اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
گفتشان در خواب کای اولاد من
نیست ممکن ظاهر این را دم زدن
هوش مصنوعی: در خواب به آنها گفت که ای فرزندان من، نمی‌شود که بر این موضوع صحبت کنید یا آن را بیان کنید.
فاش و مطلق گفتنم دستور نیست
لیک راز از پیش چشمم دور نیست
هوش مصنوعی: به صراحت و بدون تردید نمی‌توانم بگویم که چه چیزی باید گفته شود، اما رازهایی در ذهنم است که هرگز از یاد نمی‌روند.
لیک بنمایم نشانی با شما
تا شود پیدا شما را این خفا
هوش مصنوعی: اما من نشانی از شما را با خود نشان می‌دهم تا هویت پنهان شما برای دیگران آشکار شود.
نور چشمانم چو آنجا گه روید
از مقام خفتنش آگه شوید
هوش مصنوعی: وقتی که نور چشمانم در آنجا بدرخشد، از جایگاه خوابش آگاه خواهید شد.
آن زمان که خفته باشد آن حکیم
آن عصا را قصد کن بگذار بیم
هوش مصنوعی: زمانی که آن دانشمند در خواب است، به آن عصا نزدیک شو و نگران نباش.
گر بدزدی و توانی ساحرست
چارهٔ ساحر بَرِ تو حاضرست
هوش مصنوعی: اگر دزدی و توانایی داشته باشی، در آن صورت ترفندهای جادوگر برای تو آماده و حاضر است.
ور نتانی هان و هان آن ایزدیست
او رسول ذوالجلال و مهتدیست
هوش مصنوعی: اگر نمی‌توانی به او نزدیک شوی، بدان که او خود پیامبر خداوند است و هدایت‌گر مومنان و بزرگوار است.
گر جهان فرعون گیرد شرق و غرب
سرنگون آید خدا آنگاه حرب
هوش مصنوعی: اگر دنیا به قدرت فرعون درآید و شرق و غرب را به نیستی بکشاند، در آن زمان خداوند به جنگ و مقابله خواهد آمد.
این نشان راست دادم جان باب
بر نویس الله اعلم بالصواب
هوش مصنوعی: این جمله بیانگر این است که من با تمام صداقت و صدایی که از درونم می‌آید، این حرف را زده‌ام و در نهایت فقط خدا می‌داند که آیا این گفته درست است یا نه.
جان بابا چون بخسپد ساحری
سحر و مکرش را نباشد رهبری
هوش مصنوعی: وقتی جان انسان از دنیا می‌رود، دیگر هیچ‌کس نمی‌تواند به او کمک کند یا او را راهنمایی کند. سحر و فریب دنیا نیز به دردی نخواهد خورد.
چونک چوپان خفت گرگ آمن شود
چونک خفت آن جهد او ساکن شود
هوش مصنوعی: وقتی چوپان خوابش ببرد، گرگ به راحتی می‌تواند به گوسفندها نزدیک شود. هنگامی که چوپان خوابش برده، تلاش و کوشش او دیگر بی‌فایده خواهد بود.
لیک حیوانی که چوپانش خداست
گرگ را آنجا امید و ره کجاست
هوش مصنوعی: اما حیوانی که خدا سرپرست آن است، دیگر نمی‌تواند از گرگ ترسی داشته باشد و در آنجا جای نگرانی و خطر وجود ندارد.
جادوی که حق کند حقست و راست
جادوی خواندن مر آن حق را خطاست
هوش مصنوعی: جادویی که به حقیقت و درستی می‌انجامد، واقعاً جادو است. اما اگر کسی آن حق و حقیقت را فقط با خواندن و حرف زدن در نظر گیرد، اشتباه کرده است.
جان بابا این نشان قاطعست
گر بمیرد نیز حقش رافعست
هوش مصنوعی: اگر جان پدر نیز از دست برود، این دلیل قاطع است که حق او از بین نمی‌رود.
حاشیه ها
این بیت : لیک حیوانی که چوپانش خداست
گــرگ را آنـجـا امـیــد ره کجـاســت
قرابت زیادی با متون مقدس دارد و البته بعید هم نیست که مولانا این نکته را از آنها وام کرده باشد.
برای نمونه توجه کنید که:
در انجیل یوحنا باب 1 آیه 29 و 30 به حضرت عیسی برّه خدا اطلاق شده است.
نیز در مزامیر داود (ع) بخش 23 آمده است:
خداوند شبان من است، محتاج به هیچ چیز نخواهم بود. درمرتع های سبز مرا می خواباند. نزد آبهای راحت مرا رهبری میکند. این آن راهی است که خدا برای خوشبختی ما تعیین کرده است. " مرتع های سبز "جائی است که ما درحضور خدا، آن شبان اعظم قرار میگیریم. درکنار او همه چیز برایمان خوب و آرامش بخش است. اما انسانها هم این مراتع سرسبز یعنی " حضورخدا " را ترک میکنند و ناگهان درلبۀ پرتگاه قرارمیگیرند...
جا داره این نکته اضافه بشه که در تفکرات مولانا ، علم مدرسه و تدریس اون جایی نداره و بقول خودش اون علم عاریتی هستش و اعتباری نداره ، برای همین در شعر بالا مفهوم همین معنی گنجانده شده . اینکه اون ساحران علمی که دارند در سحر و جادو عاریتی هستش و برای همین اعتباری نداره . اون علمی اعتبار داره که از طرف خدا باشه و اون علم غیر قابل ابطال و غیر قابل شک و تردید هست ، یقین محض
گر جهان فرعون گیرد شرق و غرب
سرنگون آید خدا آنگاه حرب
یعنی چه ؟
مولانا