مولانابخش ۲۸ - در بیان قول رسول علیه‌السلام لا رهبانیة فی‌الاسلام
بر مکن پر را و دل بر کن ازو
زانک شرط این جهاد آمد عدو
چون عدو نبود جهاد آمد محال
شهوتت نبود نباشد امتثال
صبر نبود چون نباشد میل تو
خصم چون نبود چه حاجت حیل تو
هین مکن خود را خصی رهبان مشو
زانک عفت هست شهوت را گرو
بی‌هوا نهی از هوا ممکن نبود
غازیی بر مردگان نتوان نمود
انفقوا گفتست پس کسپی بکن
زانک نبود خرج بی‌دخل کهن
گرچه آورد انفقوا را مطلق او
تو بخوان که اکسبوا ثم انفقوا
همچنان چون شاه فرمود اصبروا
رغبتی باید کزان تابی تو رو
پس کلوا از بهر دام شهوتست
بعد از آن لاتسرفوا آن عفتست
چونک محمول به نبود لدیه
نیست ممکن بود محمول علیه
چونک رنج صبر نبود مر ترا
شرط نبود پس فرو ناید جزا
حبذا آن شرط و شادا آن جزا
آن جزای دل‌نواز جان‌فزا
بخش ۲۷ - در بیان آنک صفا و سادگی نفس مطمنه از فکرتها مشوش شود چنانک بر روی آینه چیزی نویسی یا نقش کنی اگر چه پاک کنی داغی بماند و نقصانی: روی نفس مطمئنه در جسدبخش ۲۹ - در بیان آنک ثواب عمل عاشق از حق هم حق است: عاشقان را شادمانی و غم اوست
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
بر مکن پر را و دل بر کن ازو
زانک شرط این جهاد آمد عدو
هوش مصنوعی: پر را بر نکن و دل را از آن آزاد کن، زیرا شرط این مبارزه، دشمن است.
چون عدو نبود جهاد آمد محال
شهوتت نبود نباشد امتثال
هوش مصنوعی: وقتی دشمنی وجود ندارد، مبارزه امکان‌پذیر نیست. اگر میل و خواسته‌ات نباشد، اطاعت هم وجود نخواهد داشت.
صبر نبود چون نباشد میل تو
خصم چون نبود چه حاجت حیل تو
هوش مصنوعی: اگر میل تو وجود نداشته باشد، صبر هم معنایی ندارد. وقتی دشمنی وجود ندارد، دیگر نیازی به ترفندها و تدبیرهای تو نیست.
هین مکن خود را خصی رهبان مشو
زانک عفت هست شهوت را گرو
هوش مصنوعی: فریب خودت را نخور و خودت را از نعمت‌های زندگی محروم نکن. زیرا خودداری و عفت، به معنای تسلیم شدن در برابر خواسته‌های نفسانی نیست.
بی‌هوا نهی از هوا ممکن نبود
غازیی بر مردگان نتوان نمود
هوش مصنوعی: اگر بدون آگاهی و فکر به جایی بروی، نمی‌توانی وارد دنیای مردگان شوی و بر روی آن‌ها تأثیر بگذاری.
انفقوا گفتست پس کسپی بکن
زانک نبود خرج بی‌دخل کهن
هوش مصنوعی: هزینه کردن را توصیه کرده‌اند، زیرا بدون درآمد نمی‌توان خرجی کرد.
گرچه آورد انفقوا را مطلق او
تو بخوان که اکسبوا ثم انفقوا
هوش مصنوعی: اگرچه در قرآن دستور به انفاق به طور مطلق آمده است، اما تو بخوان که ابتدا کسب کنید و سپس انفاق کنید.
همچنان چون شاه فرمود اصبروا
رغبتی باید کزان تابی تو رو
هوش مصنوعی: همچنان که پادشاه فرمود، صبر کنید. باید در دل شما خواسته‌ای باشد که بتوانید تاب بیاورید.
پس کلوا از بهر دام شهوتست
بعد از آن لاتسرفوا آن عفتست
هوش مصنوعی: برای رفع نیازهای شهوانی خود بخورید، اما فراموش نکنید که در این زمینه زیاده‌روی نکنید، که حفظ عفت و حیا بسیار مهم است.
چونک محمول به نبود لدیه
نیست ممکن بود محمول علیه
هوش مصنوعی: این جمله بیان می‌کند که اگر موضوعی وجود نداشته باشد، نمی‌توان آن را بر روی چیزی دیگر منتقل یا نسبت داد. به عبارت دیگر، تا زمانی که یک چیز وجود ندارد، نمی‌توان آن را به چیزی نسبت داد یا درباره‌اش صحبت کرد.
چونک رنج صبر نبود مر ترا
شرط نبود پس فرو ناید جزا
هوش مصنوعی: چون اگر تحمل سختی و رنج نداشته باشی، انتظار پاداش و نتیجه هم برای تو مناسب نخواهد بود.
حبذا آن شرط و شادا آن جزا
آن جزای دل‌نواز جان‌فزا
هوش مصنوعی: چه خوب است آن شرط و چه شاداب است آن پاداش، آن پاداشی که دل را نوازش می‌دهد و جان را شاداب می‌کند.
حاشیه ها
1400/04/27 13:06
زاهد
در بیت
چون عدو نبود جهاد آمد محال
شهوتت نبود نباشد امتثال
در نسخه های دیگر بجای کلمه امتثال، کلمه انتسال به معنای دارای نسل شدن و فرزنددار شدن درج شده است که به نظر میرسد صحیح باشد.
1400/04/27 13:06
زاهد
در بیت
صبر نبود چون نباشد میل تو
خصم چون نبود چه حاجت حیل تو
در نسخه های دیگر بجای کلمه حیل از خیل به معنای سپاه و لشکر استفاده شده است.
1403/10/03 07:01
کوروش
چونک محمول به نبود لدیه
نیست ممکن بود محمول علیه
یعنی چه