گنجور

غزل شمارهٔ ۱۰۵۰

کی باشد اختری در اقطار
در برج چنین مهی گرفتار
آواره شده ز کفر و ایمان
اقرار به پیش او چو انکار
کس دید دلی که دل ندارد
با جان فنا به تیغ جان دار
من دیدم اگر کسی ندیدست
زیرا که مرا نمود دیدار
علم و عملم قبول او بس
ای من ز جز این قبول بیزار
گر خواب شبم ببست آن شه
بخشید وصال و بخت بیدار
این وصل به از هزار خوابست
از خواب مکن تو یاد زنهار
از گریه خود چه داند آن طفل
کاندر دل‌ها چه دارد آثار
می‌گرید بی‌خبر ولیکن
صد چشمه شیر از او در اسرار
بگری تو اگر اثر ندانی
کز گریه تست خلد و انهار
امشب کر و فر شهریاریش
اندر ده ماست شاه و سالار
نی خواب رها کند نه آرام
آن صبح صفا و شیر کرار

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

کی باشد اختری در اقطار
در برج چنین مهی گرفتار
هوش مصنوعی: کی می‌تواند در آسمان دور از دسترس، ستاره‌ای باشد که در این ماه روشن به دام افتاده است؟
آواره شده ز کفر و ایمان
اقرار به پیش او چو انکار
هوش مصنوعی: آدمی از سردرگمی در باور و بی‌باوری آشفته شده است، به طوری که وقتی در برابر او می‌گوید که چیزی را قبول دارد، در حقیقت چیزی را انکار می‌کند.
کس دید دلی که دل ندارد
با جان فنا به تیغ جان دار
هوش مصنوعی: هیچ‌کس دل شاد و زنده‌ای را که به خاطر عشق و جان‌بازی، جانش را در خطری قرار داده باشد، نمی‌بیند.
من دیدم اگر کسی ندیدست
زیرا که مرا نمود دیدار
هوش مصنوعی: من متوجه شدم که اگر کسی چیزی را نبیند، دلیلش این است که من آن را به او نشان داده‌ام.
علم و عملم قبول او بس
ای من ز جز این قبول بیزار
هوش مصنوعی: علم و کار من فقط باید مورد قبول او باشد؛ ای من، از هر چیزی جز این، بیزارم.
گر خواب شبم ببست آن شه
بخشید وصال و بخت بیدار
هوش مصنوعی: اگر در خواب شب را ببندم، آن شاه به من وصل و بخت را بیدار می‌کند.
این وصل به از هزار خوابست
از خواب مکن تو یاد زنهار
هوش مصنوعی: این ارتباط و پیوند از هزار خواب شیرین و زیبا بهتر است، پس بیدار نشو و به یاد آن نجام نبر.
از گریه خود چه داند آن طفل
کاندر دل‌ها چه دارد آثار
هوش مصنوعی: این کودک که در حال گریه است، نمی‌داند در دل‌ها چه احساسات و نشانه‌هایی وجود دارد.
می‌گرید بی‌خبر ولیکن
صد چشمه شیر از او در اسرار
هوش مصنوعی: او بی‌خبر از حال خود گریه می‌کند، اما در حقیقت، در عمق وجودش جوششی از احساسات قوی و شیرین جاری است.
بگری تو اگر اثر ندانی
کز گریه تست خلد و انهار
هوش مصنوعی: اگر نمی‌دانی که گریه‌ات چه تأثیری دارد، بدان که همین گریه‌ات می‌تواند بهشت و نهرها را به وجود آورد.
امشب کر و فر شهریاریش
اندر ده ماست شاه و سالار
هوش مصنوعی: امشب صدای جشن و شادی حکومتی در ده ما طنین‌انداز است و پادشاه و رهبران در اینجا حضور دارند.
نی خواب رها کند نه آرام
آن صبح صفا و شیر کرار
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که هیچ‌چیز نمی‌تواند خواب را ترک کند یا آرامش را به صبح زیبا و دلنشین برساند. خواب و آرامش از هم جدا نمی‌شوند و زیبایی صبح به تنهایی نمی‌تواند احساسات عمیق را تحت تأثیر قرار دهد.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۱۰۵۰ به خوانش عندلیب