
خالق آورده‌ست ما را تا که ما عالم خوریم
هوش مصنوعی: انسان‌های نادان و پست در دنیا باعث آزار و خفت دیگران می‌شوند. ولی خالق هستی ما را به وجود آورده تا ما درک کنیم و از علم و دانایی بهره‌مند شویم.
این جهان افسونگرست و وعده فردا دهد
ما از آن زیرکتریم ای خوش پسر که دم خوریم
هوش مصنوعی: این دنیا جذاب و فریبنده است و وعده‌های آینده را به ما می‌دهد، اما ما از آن باهوش‌تر هستیم، ای پسر خوشحال که در لحظه حال زندگی می‌کنیم.
گر پری زادیم شب جمعیت پریان بود
ور ز آدم زاده‌ایم آن باده با آدم خوریم
هوش مصنوعی: اگر ما از پری زاده شده باشیم، شب جمعه شب جمع شدن پری‌ها بود و اگر از آدم زاده باشیم، آن نوشیدنی را با آدم‌ها می‌نوشیم.
گه از آن کف گوهر هستی و سرمستی بریم
گه از آن دف نعره و فریاد زیر و بم خوریم
هوش مصنوعی: گاهی از آن جوهر وجود و خوشی‌ها بهره‌مند می‌شویم و گاهی نیز از صدای دف و نغمه‌های شاد و پرهیجان لذت می‌بریم.
ماهییم و ساقی ما نیست جز دریای عشق
هیچ دریا کم شود زان رو که بیش و کم خوریم
هوش مصنوعی: ما مانند ماهی هستیم و تنها چیزی که ما را سیراب می‌کند، دریای عشق است. هیچ دریایی نمی‌تواند به خاطر کم و زیاد نوشیدن ما، کوچک شود یا از بین برود.
گه چو گردون از مه و خورشید اشکم پر کنیم
گر چو خورشید آب‌ها را جمله بی‌اشکم خوریم
هوش مصنوعی: گاهی مانند آسمان، چنان که از ماه و خورشید اشکهایم لبریز می‌شود، اگر مانند خورشید، همه آب‌ها را بدون اشک بنوشم.
شمس تبریزی تو سلطانی و ما بنده توییم
لاجرم در دور تو باده به جام جم خوریم
هوش مصنوعی: شمس تبریزی، تو دارای مقام سلطنت هستی و ما هم فقط خدمتگزار توییم. پس طبیعی است که در کنار تو از شراب خوش‌گوار بنوشیم.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۱۵۹۷ به خوانش عندلیب

حاشیه ها

1396/11/09 03:02
همایون

ما به دنیای عشق وابسته ایم این دنیا را انسان ساخته است زهی انسان که در دنیا برای خود نه‌ یک خانه از گل بلکه جهانی‌ پر از گل ساخته است که ساکنان آن همه عاشقان و پهلوانان اند
دنیا انسان را به وجود آورده و انسان دنیا را از نو ساخته است، خورشید و ماه را و دریا و آسمان را و شب و زمان را جملگی از نو پرداخته است
هر چه در این دنیا بوده است را از راه معنی‌ و سخن چون نهنگی بلیعده ایم و چون شرابی در جام جمشیدی مان در نوشیده ایم بی‌ آنکه چیزی از آن بکاهیم بلکه بر جهان، جهانی‌ دیگر افزوده ایم

1397/07/19 18:10
مهدی قناعت پیشه

مولانا در اینجا به اتحاد اشاره داره و میگه غم جمعی حتی خوردن می مادی با بقیه شادی میشود و عاملی چون ابر برای نفاق نخواهد بود. و با عشق خدا و اتحاد میتوان رستم و اصل مادی را به چالش بکشیم و..حاشیه بعد

1397/07/19 18:10
مهدی قناعت پیشه

چالش بکشیم تا انسان محقر نتواند انسانخوار گردد.خدا ما را آورده تا عالم را تسخیر کنیم و نه مردم آنرا.و گر پریزاده ایم...یعنی کبوتر با کبوتر بپرد ولی متحد.گه خدائی و گه زمینی شویم یا گه خدا و گه خود باشیم.و خدا دریای بی حد است و...نهایت از استادش یاد کرده که با او درجام جم می عشق خدا تواند نوشید.

1397/07/20 05:10
مهدی قناعت پیشه

تفرقه را کژطبعی نامیده و به وحدت ملزم میکند نیودن ابر تفرقه وجدائی برای دل خدائی خویش و شمس را یادآور شده و همه عاشقان را از جنس خدائی میداند که از یک جام مینوشند. جام شمس را جام خدائی دانسته.

1399/05/12 10:08
رضا منصوری

برنامه 26 گنج حضور

1399/09/14 16:12
بی نشان

سلام و عرض احترام
حقیقت امر اینکه این ارتباطات مربوط و نامربوطی که در پهنه و گستره ی این گنجخانه ی بیکران توسط اعزه ی دوستان قید میشه فارغ از میزان صحتش حقیقتا قابل ارج ستایش بهره وری و شادکامی است ....
این کمترین چند کلمه ای برداشت صرفا شخصی ابدا بدون قصد و نیت شرح و تفسیری که در قد و قواره ام نیست .....
غم خوردن توسط حضرت انسان نشانی از کژی طبع وی دارد (بسیار ژرف و عمیق و ذو وجوه است حتی با قرار دادنش در قالب نظریات روان شناسی و روان درمانی مدرن و امروزین )
چه گروهی طبعی راستین دارند ؟! مستان/ نه تنها مستان صرفا باده ای مصداقی بلکه توانایانی که در مواجهه با هر امری توان ارتباط گرفتن با وجه مستی آفرین آن را اکتساب وجودی نموده اند ....
مستان چگونه به جمعیت رسیده اند چونان گوینده ی شعری به کژ طبعی خویش واقف شده و در پی درمان برآمده به جمع مستان رسیده با اضافه شدن به بزم باده نوشان بزم تر و جمع ترشان نموده است ....
جناب مولوی با فرمایش قید کثرت صد هزاران غم ها را برای خوردن طبع کژ تمام ناشدنی می داند....
اعلا مرتبه ی باده همانا باده ی ابرار در مقام جواز یشربون است
با این ابرار بخوریم یعنی اینکه الان و همین دم و لحظه بخوریم یا اینکه از باده ای که اونها در زمان ماضی خوردند ما به تاسی و پیروی بخوریم ؟!
عارف را با گذشته چه کار او گذشته را احضار می کند در مرتبه ای و در مرتبه ای گذشته و آینده ازل و ابد نزد وی حاضرند ( جمع مستان را بخوان)
ماه شان ماه دیگری است و غم و ماتمشان از سنخی و جنسی دیگر....
ماتم زا و غم آفرین ترین حقیقت شامل و ناگزیر مرگ است اگر نسبت درستی با آن برقرار نشده باشد ... عاشقان نسبت خویش را با همه چیز به احسن وجه درست کرده اند لذا مرگ هم بر آنان عارض و حادث نخواهد شد به بسیاری دلایل حقیقی و خیالی ...