گنجور

بخش ۹۷ - جواب گفتن خر روباه را

گفت از ضعف توکل باشد آن
ورنه بدهد نان کسی که داد جان
هر که جوید پادشاهی و ظفر
کم نیاید لقمهٔ نان ای پسر
دام و دد جمله همه اکال رزق
نه پی کسپ‌اند نه حمال رزق
جمله را رزاق روزی می‌دهد
قسمت هر یک به پیشش می‌نهد
رزق آید پیش هر که صبر جست
رنج کوششها ز بی‌صبری تست

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

گفت از ضعف توکل باشد آن
ورنه بدهد نان کسی که داد جان
هوش مصنوعی: اگر توکل تو ضعیف باشد، این نشانه آن است که فقط به خودت متکی هستی. در غیر این صورت، کسی که جانش را داد، باید در زندگی‌اش نان و روزی هم داشته باشد.
هر که جوید پادشاهی و ظفر
کم نیاید لقمهٔ نان ای پسر
هوش مصنوعی: هر کسی که به دنبال قدرت و پیروزی باشد، همیشه به راحتی می‌تواند نان کسب کند، پسرم.
دام و دد جمله همه اکال رزق
نه پی کسپ‌اند نه حمال رزق
هوش مصنوعی: تمام موجودات، اعم از حشرات و حیوانات، همگی از روزی خود بهره‌مند می‌شوند و نه به خاطر درآمدزایی و کار کردن به دنبال روزی‌اش هستند و نه به خاطر حمل و نقل روزی.
جمله را رزاق روزی می‌دهد
قسمت هر یک به پیشش می‌نهد
هوش مصنوعی: تمامی موجودات از جانب روزی‌دهنده‌ی بزرگ، روزی خود را دریافت می‌کنند و هر یک از آنها بر اساس تقدیر و قسمت خود، این روزی را در مقابل او می‌یابند.
رزق آید پیش هر که صبر جست
رنج کوششها ز بی‌صبری تست
هوش مصنوعی: هر کسی که صبر و شکیبایی داشته باشد، روزی و نعمت به سراغش می‌آید، اما رنج و زحماتی که می‌کشد، به سبب بی‌صبری و شتاب‌زدگی اوست.

حاشیه ها

1398/05/25 14:07
محمد حسین

سلام.
آمده: نه پی کسپ‌اند نه حمال رزق
احتمالا درست این است: نه پی کسب‌اند نه حمال رزق

1403/05/14 20:08
مسعود نژادحاجی فیروزکوهی

این بیت مرتبط با مقام صبر و جایگاه والای آن در کلیه شئون زندگیست از جمله کسب رزق و بر این اساس روایت کردیده « الصبرُ مفتاح الفرَج » با صبر و شکیبایی گشایش ها محقق خواهد بود از سویی حضرت مولانا مسئله رزق و روزی را مرتبط با توکل به حضرت حق دانسته چنین می سراید:

هین توکل کن ملرزان پا و دست / رزق تو از تو زِ تو عاشق ترست

فی الواقع وصف رزاقیت پروردگار لا ینتاهی و بدون مرز است و بذ همه مخلوقات تجلی می یابد و روزی همچون عاشقی مجنون به دنبال ما می آید و در پی روزی دویدن انسان پیامی ست از ناحیه «من جعلی»که باید نادیده اش گرفت.