گنجور

بخش ۲۶ - داستان آن شخص کی بر در سرایی نیم‌شب سحوری می‌زد همسایه او را گفت کی آخر نیم‌شبست سحر نیست و دیگر آنک درین سرا کسی نیست بهر کی می‌زنی و جواب گفتن مطرب او را

آن یکی می‌زد سحوری بر دری
درگهی بود و رواق مهتری
نیم‌شب می‌زد سحوری را به جد
گفت او را قایلی کای مستمد
اولا وقت سحر زن این سحور
نیم‌شب نبود گه این شر و شور
دیگر آنک فهم کن ای بوالهوس
که درین خانه درون خود هست کس
کس درینجا نیست جز دیو و پری
روزگار خود چه یاوه می‌بری‌؟
بهر گوشی می‌زنی دف‌، گوش کو‌؟
هوش باید تا بداند‌، هوش کو‌؟
گفت گفتی بشنو از چاکر جواب
تا نمانی در تحیر و اضطراب
گرچه هست این دم بر تو نیم‌شب
نزد من نزدیک شد صبح طرب
هر شکستی پیش من پیروز شد
جمله شب‌ها پیش چشمم روز شد
پیش تو خون است آب رود نیل
نزد من خون نیست آبست ای نبیل
در حق تو آهن است آن و رخام
پیش داود نبی موم است و رام
پیش تو کُه بس گران است و جماد
مطرب است او پیش داود اوستاد
پیش تو آن سنگ‌ریزه ساکت است
پیش احمد او فصیح و قانت است
پیش تو استون مسجد مرده‌ایست
پیش احمد عاشقی دل برده‌ایست
جمله اجزای جهان پیش عوام
مرده و پیش خدا دانا و رام
آنچ گفتی کاندرین خانه و سرا
نیست کس چون می‌زنی این طبل را
بهر حق این خلق زرها می‌دهند
صد اساس خیر و مسجد می‌نهند
مال و تن در راه حج دوردست
خوش همی‌بازند چون عشاق مست
هیچ می‌گویند کان خانه تهی‌ست
بلک صاحب‌خانه جان مختبی‌ست
پر همی‌بیند سرای دوست را
آنک از نور الهستش ضیا
بس سرای پر ز جمع و انبهی
پیش چشم عاقبت‌بینان تهی
هر که را خواهی تو در کعبه بجو
تا بروید در زمان او پیش رو
صورتی کاو فاخر و عالی بود
او ز بیت الله کی خالی بود
او بود حاضر منزه از رتاج
باقی مردم برای احتیاج
هیچ می‌گویند کاین لبیک‌ها
بی‌ندایی می‌کنیم آخر چرا
بلک توفیقی که لبیک آورد
هست هر لحظه ندایی از احد
من ببو دانم که این قصر و سرا
بزم جان افتاد و خاکش کیمیا
مس خود را بر طریق زیر و بم
تا ابد بر کیمیااش می‌زنم
تا بجوشد زین چنین ضرب سحور
در دُرافشانی و بخشایش بحور
خلق در صف قتال و کارزار
جان همی‌بازند بهر کردگار
آن یکی اندر بلا ایوب‌وار
وان دگر در صابری یعقوب‌وار
صد هزاران خلق تشنه و مستمند
بهر حق از طمع جهدی می‌کنند
من هم از بهر خداوند غفور
می‌زنم بر در به اومیدش سحور
مشتری خواهی که از وی زر بری
به ز حق کی باشد ای دل مشتری
می‌خرد از مالت انبانی نجس
می‌دهد نور ضمیری مقتبس
می‌ستاند این یخ جسم فنا
می‌دهد ملکی برون از وهم ما
می‌ستاند قطرهٔ چندی ز اشک
می‌دهد کوثر که آرد قند رشک
می‌ستاند آه پر سودا و دود
می‌دهد هر آه را صد جاه سود
باد آهی که ابر اشک چشم راند
مر خلیلی را بدان اواه خواند
هین درین بازار گرم بی‌نظیر
کهنه‌ها بفروش و ملک نقد گیر
ور ترا شکی و ریبی ره زند
تاجران انبیا را کن سند
بس که افزود آن شهنشه بختشان
می‌نتاند که کشیدن رختشان

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

حاشیه ها

1393/04/29 02:06
رامین کیا

تا بجوشد زین چنین ضربِ سَحور در دُر افشانی ز بخشایش بُحور بحور. ب ُ : ج ِ بحر. دریاها.

1401/11/10 11:02
سوشیانت کیخسروی

در باب معنای ابیات 20 تا 24 که برخی شارحان آن را غامض دانسته اند:

نخست ، با این مقدمه که دیدن اشیا نیازمند نور در محیط است،

مولوی می گوید آنکس که بن مایه ی دیدن او نور اله است (نه نور محیطی)  خانه خدا را پر می بیند.

دوم ،  او زبیت الله کی خالی بود یعنی " او کی از بیت الله خالی بود؟"

یعنی دل اولیا خداچون کعبه یا شامل کعبه است . همچون داستان بایزید که به فردی گفته بود حج نرو و دور من طواف کن

 یا به ضرورت شعری جابجاشده ودر اصل چنین بوده ؟  "بیت الله کی از او خالی بوده است؟"

 باتوجه به ابیات پسین و پیشین صحبت از خود خانه کعبه است .

 از جمله در بیت 24گفته چنین انسانهایی نیاز به در ورودی (رتاج) هم ندارند

.لذا اینکه هرکسی را می خواهی می توانی در کعبه طلب کنی تا وی را در کعبه حاضر ببینی

  یعنی جانهای اولیا ی خدا در کعبه در آمد وشدند.

 

1402/10/31 19:12
جاوید مدرس اول رافض

بیت ۲۳

صورتی کو فاخر و عالی بود

او ز نور حق کی خالی بود

از کوزه همان برون تراود که دروست

ویا رنگ رخساره خبر میدهد از سرً ضمیر

1402/12/11 09:03
رضا از کرمان

سلام 

سحوری زدن   لطفاً مراجعه شود به حاشیه های غزل 2344 دیوان شمس با مطلع

مبارک باد آمد ماه روزه

رهت خوش باد ای همراه روزه