گنجور

بخش ۶۸ - حکایت آن درویش کی در کوه خلوت کرده بود و بیان حلاوت انقطاع و خلوت و داخل شدن درین منقبت کی أَنا جَلیسُ مَنْ ذَکَرَني وَ أَنیسُ مَنِ اسْتَأنَسَ بي گر با همه‌ای چو بی منی بی همه‌ای ور بی همه‌ای چو با منی با همه‌ای

بود درویشی به کُهساری مقیم
خلوت او را بود هم خواب و ندیم
چون ز خالق می‌رسید او را شمول
بود از انفاس مرد و زن ملول
همچنانک سهل شد ما را حضر
سهل شد هم قوم دیگر را سفر
آنچنانک عاشقی بر سروری
عاشقست آن خواجه بر آهنگری
هر کسی را بهر کاری ساختند
میل آن را در دلش انداختند
دست و پا بی میل جنبان کی شود
خار و خس بی آب و بادی کی رود
گر ببینی میل خود سوی سما
پرِّ دولت برگشا، همچون هما
ور ببینی میل خود سوی زمین
نوحه می‌کن هیچ منشین از حنین
عاقلان خود نوحه‌ها پیشین کنند
جاهلان آخر به سَر بر می‌زنند
ز ابتدای کار آخر را ببین
تا نباشی تو پشیمان یوم دین

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بود درویشی به کُهساری مقیم
خلوت او را بود هم خواب و ندیم
هوش مصنوعی: در یک کوه، درویشی زندگی می‌کرد که در تنهایی خود، همراه و همصحبتی داشت.
چون ز خالق می‌رسید او را شمول
بود از انفاس مرد و زن ملول
هوش مصنوعی: وقتی که او از خالقش الهام می‌گرفت، تحت تأثیر سخنانی از مردان و زنان ناامید قرار می‌گرفت.
همچنانک سهل شد ما را حضر
سهل شد هم قوم دیگر را سفر
هوش مصنوعی: مانند این که راحتی سفر برای ما فراهم شد، برای دیگر افراد هم سفر آسان شد.
آنچنانک عاشقی بر سروری
عاشقست آن خواجه بر آهنگری
هوش مصنوعی: عاشق به زیبایی و محبت معشوق خود افتخار می‌کند، همان‌طور که استاد آهنگر به هنر خود می‌بالد و در کارش مهارت دارد.
هر کسی را بهر کاری ساختند
میل آن را در دلش انداختند
هوش مصنوعی: هر فردی برای انجام کار خاصی خلق شده و علاقه و تمایل انجام آن کار در درون او نهادینه شده است.
دست و پا بی میل جنبان کی شود
خار و خس بی آب و بادی کی رود
هوش مصنوعی: وقتی که دست و پا با بی‌میلی حرکت کنند، آیا می‌توان انتظار داشت که گیاهان بی‌حیات و خشک بدون آب و باد به حرکت درآیند؟
گر ببینی میل خود سوی سما
پرِّ دولت برگشا، همچون هما
هوش مصنوعی: اگر تمایل خود را به سوی آسمان ببینی، دروازه‌ی خوشبختی همچون پرنده‌ی هما برایت گشوده می‌شود.
ور ببینی میل خود سوی زمین
نوحه می‌کن هیچ منشین از حنین
هوش مصنوعی: اگر ببینی که میل تو به زمین است، نوحه و فریاد نکن؛ هیچ غم و اندوهی در این حالت وجود ندارد.
عاقلان خود نوحه‌ها پیشین کنند
جاهلان آخر به سَر بر می‌زنند
هوش مصنوعی: افراد با آگاهی و خرد، قبل از وقوع حادثه و برای پیشگیری از آن اقدام می‌کنند و به نوعی خود را آماده می‌سازند، اما نادانان و بی‌توجهان، تنها پس از بروز مشکل و در شرایط بحرانی، به واکنش و تاسف می‌پردازند.
ز ابتدای کار آخر را ببین
تا نباشی تو پشیمان یوم دین
هوش مصنوعی: قبل از شروع هر کاری، به نتایج و عواقب آن توجه کن تا در روز حساب دچار پشیمانی نشوی.

حاشیه ها

1397/12/22 00:02
نریمان

هر کسی را بهر کاری ساختند میل آن در دلش انداختند؛ مولانا به تقدیر افراد اشاره میکند عین این عبارت که سرنوشت هر کس بر پیشانی او نوشته شده، و نوعی جبر در زندگی از پیش نگاشته شده رو بیان میکند .
فلسفه تقدیر و قضا و اراده و اختیار و جبر پارادوکس هاییست که از دیرباز مطرح بوده و این بحث همچنان ادامه خواهد داشت. جنگ هفتاد و دوملت همه را عذر بنه چون ندیدند حقیقت ره افسانه زدند

1402/09/18 18:12
محمدرضا آ

البته این جبر(همانند زمان و مکان تولد، رنگ پوست و...) نافی اختیار انسان نیست. این موارد، بخشی از زندگی هستند نه همه زندگی. 

1398/07/23 21:09
صوفیا

حضرت مولانا در این ابیات زیبا ادراک خود از اینکه هر انسانی در این دنیا رسالتی بر عهده دارد بیان میکند ،
هر کسی را بهر کاری ساختند
میل انرا در دلش انداختند ،
اگر میل و علاقه ای نسبت به کاری در خود احساس میکنی بدان خداوند توانایی انجامش را هم بهت خواهد داد و ان کار رسالت و وظیفه تو در پازل این دنیا هست انجا خانه ایست که تو باید در ان ارام بگیری که حتی حرکت خار و خس به این سبکی هم بدون نیروی اب یا باد امکان ندارد که به خودی خود حرکت کند پس این علاقه بی دلیل نیست و نیروی حرکت تو به سمت ان کار و رسالت توست ...
گر ببینی میل خود سوی سما
پر دولت بگشا همچو هما
ور ببینی میل خود سوی زمین
نوحه میکن هیچ منشین از حنین ،
اگر دیدی میل و علاقه ات به سمت کارهای اسمانی و الهی است خوشحال باش که در زمره سعادتمندان و پیشروها هستی ولی اگر دیدی علاقه مند و پایبند کارهای زمینی و دنیوی هستی ناله کن و بر سر بزن و لحظه ای از زاری و ناله غافل نشو که جز شقاوتمندان عالم هستی و نقش و رسالت خوبی در این دنیا بر عهده نداری که بد نیست در اینجا از شیاطین انس یادی کنیم... عاقلان خود نوحه ها پیشین کنند
جاهلان اخر بر سر میزنند ،
عاقلان که منظور همون سعادتمندان این عالم هست از قبل نوحه و ناله هاشون رو کرده اند و از جهالت خود کاسته اند و به رشد لازم بر این رسالت رسیده اند که الان در چنین مدار و سطحی قرار گرفته اند و نادانان یا همان دسته دوم در اخر حرکت این چرخه کمال ادمی بدجور بر سر خواهند زد ...

1402/09/18 19:12
محمدرضا آ

کسی میتونه درباره علت اشکال قافیه بیت نهم توضیح بده؟ 

1402/09/18 20:12
رضا از کرمان

سلام

چه اشکالی داره  لطفا توضیح بیشتر بفرمایید

شاد باشی