گنجور

بخش ۱۷۴ - شناختن هر حیوانی بوی عدو خود را و حذر کردن و بطالت و خسارت آنکس کی عدو کسی بود کی ازو حذر ممکن نیست و فرار ممکن نی و مقابله ممکن نی

اسپ داند بانگ و بوی شیر را
گرچه حیوانست الا نادرا
بل عدو خویش را هر جانور
خود بداند از نشان و از اثر
روز خفاشک نیارد بر پرید
شب برون آمد چو دزدان و چرید
از همه محروم‌تر خفاش بود
که عدو آفتاب فاش بود
نه تواند در مصافش زخم خورد
نه بنفرین تاندش مهجور کرد
آفتابی که بگرداند قفاش
از برای غصه و قهر خفاش
غایت لطف و کمال او بود
گرنه خفاشش کجا مانع شود
دشمنی گیری بحد خویش گیر
تا بود ممکن که گردانی اسیر
قطره با قلزم چو استیزه کند
ابلهست او ریش خود بر می‌کند
حیلت او از سبالش نگذرد
چنبرهٔ حجرهٔ قمر چون بر درد
با عدو آفتاب این بد عتاب
ای عدو آفتاب آفتاب
ای عدو آفتابی کز فرش
می‌بلرزد آفتاب و اخترش
تو عدو او نه‌ای خصم خودی
چه غم آتش را که تو هیزم شدی
ای عجب از سوزشت او کم شود
یا ز درد سوزشت پر غم شود
رحمتش نه رحمت آدم بود
که مزاج رحم آدم غم بود
رحمت مخلوق باشد غصه‌ناک
رحمت حق از غم و غصه‌ست پاک
رحمت بی‌چون چنین دان ای پدر
ناید اندر وهم از وی جز اثر

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

اسپ داند بانگ و بوی شیر را
گرچه حیوانست الا نادرا
هوش مصنوعی: اسب بوی شیر و صدای آن را می‌شناسد، هرچند که او یک حیوان است، اما این آگاهی در او نادر است.
بل عدو خویش را هر جانور
خود بداند از نشان و از اثر
هوش مصنوعی: هر موجودی به طریقی دشمن خود را می‌شناسد، از نشانه‌ها و آثار آن.
روز خفاشک نیارد بر پرید
شب برون آمد چو دزدان و چرید
هوش مصنوعی: در روزهای خفاش، چیزی برای پرواز وجود ندارد، اما وقتی شب می‌شود، مانند دزدان به بیرون می‌آید و شروع به چریدن می‌کند.
از همه محروم‌تر خفاش بود
که عدو آفتاب فاش بود
هوش مصنوعی: خفاش در مقایسه با دیگر موجودات، بیشتر از همه از نور آفتاب محروم بود، زیرا دشمن اصلی او خود آفتاب است.
نه تواند در مصافش زخم خورد
نه بنفرین تاندش مهجور کرد
هوش مصنوعی: حتی در میدان جنگ نمی‌تواند آسیب ببیند و نمی‌تواند با نفرین او را رها کند.
آفتابی که بگرداند قفاش
از برای غصه و قهر خفاش
هوش مصنوعی: خورشیدی که ناراحتی و قهر خفاش را کنار می‌زند و به او امید می‌دهد.
غایت لطف و کمال او بود
گرنه خفاشش کجا مانع شود
هوش مصنوعی: اگر لطف و کمال او نبود، هیچ‌گاه وجود خفاش نمی‌توانست مانع او باشد.
دشمنی گیری بحد خویش گیر
تا بود ممکن که گردانی اسیر
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی با کسی دشمنی کنی، این کار را در حد خودت انجام بده تا در صورت امکان، او را به چنگ بیاوری.
قطره با قلزم چو استیزه کند
ابلهست او ریش خود بر می‌کند
هوش مصنوعی: اگر قطره‌ای بخواهد با دریا مقابله کند، به‌راستی احمق است؛ چون در این کار فقط به خود آسیب می‌زند و به‌جای آن‌که به دریا برسد، ریش خود را می‌زند.
حیلت او از سبالش نگذرد
چنبرهٔ حجرهٔ قمر چون بر درد
هوش مصنوعی: حیلتی که او دارد، از دسترس عقل و فکر انسان خارج است، همانطور که چنبره‌ی حجره‌ی قمر بر درد چیره می‌شود.
با عدو آفتاب این بد عتاب
ای عدو آفتاب آفتاب
هوش مصنوعی: این بیت به معنای این است که با دشمن خود مانند آفتاب، که همواره درخشان و روشنی بخش است، برخورد کن. این نوع رفتار می‌تواند نشان‌دهنده قدرت و اعتماد به نفس شما باشد و به دشمن نشان دهد که شما از او نمی‌ترسید و در زندگی‌تان همچون آفتاب، نور و روشنی را منتشر می‌کنید.
ای عدو آفتابی کز فرش
می‌بلرزد آفتاب و اخترش
هوش مصنوعی: ای دشمن، تو همچون آفتابی هستی که باعث می‌شود حتی آفتاب و ستاره‌ها از جای خود بلرزند.
تو عدو او نه‌ای خصم خودی
چه غم آتش را که تو هیزم شدی
تو دشمن او نیستی، بلکه با خودت دشمنی می‌کنی. پس چرا نگران آتش باشی، وقتی که خودت هیزم آن شدی؟
ای عجب از سوزشت او کم شود
یا ز درد سوزشت پر غم شود
هوش مصنوعی: عجبا! آیا از شدت دلتنگی تو کاسته می‌شود یا اینکه غم و درد تو بیشتر می‌شود؟
رحمتش نه رحمت آدم بود
که مزاج رحم آدم غم بود
هوش مصنوعی: رحمت او به اندازه رحمت انسان‌ها نیست، زیرا رحمت انسان‌ها معمولاً تحت تأثیر غم و اندوه قرار می‌گیرد.
رحمت مخلوق باشد غصه‌ناک
رحمت حق از غم و غصه‌ست پاک
هوش مصنوعی: رحمت‌های انسان‌ها ممکن است با غم و اندوه همراه باشد، اما رحمت خداوند از هر نوع غم و اندوه بری است و خالص است.
رحمت بی‌چون چنین دان ای پدر
ناید اندر وهم از وی جز اثر
هوش مصنوعی: ای پدر، بدان که رحمت بی‌پایان او را نمی‌توان با هیچ تصوری درک کرد، تنها نشانه‌ای از او در ذهن باقی می‌ماند.

حاشیه ها

1403/02/25 04:04
کوروش

 

حیلت او از سبالش نگذرد

 

چنبرهٔ حجرهٔ قمر چون بر درد

 

یعنی چه