گنجور

بخش ۱۰۰ - بیان این خبر کی کلموا الناس علی قدر عقولهم لا علی قدر عقولکم حتی لا یکذبوا الله و رسوله

چونک با کودک سر و کارم فتاد
هم زبان کودکان باید گشاد
که برو کتاب تا مرغت خرم
یا مویز و جوز و فستق آورم
جز شباب تن نمی‌دانی به کیر
این جوانی را بگیر ای خر شعیر
هیچ آژنگی نیفتد بر رخت
تازه ماند آن شباب فرخت
نه نژند پیریت آید برو
نه قد چون سرو تو گردد دوتو
نه شود زور جوانی از تو کم
نه به دندانها خللها یا الم
نه کمی در شهوت و طمث و بعال
که زنان را آید از ضعفت ملال
آنچنان بگشایدت فر شباب
که گشود آن مژدهٔ عکاشه باب

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

چونک با کودک سر و کارم فتاد
هم زبان کودکان باید گشاد
هوش مصنوعی: وقتی که با کودکانی سر و کار دارم، باید طوری صحبت کنم که آنها خوششان بیاید و بتوانند درک کنند.
که برو کتاب تا مرغت خرم
یا مویز و جوز و فستق آورم
هوش مصنوعی: برو دنبال کتابت تا من برایت خرما یا مویز و بادام و پسته بیاورم.
جز شباب تن نمی‌دانی به کیر
این جوانی را بگیر ای خر شعیر
هوش مصنوعی: تنها جوانی و شادابی است که ارزش توجه را دارد، ای خرت، این جوانی را درک کن.
هیچ آژنگی نیفتد بر رخت
تازه ماند آن شباب فرخت
هوش مصنوعی: هیچ لکه‌ای بر چهره‌ات نیفتد و جوانی زیبا و شاداب تو همواره باقی بماند.
نه نژند پیریت آید برو
نه قد چون سرو تو گردد دوتو
هوش مصنوعی: نه پیری بر تو پیدا می‌شود و نه قدت به زیبایی سرو می‌رسد.
نه شود زور جوانی از تو کم
نه به دندانها خللها یا الم
هوش مصنوعی: قدرت و توانایی جوانی تو هیچگاه کاهش نمی‌یابد و نه مشکلات دندان‌ها بر آن اثر می‌گذارد.
نه کمی در شهوت و طمث و بعال
که زنان را آید از ضعفت ملال
هوش مصنوعی: در اینجا به نوعی اشاره شده که نه باید در لذت‌جویی و نیازها کم‌کاری کرد و نه در قدرت و توانایی، زیرا ضعف در این زمینه‌ها می‌تواند برای زنان ناراحتی ایجاد کند.
آنچنان بگشایدت فر شباب
که گشود آن مژدهٔ عکاشه باب
هوش مصنوعی: به گونه‌ای تو را از جوانی شاداب و سرزنده خواهد کرد که عکاشه، پیام خوشحال‌کننده‌ای را از در بهشت دریافت کرد.

حاشیه ها

1393/01/01 02:04
محمد رشیدی

ذر بیت اول
چونکه با کودک سر و کارت فتاد
هم زبان کودکی باید گشاد
فکر میکنم صحیحتر باشد
با تشکر

1393/06/30 20:08

چونک با کودک سَر و کارم فتاد
هم زبان کودکان باید گشاد
که برَِو کُتّاب تا مُرغت خرم
یا مویز و جَوز و فُوستق آورم
جز شباب تن نمی دانی بگیر
این جوانی را بگیر ای خر شعیر
هیچ آژنگی نُیفتد بر رُخَت
تازه ماند آن شراب فَرُّخَت
نه نژند پیریَت آید برُو
نه قد چون سَرو تو گردد دُوتو
نبه کمی در شهوت و طَمث و بِعال
که زنان را آید از ضعفت ملال
آن چنان بگشایدت فرّ شباب
که گشود آن مژدهٔ عُکّاشه باب

1394/02/17 17:05
امیررضا جمالی

به نظر من در بیت اول :
چونکه سر و کارت با کودک فتاد
پس زبان کودکی باید گشاد
درست تر است.

1395/09/22 16:11
صلاح الدین احمد لواسانی

چون سرو کارت به کودک درفتاد
هم زبان کودکی باید گشاد

1397/04/09 10:07
مسعود رمضانپور

چون که با کودک سر و کارت فُتاد
هم زبان کودکان باید گشاد
مثنوی معنوی ، مطابق نسخه ی تصحیح شده ی رینولد نیکُلسُن ، چاپ یازدهم ، 1377

1397/12/25 11:02
صفی میرزاد

به برداشت من اینگونه درست است:
چون سر و کار تو با کودک فتاد
پس زبان کودکی باید گذاشت
چون در کنار در نظر گیری وزن و قافیه شعر چیزی به نام آهنگ یا تون وجود دارد که میتواند خیلی مهم باشد.

