گنجور

غزل شمارهٔ ۱۱۷۷

آفتابی برآمد از اسرار
جامه‌شویی کنیم صوفی‌وار
تن ما خرقه‌ای‌ست پُر تضریب
جان ما صوفی‌یست معنی‌دار
خرقهٔ پُر ز بند روزی چند‌،
جان و عشق است تا ابد بر کار
به سر توست شاه را سوگند
با چنین سر چه می‌کنی دستار‌؟
چون رخ توست ماه را قبله
با چنین رخ چه می‌کنی گلزار‌؟
توبه‌ها کرده بودی ای نادان
گشته بودی ز عاشقی بیزار
عشق ناگه جمال خود بنمود
توبه سودت نکرد و استغفار
این جهان همچو موم رنگارنگ
عشق چون آتشی عظیم شرار
موم و آتش چو گشت همسایه
نقش و رنگش فنا شود ناچار
گر بگویم دگر فنا گردی
ور نگویم‌، نمی‌گذارد یار
جنه الروح عشق خالقها
منه تجری جمیعه الانهار
منه تصفر خضره الاوراق
منه تخضر اغصن الاشجار
منه تحمر و جنه المعشوق
منه تصفر و جنه الاحرار
منه تهتز صوره المسرور
منه یبکی الکئیب بالاسحار
ان فی العشق فسحه الارواح
ان فی ذاک عبره الابصار
ذبت فی العشق کی اعاینه
ما کفی ان اراه باثار
ان اثار تعجب اثار
ان الاسرار تستر الاسرار
کثره الحجب لا تحجبنی
ان ذکراک تخرق الاستار

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

آفتابی برآمد از اسرار
جامه‌شویی کنیم صوفی‌وار
جامه شستن در روز آفتابی و پاک شدن و از شر جامه تن رها شدن در آفتاب اسرار به هم تشبیه شده‌اند.
تن ما خرقه‌ای‌ست پُر تضریب
جان ما صوفی‌یست معنی‌دار
تضریب‌: وصله و پینه
خرقهٔ پُر ز بند روزی چند‌،
جان و عشق است تا ابد بر کار
این خرقهٔ پُر از بند و وصله (تن‌)، چند روز بر کار است اما جان و عشق است که تا ابد بر کار است.
به سر توست شاه را سوگند
با چنین سر چه می‌کنی دستار‌؟
وقتی تو آنقدر با ارزش هستی که شاه به سر تو و عزیزی تو سوگند می‌خورد، این سر چه نیازی به دستار دارد؟
چون رخ توست ماه را قبله
با چنین رخ چه می‌کنی گلزار‌؟
هوش مصنوعی: با دیدن چهره تو که مانند ماه می‌درخشد، دیگر گل‌ها و باغ‌ها چه ارزشی دارند؟
توبه‌ها کرده بودی ای نادان
گشته بودی ز عاشقی بیزار
هوش مصنوعی: ای نادان، تو بارها توبه کرده‌ای و از عشق خسته شده‌ای.
عشق ناگه جمال خود بنمود
توبه سودت نکرد و استغفار
هوش مصنوعی: عشق ناگهان زیبایی خود را به نمایش گذاشت، اما توبه‌ات فایده‌ای نداشت و بخشش نیز کاری از پیش نبرد.
این جهان همچو موم رنگارنگ
عشق چون آتشی عظیم شرار
هوش مصنوعی: این دنیا مانند موم و با رنگ‌های مختلف است و عشق همچون شعله‌ای بزرگ و گرم می‌سوزد.
موم و آتش چو گشت همسایه
نقش و رنگش فنا شود ناچار
هوش مصنوعی: وقتی که موم و آتش در کنار هم قرار می‌گیرند، رنگ و شکل موم به ناچار از بین می‌رود.
گر بگویم دگر فنا گردی
ور نگویم‌، نمی‌گذارد یار
هوش مصنوعی: اگر بگویم که تو نیز مانند دیگران نابود خواهی شد، و اگر هم نگویم، یار اجازه نمی‌دهد.
جنه الروح عشق خالقها
منه تجری جمیعه الانهار
هوش مصنوعی: عشق به خالق، روح را به بهشت می‌برد و از آن عشق، تمامی رودها و آسیاب‌ها جاری می‌شوند.
منه تصفر خضره الاوراق
منه تخضر اغصن الاشجار
هوش مصنوعی: برگ‌های سبز درختان را خیس نکن، مگر اینکه شاخه‌های درختان سبز شوند.
منه تحمر و جنه المعشوق
منه تصفر و جنه الاحرار
هوش مصنوعی: در این بیت، به زیبایی و جذابیت معشوق اشاره شده است. گفته می‌شود که چهره‌اش سرخ و درخشان است، در حالی که خود را از دیگران متمایز کرده و رنگی از خلوص و اصالت درونی دارد. این توصیف همزمان می‌تواند به احساسات و عواطف آزادگان اشاره کند که در مقابل زرق و برق superficial جامعه قرار دارند. در واقع، این تصویرسازی نمادین نمایانگر زیبایی حقیقی و ارزش‌های عمیق‌تری است که در دل انسان‌ها وجود دارد.
منه تهتز صوره المسرور
منه یبکی الکئیب بالاسحار
هوش مصنوعی: چهره شادی را شاهد نباش، که در دل غمگینان در سحرگاهان اشک می‌ریزد.
ان فی العشق فسحه الارواح
ان فی ذاک عبره الابصار
هوش مصنوعی: در عشق، فضای وسیعی برای جان‌ها وجود دارد و در این موضوع درس‌هایی برای دیدگان نهفته است.
ذبت فی العشق کی اعاینه
ما کفی ان اراه باثار
هوش مصنوعی: در عشق غرق شدم، تا جایی که تنها با دیدن آثار عشق می‌توانم او را یاد کنم.
ان اثار تعجب اثار
ان الاسرار تستر الاسرار
هوش مصنوعی: آثار و نشانه‌های تعجب نشان‌دهنده وجود رازهایی هستند که خود به نوعی راز را می‌پوشانند.
کثره الحجب لا تحجبنی
ان ذکراک تخرق الاستار
هوش مصنوعی: حجاب‌ها و پرده‌های زیادی نمی‌توانند مانع یاد تو شوند، زیرا یاد تو چنان قدرتی دارد که پرده‌ها را می‌درد و به زندگی‌ام نفوذ می‌کند.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۱۱۷۷ به خوانش عندلیب

حاشیه ها

1391/09/12 19:12
Neeknaam

کلمه "پر تضریب" در خط دوّم احتمالاً "پر+تضریب" است. یعنی‌ در تایپ کردن این ترکیب فاصله میان کلمات باید استفاده شود نه‌ فاصله درون کلمه. کلمه "پر تضریب" در دهخدا پیدا نشد.

1395/09/09 10:12
نادر

]چقدر زیبا: "نقش" و "رنگش" فنا شود ..

1395/09/09 10:12
نادر

بیت ششم: "توبه ها" کرده بودی ..

1395/09/09 11:12
نادر

البته بها کردن هم معنای درستی میده ولی با بیزار شدن خیلی تناسب نداره