گنجور

بخش ۵۱ - جواب گفتن آن قاضی صوفی را

گفت قاضی صوفیا خیره مشو
یک مثالی در بیان این شنو
هم‌چنانک بی‌قراری عاشقان
حاصل آمد از قرار دلستان
او چو که در ناز ثابت آمده
عاشقان چون برگها لرزان شده
خندهٔ او گریه‌ها انگیخته
آب رویش آب روها ریخته
این همه چون و چگونه چون زبد
بر سر دریای بی‌چون می‌تپد
ضد و ندش نیست در ذات و عمل
زان بپوشیدند هستیها حلل
ضد ضد را بود و هستی کی دهد
بلک ازو بگریزد و بیرون جهد
ند چه بود مثل مثل نیک و بد
مثل مثل خویشتن را کی کند
چونک دو مثل آمدند ای متقی
این چه اولیتر از آن در خالقی
بر شمار برگ بستان ند و ضد
چون کفی بر بحر بی‌ضدست و ند
بی‌چگونه بین تو برد و مات بحر
چون چگونه گنجد اندر ذات بحر
کمترین لعبت او جان تست
این چگونه و چون جان کی شد درست
پس چنان بحری که در هر قطر آن
از بدن ناشی‌تر آمد عقل و جان
کی بگنجد در مضیق چند و چون
عقل کل آنجاست از لا یعلمون
عقل گوید مر جسد را که ای جماد
بوی بردی هیچ از آن بحر معاد
جسم گوید من یقین سایهٔ توم
یاری از سایه که جوید جان عم
عقل گوید کین نه آن حیرت سراست
که سزا گستاخ‌تر از ناسزاست
اندرینجا آفتاب انوری
خدمت ذره کند چون چاکری
شیر این سو پیش آهو سر نهد
باز اینجا نزد تیهو پر نهد
این ترا باور نیاید مصطفی
چون ز مسکینان همی‌جوید دعا
گر بگویی از پی تعلیم بود
عین تجهیل از چه رو تفهیم بود
بلک می‌داند که گنج شاهوار
در خرابیها نهد آن شهریار
بدگمانی نعل معکوس ویست
گرچه هر جزویش جاسوس ویست
بل حقیقت در حقیقت غرقه شد
زین سبب هفتاد بل صد فرقه شد
با تو قلماشیت خواهم گفت هان
صوفیا خوش پهن بگشا گوش جان
مر ترا هم زخم که آید ز آسمان
منتظر می‌باش خلعت بعد آن
کو نه آن شاهست کت سیلی زند
پس نبخشد تاج و تخت مستند
جمله دنیا را پر پشه بها
سیلیی را رشوت بی‌منتها
گردنت زین طوق زرین جهان
چست در دزد و ز حق سیلی ستان
آن قفاها که انبیا برداشتند
زان بلا سرهای خود افراشتند
لیک حاضر باش در خود ای فتی
تا به خانه او بیابد مر ترا
ورنه خلعت را برد او باز پس
که نیابیدم به خانه‌ش هیچ کس

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

حاشیه ها

1393/06/11 18:09
حمید گیوه چی

مولوی:
بل حقیقت در حقیقت غرقه شد / زین سبب هفتاد بل صد فرقه شد.
حافظ:
جنگ هفتاد و دو ملت همه را ارج بنه / چون ندیدند حقیقت ره افسانه زدند.
حضرت مولانا میگویند که اصولا حقیقت تو در تو است و پیچیده اما حضرت حافظ حقیقت را برای بعضیها قابل فهم میداند.

1393/06/11 18:09
حمید گیوه چی

مولوی:
بل حقیقت در حقیقت غرقه شد / زین سبب هفتاد بل صد فرقه شد.
حافظ:
جنگ هفتاد و دو ملت همه را ارج بنه / چون ندیدند حقیقت ره افسانه زدند.
حضرت مولانا در حقیقت در باره موضوع حقیقت حرفی برای گفتن دارد اما جناب حافظ خود انسان برای او موضوعییت دارد.

1394/01/19 22:04
سماع

استاد سروش بیت حافظ را پلورالیزم منفی و مولوی را پلورالیزم مثبت نام مینهد ، مولوی معتقد بر وجود فراوان حقیقت است ولی پرده و حجاب دارد ، در صورتی که حافظ معتقد بر عدم وجود حقیقت کافی و به زبان دیگر عدم فهم حقیقت است .

1395/08/26 15:10
رضا

جست در دزد و ز حق سیلی ستان

1395/08/26 15:10
رضا

قلماشی با ضم قاف کلمه ای ترکی به معنای یاوه گویی

1401/09/20 08:12
محسن حسن وند

ولی این کلمه قلماشیت است نه قلماشی.

 

1400/05/22 05:08
کوروش

بدگمانی نعل معکوس ویست

گرچه هر جزویش جاسوس ویست

نعل معکوس رو وقتی به جونور میزنن که اگه به جایی رفت طوری جلوه بده که انگار داره برمیگرده

برای این که مقصد فاش نشه

با این توضیح کسی میتونه این بیت رو تفسیر کنه ؟

1400/05/22 05:08
کوروش

لیک حاضر باش در خود ای فتی

تا به خانه او بیابد مر ترا

یعنی چی ؟

1400/06/21 10:09
گاف غاف

یعنی همیشه حاضر باش، در لحظۀ حال حضور داشته باش و دلت رو از تعلقات خالی نگه دار. اینگونه هر زمان که عنایت حق به سمت تو بیاد، تو رو حاضر می بینیه و شامل حالت میشه،