گنجور

بخش ۳۰ - در تفسیر قول رسول علیه‌السلام ما مات من مات الا و تمنی ان یموت قبل ما مات ان کان برا لیکون الی وصول البر اعجل و ان کان فاجرا لیقل فجوره

زین بفرمودست آن آگه رسول
که هر آنک مرد و کرد از تن نزول
نبود او را حسرت نقلان و موت
لیک باشد حسرت تقصیر و فوت
هر که میرد خود تمنی باشدش
که بدی زین پیش نقل مقصدش
گر بود بد تا بدی کمتر بدی
ور تقی تا خانه زوتر آمدی
گوید آن بد بی‌خبر می‌بوده‌ام
دم به دم من پرده می‌افزوده‌ام
گر ازین زودتر مرا معبر بدی
این حجاب و پرده‌ام کمتر بدی
از حریصی کم دران روی قنوع
وز تکبر کم دران چهرهٔ خشوع
هم‌چنین از بخل کم در روی جود
وز بلیسی چهرهٔ خوب سجود
بر مکن آن پر خلد آرای را
بر مکن آن پر ره‌پیمای را
چون شنید این پند در وی بنگریست
بعد از آن در نوحه آمد می‌گریست
نوحه و گریهٔ دراز دردمند
هر که آنجا بود بر گریه‌ش فکند
وآنک می‌پرسید پر کندن ز چیست
بی‌جوابی شد پشیمان می‌گریست
کز فضولی من چرا پرسیدمش
او ز غم پر بود شورانیدمش
می‌چکید از چشم تر بر خاک آب
اندر آن هر قطره مدرج صد جواب
گریهٔ با صدق بر جانها زند
تا که چرخ و عرش را گریان کند
عقل و دلها بی‌گمان عرشی‌اند
در حجاب از نور عرشی می‌زیند

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

زین بفرمودست آن آگه رسول
که هر آنک مرد و کرد از تن نزول
هوش مصنوعی: این فرمان از سوی پیامبری آگاه صادر شده است که هر کسی که بمیرد و از بدن جدا شود، از آنچه در دنیا انجام داده است، جدا خواهد شد.
نبود او را حسرت نقلان و موت
لیک باشد حسرت تقصیر و فوت
هوش مصنوعی: عدم وجود او باعث حسرت بر از دست دادن زمان و مرگ نیست، بلکه حسرت بر کوتاهی و فرصتی که از دست رفته است، باقی می‌ماند.
هر که میرد خود تمنی باشدش
که بدی زین پیش نقل مقصدش
هوش مصنوعی: هر کسی که بمیرد، در واقع آرزویی دارد که دیگر نتواند به سرانجام برساند و همچنین آرزوهایش قبل از مرگش را نمی‌تواند به حقیقت تبدیل کند.
گر بود بد تا بدی کمتر بدی
ور تقی تا خانه زوتر آمدی
هوش مصنوعی: اگر بدی وجود داشته باشد، بهتر است که بدی کمتری داشته باشیم، و اگر تقی (مرد نیکو) باشد، زودتر به خانه می‌رسد.
گوید آن بد بی‌خبر می‌بوده‌ام
دم به دم من پرده می‌افزوده‌ام
هوش مصنوعی: او می‌گوید که آن شخص نادان، از حال من بی‌خبر بوده و من در هر لحظه بر حجم مشکلات و پرده‌های پنهانی که دارم، افزوده‌ام.
گر ازین زودتر مرا معبر بدی
این حجاب و پرده‌ام کمتر بدی
هوش مصنوعی: اگر زودتر از این به من اجازه عبور می‌دادی، حجاب و پرده‌ام کمتر می‌شد.
از حریصی کم دران روی قنوع
وز تکبر کم دران چهرهٔ خشوع
هوش مصنوعی: از حرص و طمع کم کن و به جای آن قناعت را داشته باش و از تکبر و سرعکشیدن در برابر دیگران دوری کن و به چهره و رفتار خود حالتی از فروتنی و خضوع ببخش.
هم‌چنین از بخل کم در روی جود
وز بلیسی چهرهٔ خوب سجود
هوش مصنوعی: در این بیت، شاعر به تفاوت بین بخل و generosity اشاره می‌کند. او می‌گوید که از بخل کم نشود و در عوض، زیبایی‌هایی که در نیکی و بخشش وجود دارد، به نمایش درمی‌آید. به عبارت دیگر، رفتار بخشنده و خوب باعث بهبود چهره و روح انسان می‌شود.
بر مکن آن پر خلد آرای را
بر مکن آن پر ره‌پیمای را
هوش مصنوعی: آن پرنده‌ای را که زیبایی بهشت را به نمایش می‌گذارد، دور نکن و آن پرنده‌ای که راه را می‌پیماید، دور مکن.
چون شنید این پند در وی بنگریست
بعد از آن در نوحه آمد می‌گریست
هوش مصنوعی: پس از اینکه این نصیحت را شنید، به درون خود نگریست و سپس در حالی که در حال نوحه‌خوانی بود، به گریه افتاد.
نوحه و گریهٔ دراز دردمند
هر که آنجا بود بر گریه‌ش فکند
هوش مصنوعی: هر کسی که در آنجا حضور داشت، به خاطر نوحه و گریهٔ طولانی دردمند، با او همدردی و همگریه کرد.
وآنک می‌پرسید پر کندن ز چیست
بی‌جوابی شد پشیمان می‌گریست
هوش مصنوعی: کس از او پرسید که چرا باید از چیزهایی که هنوز نمی‌دانی، دل بکندی و به‌دنبال چه چیزی بروی. او به این سؤال پاسخ نداد و از اینکه نتواسته به این سوال پاسخ دهد، حسرت خورد و گریست.
کز فضولی من چرا پرسیدمش
او ز غم پر بود شورانیدمش
هوش مصنوعی: چرا از من پرسید که چرا فضولی کردم؟ او خودش در غم بود و من او را بیشتر ناراحت کردم.
می‌چکید از چشم تر بر خاک آب
اندر آن هر قطره مدرج صد جواب
هوش مصنوعی: از چشمان گریان او، قطرات اشک بر زمین می‌چکید و در هر کدام از این قطرات، هزاران سخن و جواب نهفته بود.
گریهٔ با صدق بر جانها زند
تا که چرخ و عرش را گریان کند
هوش مصنوعی: گریه‌ای که با صداقت و خلوص قلبی باشد، بر دل‌ها تأثیر عمیق می‌گذارد و می‌تواند چنان قدرتی داشته باشد که حتی آسمان و کائنات را نیز به گریه وادار کند.
عقل و دلها بی‌گمان عرشی‌اند
در حجاب از نور عرشی می‌زیند
هوش مصنوعی: عقل و دل‌ها به طور یقین وجودی آسمانی دارند، اما در پرده‌ای از نور آسمانی زندگی می‌کنند.

حاشیه ها

1400/05/05 04:08
کوروش

بیت پایانی وزنش مشکل داره