مولانابخش ۷۱ - در بیان وخامت چرب و شیرین دنیا و مانع شدن او از طعام الله چنانک فرمود الجوع طعام الله یحیی به ابدان الصدیقین ای فی الجوع طعام الله و قوله ابیت عند ربی یطعمنی و یسقینی و قوله یرزقون فرحین
وا رهی زین روزی ریزهٔ کثیف
در فتی در لوت و در قوت شریف
گر هزاران رطل لوتش می‌خوری
می‌روی پاک و سبک همچون پری
که نه حبس باد و قولنجت کند
چارمیخ معده آهنجت کند
گر خوری کم گرسنه مانی چو زاغ
ور خوری پر گیرد آروغت دماغ
کم خوری خوی بد و خشکی و دق
پر خوری شد تخمه را تن مستحق
از طعام الله و قوت خوش‌گوار
بر چنان دریا چو کشتی شو سوار
باش در روزه شکیبا و مصر
دم به دم قوت خدا را منتظر
که آن خدای خوب‌کار بردبار
هدیه‌ها را می‌دهد در انتظار
انتظار نان ندارد مرد سیر
که سبک آید وظیفه یا که دیر
بی‌نوا هر دم همی گوید که کو
در مجاعت منتظر در جست و جو
چون نباشی منتظر ناید به تو
آن نوالهٔ دولت هفتاد تو
ای پدر الانتظار الانتظار
از برای خوان بالا مردوار
هر گرسنه عاقبت قوتی بیافت
آفتاب دولتی بر وی بتافت
ضیف با همت چو ز آشی کم خورد
صاحب خوان آش بهتر آورد
جز که صاحب خوان درویشی لئیم
ظن بد کم بر به رزاق کریم
سر برآور هم‌چو کوهی ای سند
تا نخستین نور خور بر تو زند
که آن سر کوه بلند مستقر
هست خورشید سحر را منتظر
بخش ۷۰ - جواب آمدن کی آنک نظر او بر اسباب و مرض و زخم تیغ نیاید بر کار تو عزرائیل هم نیاید کی تو هم سببی اگر چه مخفی‌تری از آن سببها و بود کی بر آن رنجور مخفی نباشد کی و هو اقرب الیه منکم و لکن لا تبصرون: گفت یزدان آنک باشد اصل دانبخش ۷۲ - جواب آن مغفل کی گفته است کی خوش بودی این جهان اگر مرگ نبودی وخوش بودی ملک دنیا اگر زوالش نبودی و علی هذه الوتیرة من الفشارات: آن یکی می‌گفت خوش بودی جهان
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
وا رهی زین روزی ریزهٔ کثیف
در فتی در لوت و در قوت شریف
هوش مصنوعی: کنار بگذار این روزگار ناچیز، که همگان در محنت و گرفتاری هستند و دراین حال، عده‌ای هم به دنبال نعمات و خوبی‌ها هستند.
گر هزاران رطل لوتش می‌خوری
می‌روی پاک و سبک همچون پری
هوش مصنوعی: اگرچه ممکن است هزاران بار از لذت و نعمت‌های این دنیا بهره‌مند شوی، اما در نهایت با روحی پاک و سبک مانند پری می‌روی.
که نه حبس باد و قولنجت کند
چارمیخ معده آهنجت کند
هوش مصنوعی: هرگز نگران نباش، زیرا نه تنها درد شکم تو را محدود نمی‌کند، بلکه هیچ چیزی نمی‌تواند تو را از راهی که در پیش داری بازدارد.
گر خوری کم گرسنه مانی چو زاغ
ور خوری پر گیرد آروغت دماغ
هوش مصنوعی: اگر کم بخوری همیشه گرسنه خواهی ماند، مانند زاغ که به اندازه نمی‌خورد؛ و اگر خیلی بخوری، ممکن است دچار ناراحتی و کراهت شوی.
کم خوری خوی بد و خشکی و دق
پر خوری شد تخمه را تن مستحق
هوش مصنوعی: کم خوردن مانع از بروز ویژگی‌های منفی و نگرانی‌های جسمی می‌شود و پرخوری باعث می‌شود که بدن دچار مشکلات و تبعات منفی شود.
از طعام الله و قوت خوش‌گوار
بر چنان دریا چو کشتی شو سوار
هوش مصنوعی: از نعمت‌های خدا و غذاهای خوشمزه بهره ببر و مانند یک کشتی بر روی دریای زندگی پیش برو.
باش در روزه شکیبا و مصر
دم به دم قوت خدا را منتظر
هوش مصنوعی: در روزه‌ات صبور باش و هر لحظه انتظار قوت و نعمت خداوند را داشته باش.
که آن خدای خوب‌کار بردبار
هدیه‌ها را می‌دهد در انتظار
هوش مصنوعی: خدای مهربان و شکیبا هدیه‌ها را به کسانی که منتظرند، عطا می‌کند.
انتظار نان ندارد مرد سیر
که سبک آید وظیفه یا که دیر
هوش مصنوعی: مردی که سیر است، نیازی به انتظار نان ندارد؛ او به خوبی می‌داند که اگر مسئولیت خود را به درستی انجام ندهد، کارش به تاخیر خواهد افتاد یا به خوبی پیش نمی‌رود.
بی‌نوا هر دم همی گوید که کو
در مجاعت منتظر در جست و جو
هوش مصنوعی: بی‌چاره همیشه در دلش می‌گوید که کجا در مجلس منتظر است و در جستجوی چیزی است.
چون نباشی منتظر ناید به تو
آن نوالهٔ دولت هفتاد تو
هوش مصنوعی: وقتی که تو در انتظار کسی نباشی، نعمت‌های بزرگ و خوشبختی به سراغت نمی‌آید.
ای پدر الانتظار الانتظار
از برای خوان بالا مردوار
هوش مصنوعی: ای پدر، انتظار و امیدواری برای بالا رفتن و رسیدن به مقام و جایگاه مورد نظر، همچنان ادامه دارد.
هر گرسنه عاقبت قوتی بیافت
آفتاب دولتی بر وی بتافت
هوش مصنوعی: هر کسی که گرسنه باشد، در نهایت به غذایی دست می‌یابد و موفقیت و خوشبختی به او روی می‌آورد.
ضیف با همت چو ز آشی کم خورد
صاحب خوان آش بهتر آورد
هوش مصنوعی: وقتی میهمان با اراده و توانمندی وارد منزل شود، صاحبخانه نیز با دقت بیشتری غذا را تهیه و ارائه می‌دهد.
جز که صاحب خوان درویشی لئیم
ظن بد کم بر به رزاق کریم
هوش مصنوعی: فقط کسی که دارای خوان است باید بخواهد که درویش بداند و به خداوند بزرگ امیدوار باشد.
سر برآور هم‌چو کوهی ای سند
تا نخستین نور خور بر تو زند
هوش مصنوعی: ای سند، همچون کوهی سربلند باش تا نخستین نور خورشید بر تو بتابد.
که آن سر کوه بلند مستقر
هست خورشید سحر را منتظر
هوش مصنوعی: در بالای کوه بلند، جایی وجود دارد که منتظر طلوع خورشید صبح است.