گنجور

غزل شمارهٔ ۱۱۵۸

رحم بر یار کی کند هم یار
آه بیمار کی شنود بیمار
اشک‌های بهار مشفق کو
تا ز گل پر کنند دامن خار
اکثروا ذکر هادم اللذات
بشنوید از خزان بی‌زنهار
غار جنت شود چو هست در او
ثانی اثنین اذ هما فی الغار
ز آه عاشق فلک شکاف کند
ناله عاشقان نباشد خوار
فلک از بهر عاشقان گردد
بهر عشقست گنبد دوار
نی برای خباز و آهنگر
نی برای دروگر و عطار
آسمان گرد عشق می‌گردد
خیز تا ما کنیم نیز دوار
بین که لو لاک ما خلقت چه گفت
کان عشق است احمد مختار
مدتی گرد عاشقی گردیم
چند گردیم گرد این مردار
چشم کو تا که جان‌ها بیند
سر برون کرده از در و دیوار
در و دیوار نکته گویانند
آتش و خاک و آب قصه گزار
چون ترازو و چون گز و چو محک
بی‌زبانند و قاضی بازار
عاشقا رو تو همچو چرخ بگرد
خامش از گفت و جملگی گفتار

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

رحم بر یار کی کند هم یار
آه بیمار کی شنود بیمار
هوش مصنوعی: دوست چطور می‌تواند بر حال بیمار رحم کند، وقتی که خود بیمار از حالش فریادی نمی‌زند که دیگران بشنوند؟
اشک‌های بهار مشفق کو
تا ز گل پر کنند دامن خار
هوش مصنوعی: بهار با لطافت و محبت خود، اشک هایی به زمین می‌ریزد که می‌تواند دامن خارها را از گل پر کند. در واقع، این بیانگر زیبایی و قدرت زندگی در فصل بهار است که با وجود خاری که ممکن است باشد، زیبایی‌ها و گل‌ها را به همراه دارد.
اکثروا ذکر هادم اللذات
بشنوید از خزان بی‌زنهار
هوش مصنوعی: به یاد داشته باشید که یادآوری آسیب‌زننده به لذت‌ها می‌تواند مفید باشد؛ این نکته را از افرادی که در این زمینه تجربه دارند، بشنوید.
غار جنت شود چو هست در او
ثانی اثنین اذ هما فی الغار
هوش مصنوعی: غار به بهشتی تبدیل می‌شود وقتی دو نفر در آن حضور داشته باشند.
ز آه عاشق فلک شکاف کند
ناله عاشقان نباشد خوار
هوش مصنوعی: عشق و غم عاشق به قدری عمیق و تاثیرگذار است که حتی آسمان نیز به خاطر آه و ناله عاشقان نمی‌تواند بی‌اعتنا بماند؛ زیرا این درد و احساسات ارزشمند و معنادار هستند.
فلک از بهر عاشقان گردد
بهر عشقست گنبد دوار
هوش مصنوعی: جهان به خاطر عاشقان می‌چرخد، زیرا همه چیز به عشق مربوط می‌شود.
نی برای خباز و آهنگر
نی برای دروگر و عطار
هوش مصنوعی: هر کسی در زندگی خود ابزار و وسایلی دارد که به وسیله آن، کارش را انجام می‌دهد. مثل نی که برای خباز و آهنگر و دروگر و عطار، هرکدام به نوعی نیازمند ابزار خاص خود هستند.
آسمان گرد عشق می‌گردد
خیز تا ما کنیم نیز دوار
هوش مصنوعی: آسمان به دور عشق می‌چرخد، بیا که ما هم حرکت کنیم و به گرد عشق بپیوندیم.
بین که لو لاک ما خلقت چه گفت
کان عشق است احمد مختار
هوش مصنوعی: اگر تو نبوددی، خداوند هرگز چیزی را خلق نمی‌کرد، پس عشق به تو در دل دارد.
مدتی گرد عاشقی گردیم
چند گردیم گرد این مردار
هوش مصنوعی: مدتی به دور عشق چرخیدیم و مدت‌ها صرف زیست بی‌فایده‌ای کردیم.
چشم کو تا که جان‌ها بیند
سر برون کرده از در و دیوار
هوش مصنوعی: به کنجکاوی بپرداز و ببین که چگونه جان‌ها از هر سو بیرون آمده‌اند و به دنبال دیده‌های خود هستند.
در و دیوار نکته گویانند
آتش و خاک و آب قصه گزار
هوش مصنوعی: در و دیوار به خوبی می‌توانند داستان‌ها را بیان کنند، همان‌طور که آتش، خاک و آب نیز روایتگر وقایع هستند.
چون ترازو و چون گز و چو محک
بی‌زبانند و قاضی بازار
هوش مصنوعی: مانند ترازو و مانند فک و مانند محک، اینها بی‌زبان هستند و در واقع قاضی بازار به شمار می‌روند.
عاشقا رو تو همچو چرخ بگرد
خامش از گفت و جملگی گفتار
هوش مصنوعی: ای عاشقان، دلی خاموش داشته باشید و از گفت‌و‌گو پرهیز کنید، چرا که نظیر چرخ که مدام در حال چرخش است، در زندگی فقط باید به حرکات و احساسات درونی توجه کرد.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۱۱۵۸ به خوانش عندلیب