بخش ۱۹۹ - تمثیل صابر شدن مؤمن چون بر شر و خیر بلا واقف شود
سگ شکاری نیست او را طوق نیست
خام و ناجوشیده جز بیذوق نیست
گفت نخود چون چنینست ای ستی
خوش بجوشم یاریم ده راستی
تو درین جوشش چو معمار منی
کفچلیزم زن که بس خوش میزنی
همچو پیلم بر سرم زن زخم و داغ
تا نبینم خواب هندستان و باغ
تا که خود را در دهم در جوش من
تا رهی یابم در آن آغوش من
زانک انسان در غنا طاغی شود
همچو پیل خواببین یاغی شود
پیل چون در خواب بیند هند را
پیلبان را نشنود آرد دغا
بخش ۱۹۸ - تمثیل گریختن مؤمن و بیصبری او در بلا به اضطراب و بیقراری نخود و دیگر حوایج در جوش دیگ و بر دویدن تا بیرون جهند: بنگر اندر نخودی در دیگ چونبخش ۲۰۰ - عذر گفتن کدبانو با نخود و حکمت در جوش داشتن کدبانو نخود را: آن ستی گوید ورا که پیش ازین
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
سگ شکاری نیست او را طوق نیست
خام و ناجوشیده جز بیذوق نیست
هوش مصنوعی: او مانند یک سگ شکاری نیست، زیرا طوقی به گردنش نیست و هنوز خام و نپخته است، بنابراین از نظر ذاتی بیذوق محسوب میشود.
گفت نخود چون چنینست ای ستی
خوش بجوشم یاریم ده راستی
هوش مصنوعی: نخود گفت: حالا که اوضاع اینگونه است، ای عزیز، بگذار بجوشم و از تو کمک بخواهم.
تو درین جوشش چو معمار منی
کفچلیزم زن که بس خوش میزنی
هوش مصنوعی: تو در این تحرک و جنبش مانند یک معمار هستی، پس ادامه بده و کار خود را با مهارت و زیبایی انجام بده.
همچو پیلم بر سرم زن زخم و داغ
تا نبینم خواب هندستان و باغ
هوش مصنوعی: من مانند یک پیل (فیل) در خوابم، زخم و داغ بر سرم بزن تا دیگر خواب هند و باغ را نبینم.
تا که خود را در دهم در جوش من
تا رهی یابم در آن آغوش من
هوش مصنوعی: به خودم میگویم که باید خود را در برجستگی احساساتم غرق کنم تا شاید راهی برای رسیدن به آغوش محبت پیدا کنم.
زانک انسان در غنا طاغی شود
همچو پیل خواببین یاغی شود
هوش مصنوعی: انسان وقتی به ثروت و نعمت میرسد، ممکن است دچار غرور و طغیانی شود، مانند فیل که خواب میبیند و به رفتارهای سرکشانه میزند.
پیل چون در خواب بیند هند را
پیلبان را نشنود آرد دغا
هوش مصنوعی: اگر فیل در خواب چیزی ببیند، پیلبانش هیچگاه نخواهد فهمید که او در حال خواب است و فقط از روی آنچه که میبیند، قضاوت میکند.

مولانا