1399/01/19 16:04
حسین

چرا بیت سوم اینجوریه

1399/04/07 21:07
فرهاد میم

مولانا در بیت سوم ظاهرا کلمه ی نامشروع به کار برده، ولی در زمان مولانا این کلمه مشروع بوده

1399/05/21 10:08
دکتر زنوزی

در مورد بیت سوم هیچ اشکال یا منع اخلاقی ندارد در بسیاری از اشعار شعرا یا عرفای بزرگ از چنین الفاظی استفاده کرده اند که هدف در آنها روشنگری مستقیم تر و بهتر مفاهیم است. مولانا در مثنوی در «حکایت شهوترانی کنیز با خر خاتون» و بسیاری جاهای دیگر از این الفاظ برای بیان روشن تر موضوع و انتقال مفهومی با اهمیت به ذهن خواننده استفاده کرده است.
باید بدانیم که برای رشد کردن و فهم کردن واقعیتهای موجود در این دنیا ضروری است حساسیت های وسواس گونه را از ذهن بزداییم...
پیامبر گرامی و ائمه نیز هرگز چنین حساسیتهایی نداشته اند اما خوارج بسیار داشته اند!

1399/07/04 11:10
ایمان

مگر کلمات هم مشروع و نامشروع دارند؟
آنقدر در محدودیت بوده ایم که با خواندن کلمات هم به گناه می افتیم؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟

1399/08/25 10:10
احمد رحمت بر

خر شباب تن نمی دانی بگیر
این جوانی را بگیر ای خر شعیر.
واژه‌نامه دهخدا ذیل مذخل «شعیر»

1399/08/25 11:10
احمد رحمت بر

آنچنان بگشایدت فر شباب
که گشود آن مژدهٔ عکاشه باب
اشاره بدین روایت است:رُویَ عَن النَّبیِّ (صَلّی اَللّٰهُ عَلَیه وَ آله وَ سَلَّم) من وُجُوهٍ أَنَّهُ قَالَ یَدخُلُ الجَنَّةَ من أُمَتی سَبعُونَ أَلفاً لاَ حسابَ عَلَیهم فَقَالَ عُکَّاشَةُ بنُ محصَنٍ یَا رَسُولَ اللّٰه أُدعُ اللّٰهَ أَن یَجعَلَنی منهُم فَقَالَ أَنتَ منهُم وَ دَعَا لَهُ فَقَامَ رَجُلٌ آخَرُ فَقَالَ یَا رَسُولَ اللّٰه أُدعُ اللّٰهَ لی أَن یَجعَلَنی منهُم فَقَالَ سَبَقَکَ بهَا عُکَّاشَةُ
برگردان: روایت شده است از پیامبر (ص) که فرمود: هفتاد هزار از امت من بدون حساب وارد بهشت می‌شوند. پس عکاشه بن محصن گفت ای رسول خدا از خدا بخواه تا مرا از آنان قرار دهد. پس گفت تو از آنانی و برای او دعا کرد. پس مرد دیگری برخاست و گفت ای رسول خدا از خدا بخواه تا مرا از آنان قرار دهد. پس گفت عکاشه از تو پیشی گرفت.

1399/08/25 11:10
احمد رحمت بر

کُتّاب: دبیرستان، دبستان، مکتب، محل تعلیم
طمس: همبستری
بعال: جماع کردن

1400/05/26 02:07
کوروش

این جوانی را بگیر ای خر شعیر

معنی این مصرع چی میشه ؟

1403/09/07 18:12
رضا از کرمان

سلام 

 آقا کوروش عزیز اگر به ابیات قبلی مراجعه بفرمایید حضرت موسی در حال نصیحت کردن فرعون است ومیفرماید وقتی با کودک برخورد میکنی باید با او به زبان کودکانه حرف زد چون قدرت درک مفاهیم دقیق علمی یا فلسفی وغیره را ندارد و موسی در اینجا مقام فرعون را به مرتبه کودکی تنزیل داده  وبه فرعون میگوید: حالا که تمام  هم وغم  تو چیزی بیش از خور وخواب وشهوت نیست  پس لازمه آن جوانی است بیا این هم جوانی بگیر واصطلاحا حال کن  همانگونه که به کودکان پاداش میدهند  این هم جایزه‌ات همانطور که جو برای الاغ حکم جایزه فرمانبرداری وبارکشی است .

شعیر= جو(ماالشعیر = آب جو)

کتاب (با ضمه کاف وتشدید ت)  = مکتبخانه