گنجور

بخش ۱۵۸ - نواختن سلطان ایاز را

ای ایاز پر نیاز صدق‌کیش
صدق تو از بحر و از کوهست بیش
نه به وقت شهوتت باشد عثار
که رود عقل چو کوهت کاه‌وار
نه به وقت خشم و کینه صبرهات
سست گردد در قرار و در ثبات
مردی این مردیست نه ریش و ذکر
ورنه بودی شاه مردان کیر خر
حق کرا خواندست در قرآن رجال
کی بود این جسم را آنجا مجال
روح حیوان را چه قدرست ای پدر
آخر از بازار قصابان گذر
صد هزاران سر نهاده بر شکم
ارزشان از دنبه و از دم کم
روسپی باشد که از جولان کیر
عقل او موشی شود شهوت چو شیر

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای ایاز پر نیاز صدق‌کیش
صدق تو از بحر و از کوهست بیش
هوش مصنوعی: ای ایاز، تو که به صداقت و وفا نیاز داری، صداقت تو از دریا و کوه بیشتر است.
نه به وقت شهوتت باشد عثار
که رود عقل چو کوهت کاه‌وار
هوش مصنوعی: زمانی که به شهوت و هوس دچار می‌شوی، عقل تو از بین می‌رود و مثل کاه زیر پا له می‌شود.
نه به وقت خشم و کینه صبرهات
سست گردد در قرار و در ثبات
هوش مصنوعی: در زمان خشم و کینه، صبر و استقامت تو نمی‌تواند در آرامش و ثبات باقی بماند.
مردی این مردیست نه ریش و ذکر
ورنه بودی شاه مردان کیر خر
هوش مصنوعی: این مرد، مردی واقعی است که به ظاهر و زینت‌های ظاهری نیازی ندارد. اگر فقط به ظاهر اهمیت می‌داد، نمی‌توانست به مقام واقعی و بزرگی دست یابد.
حق کرا خواندست در قرآن رجال
کی بود این جسم را آنجا مجال
هوش مصنوعی: حق به کسانی که در قرآن معرفی شده‌اند، چه کسانی هستند؟ آیا این جسم فیزیکی جایی برای حضور آن‌ها دارد؟
روح حیوان را چه قدرست ای پدر
آخر از بازار قصابان گذر
هوش مصنوعی: ای پدر، روح حیوان چقدر ارزش دارد؟ آیا این ارزش را فقط باید در بازار قصابان جستجو کرد؟
صد هزاران سر نهاده بر شکم
ارزشان از دنبه و از دم کم
هوش مصنوعی: بسیاری از مردم به خاطر شکم خود به سختی کار می‌کنند و نعمت‌های زندگی را به خاطر زندگی خوب و خوشمزه طلب می‌کنند.
روسپی باشد که از جولان کیر
عقل او موشی شود شهوت چو شیر
هوش مصنوعی: این بیت به بیان تمثیلی اشاره دارد که در آن بیان می‌شود اگر عقل و اندیشه فرد به خوبی عمل نکند و تحت تأثیر شهوت قرار بگیرد، ممکن است دچار مشکلات و ضعف‌های جدی شود. در واقع، از عقل انتظار می‌رود که بر خواسته‌ها و تمایلات نفسانی نظارت کند و در غیاب این نظارت، انسان ممکن است به نتایج نامطلوبی دچار شود.

حاشیه ها

1397/08/31 21:10
ناشناس

در جواب این دوستان به شعری از سنایی اشاره میکنم امیدوارم که دوستان نکته سنج باشند
هزل من هزل نیست تعلیم است ببیت من بیت نیست اقلیم است
تو چه دانی که اندر این اقلیم عقل مرشد چه میکند تعلیم
یعنی ار جد اوست جان آویز هزلش از سحر شد روان آمیز
شکر گویم که هست نزد هنر هزلم از جد دیگران خوشتر
پاینده باشید

1399/07/22 14:09
مستعار فلانی

ای برادر قصه چون پیمانه‌ایست
معنی اندر وی مثال دانه‌ایست
دانهٔ معنیٰ بگیرد مرد عقل
ننگرد پیمانه را گر گشت نقل
صد البته که خرده‌گیری کسی مثل تو بر حضرت مولوی که عالم ربانی و حکیم الـٰهی‌اند عجیب نیست.
حضرت خضر هم وقتی داشت کشتی را سوراخ می‌کرد همه‌ی اهل کشتی نمی‌دانستند که حضرت چرا چنین می‌کند.
خدا کند مانند موسیٰ باشی و به اشتباهت پی ببری کودک بی‌اطلاع

1399/07/22 14:09
مستعار فلانی

دانه‌ی معنای این اشعار این است که مرد بودن یعنی غلطه بر هواهای نفسانی و عصبانیت و حواس حیوانی و غالب و سلطان بودن عقل در اعمال و رفتار.
مرد بودن به نر بودن نیست.
و این معنیٰ از عالیترین و انسانی‌ترین مطالب است.
آن وقت شما چنین حقیقت بالارتبه‌ای را نمی‌فهمید و به کلمات و الفاظ گیر دادین.
چقدر سطحی‌نگر و ظاهربین هستین.

1400/05/13 06:08
کوروش

جامعه به همه جور آدم نیاز داره

وقتی اینجور افراد سطحی نگر رو میبینید به جای این که ازشون بدتون بیاد بیشتر احساس ترحم کنید

دعای بد نکنم بر بدان که مسکینان

ز دست خوی بد خویشتن گرفتارند

1401/02/24 21:04
مسعود کریمی

در بیت آخر پیام زیبایی از حضرت مولانا جای تفکر داره و اون این هست که مردی که تسلیم شهوت هست روسپی واقعی هست.