گنجور

بخش ۷ - بیان آنک نماز و روزه و همه چیزهای برونی گواهیهاست بر نور اندرونی

این نماز و روزه و حج و جهاد
هم گواهی دادنست از اعتقاد
این زکات و هدیه و ترک حسد
هم گواهی دادنست از سرّ خَود
خوان و مهمانی پی اظهار راست
کای مهان ما با شما گشتیم راست
هدیه‌ها و ارمغان و پیش‌کَش
شد گواه آنک هستم با تو خوش
هر کسی کوشد به مالی یا فسون
چیست؟ دارم گوهری در اندرون
گوهری دارم ز تقوی یا سخا
این زکات و روزه در هر دو گوا
روزه گوید کرد تقوی از حلال
در حرامش دان که نبوَد اتصال
وان زکاتش گفت کاو از مال خویش
می‌دهد، پس چون بدزدد ز اهل کیش؟
گر به طراری کند پس دو گواه
جرح شد در محکمهٔ عدل اله
هست صیاد ار کند دانه نثار
نه ز رحم و جود بل بهر شکار
هست گربهٔ روزه‌دار اندر صیام
خفته کرده خویش بهر صید خام
کرده بدظن زین کژی صد قوم را
کرده بدنام اهل جود و صوم را
فضل حق با این که او کژ می‌تند
عاقبت زین جمله پاکش می‌کند
سَبق برده رحمتش وان غدر را
داده نوری که نباشد بدر را
کوششش را شسته حق زین اِختلاط
غسل داده رحمت او را زین خُباط
تا که غفاری او ظاهر شود
مِغفری، کَلّیش را غافر شود
آب بهر این ببارید از سماک
تا پلیدان را کند از خبث پاک

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

این نماز و روزه و حج و جهاد
هم گواهی دادنست از اعتقاد
هوش مصنوعی: این عبادت‌ها مانند نماز، روزه، حج و جهاد، نشانه‌ای از ایمان و اعتقاد واقعی انسان هستند.
این زکات و هدیه و ترک حسد
هم گواهی دادنست از سرّ خَود
هوش مصنوعی: این زکات و هدیه و دوری از حسد نشان‌دهنده‌ی صداقت و خلوص درون انسان است.
خوان و مهمانی پی اظهار راست
کای مهان ما با شما گشتیم راست
هوش مصنوعی: خوان و مهمانی به خاطر اینکه گفتگو و بیان حقیقت باشد، به این خاطر که ای مهمانان، ما با شما هر چه را که حقیقت بود، به درستی سپری کردیم.
هدیه‌ها و ارمغان و پیش‌کَش
شد گواه آنک هستم با تو خوش
هوش مصنوعی: هدایا و پیشکش‌ها نشان‌دهنده این است که من با تو خوشحالم و به این احساس افتخار می‌کنم.
هر کسی کوشد به مالی یا فسون
چیست؟ دارم گوهری در اندرون
هوش مصنوعی: هر کسی تلاش می‌کند برای به دست آوردن ثروت یا جادوگری، چه فایده‌ای دارد؟ من در درون خودم یک گوهری ارزشمند دارم.
گوهری دارم ز تقوی یا سخا
این زکات و روزه در هر دو گوا
هوش مصنوعی: من دُرّی از تقوا یا بخشندگی دارم که این زکات و روزه در هر دو به عنوان شاهد و نشانه‌ای از آن هستند.
روزه گوید کرد تقوی از حلال
در حرامش دان که نبوَد اتصال
هوش مصنوعی: اگر کسی از نعمت‌ها و چیزهای حلال به گونه‌ای استفاده کند که به حرام نیز آلوده شود، از تقوا و دیانت او نمی‌توان امید داشت که به حقیقت برسد. در واقع، ارتباط و پیوند او با اصول صحیح و اخلاقی قطع می‌شود.
وان زکاتش گفت کاو از مال خویش
می‌دهد، پس چون بدزدد ز اهل کیش؟
هوش مصنوعی: کسی که از اموال خود زکات می‌دهد، در صورتی که با دزدی مواجه شود، چگونه می‌تواند از پیروان مذهب خود به حساب بیاید؟
گر به طراری کند پس دو گواه
جرح شد در محکمهٔ عدل اله
هوش مصنوعی: اگر کسی به جوانی و زیبایی خود تکیه کند، در حقیقت، دلیل‌های نادرستی بر او وارد می‌شود که در محضر عدالت الهی قابل بررسی است.
هست صیاد ار کند دانه نثار
نه ز رحم و جود بل بهر شکار
هوش مصنوعی: اگر صیاد دانه‌ای برای پرنده‌ها بریزد، این کار نه از روی رحمت و بخشش، بلکه به خاطر شکار آنهاست.
هست گربهٔ روزه‌دار اندر صیام
خفته کرده خویش بهر صید خام
هوش مصنوعی: در دوران روزه‌داری، گربه‌ای در خواب به سر می‌برد تا بتواند طعمه‌ای خام را صید کند.
کرده بدظن زین کژی صد قوم را
کرده بدنام اهل جود و صوم را
هوش مصنوعی: بعضی افراد به خاطر رفتار ناپسند و بدگمانی خود، باعث بدنامی و تهمت به بسیاری از مردم می‌شوند، حتی کسانی که اهل generosity و عبادت‌اند.
فضل حق با این که او کژ می‌تند
عاقبت زین جمله پاکش می‌کند
هوش مصنوعی: نعمت و رحمت خداوند حتی اگر کسی دچار انحراف و گمراهی شود، در نهایت او را از این وضعیت نجات می‌دهد و به راه راست هدایت می‌کند.
سَبق برده رحمتش وان غدر را
داده نوری که نباشد بدر را
هوش مصنوعی: در این بیت به رحمت خداوند اشاره شده است که نسبت به بندگانش سریع و بی‌دریغ است. در عوض، خیانت و نیرنگ دشمنان را نور و شناختی می‌دهد که هیچ‌گاه خاموش نمی‌شود. بدین ترتیب، قدرت و حمایت الهی بر تمام مکرها و فریب‌ها غلبه دارد.
کوششش را شسته حق زین اِختلاط
غسل داده رحمت او را زین خُباط
خُباط: دیوانگی
تا که غفاری او ظاهر شود
مِغفری، کَلّیش را غافر شود
مِغفَر: کلاه خود، کَلّی: کچلی
آب بهر این ببارید از سماک
تا پلیدان را کند از خبث پاک
هوش مصنوعی: آب به خاطر این باریده که از آسمان، پلیدان را از زشتی‌ها پاک کند.

خوانش ها

بخش ۷ - بیان آنک نماز و روزه و همه چیزهای برونی گواهیهاست بر نور اندرونی به خوانش زهره نصری