مولانابخش ۱۵۶ - وحی آمدن از حق تعالی به موسی کی بیاموزش چیزی کی استدعا کند یا بعضی از آن
گفت یزدان تو بده بایست او
برگشا در اختیار آن دست او
اختیار آمد عبادت را نمک
ورنه میگردد بناخواه این فلک
گردش او را نه اجر و نه عقاب
که اختیار آمد هنر وقت حساب
جمله عالم خود مسبح آمدند
نیست آن تسبیح جبری مزدمند
تیغ در دستش نه از عجزش بکن
تا که غازی گردد او یا راهزن
زانک کرمنا شد آدم ز اختیار
نیم زنبور عسل شد نیم مار
مومنان کان عسل زنبوروار
کافران خود کان زهری همچو مار
زانک مؤمن خورد بگزیده نبات
تا چو نحلی گشت ریق او حیات
باز کافر خورد شربت از صدید
هم ز قوتش زهر شد در وی پدید
اهل الهام خدا عین الحیات
اهل تسویل هوا سم الممات
در جهان این مدح و شاباش و زهی
ز اختیارست و حفاظ آگهی
جمله رندان چونک در زندان بوند
متقی و زاهد و حقخوان شوند
چونک قدرت رفت کاسد شد عمل
هین که تا سرمایه نستاند اجل
قدرتت سرمایهٔ سودست هین
وقت قدرت را نگه دار و ببین
آدمی بر خنگ کرمنا سوار
در کف درکش عنان اختیار
باز موسی داد پند او را بمهر
که مرادت زرد خواهد کرد چهر
ترک این سودا بگو وز حق بترس
دیو دادستت برای مکر درس
بخش ۱۵۵ - استدعاء آن مرد از موسی زبان بهایم با طیور: گفت موسی را یکی مرد جوانبخش ۱۵۷ - قانع شدن آن طالب به تعلیم زبان مرغ خانگی و سگ و اجابت موسی علیه السلام: گفت باری نطق سگ کو بر درست
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
گفت یزدان تو بده بایست او
برگشا در اختیار آن دست او
هوش مصنوعی: خداوند فرمود: تو صبر کن و او نیز به آرامی دستش را برای کمک خواهد گشود.
اختیار آمد عبادت را نمک
ورنه میگردد بناخواه این فلک
هوش مصنوعی: اگر اختیار به دست انسان باشد، عبادت به شیرینی و جذابیت میرسد، وگرنه این دنیا بر اساس خواست خود به گردش درمیآید.
گردش او را نه اجر و نه عقاب
که اختیار آمد هنر وقت حساب
هوش مصنوعی: گردش و تغییرات او نه پاداش دارد و نه کیفر، بلکه این اختیار است که در زمان محاسبه و سنجش هنر و عمل خود را نشان میدهد.
جمله عالم خود مسبح آمدند
نیست آن تسبیح جبری مزدمند
هوش مصنوعی: تمام موجودات عالم، به نوعی در حال تسبیح و ستایش خداوند هستند، اما این تسبیح یک نوع اجبار نیست و برآمده از آگاهی و اراده آنهاست.
تیغ در دستش نه از عجزش بکن
تا که غازی گردد او یا راهزن
هوش مصنوعی: تیغ در دست او به خاطر ناتوانیاش نیست، بلکه هدفش این است که یا مانند یک جنگجو قهرمان شود یا به عنوان دزد شناخته شود.
زانک کرمنا شد آدم ز اختیار
نیم زنبور عسل شد نیم مار
هوش مصنوعی: آدمی به دلیل لطف و رحمت الهی به وجود آمده است، اما در وجودش هم جنبههای خوب و هم جنبههای بد وجود دارد؛ مانند زنبور عسل که شیرینی تولید میکند و مار که خطرناک است.
مومنان کان عسل زنبوروار
کافران خود کان زهری همچو مار
هوش مصنوعی: مؤمنان مانند زنبورانی هستند که عسل میسازند، در حالی که کافران مانند ماری هستند که زهر میریزد.
زانک مؤمن خورد بگزیده نبات
تا چو نحلی گشت ریق او حیات
هوش مصنوعی: زیرا مؤمن از خوراکیهای خوشمزه و پاک بهره میبرد، به گونهای که همچون درختی بارور و زنده میشود.
باز کافر خورد شربت از صدید
هم ز قوتش زهر شد در وی پدید
هوش مصنوعی: پرندگان کافر از شهد شیرین مینوشند، اما به دلیل قوت و قدرتشان، زهرش در وجودشان آشکار میشود.
اهل الهام خدا عین الحیات
اهل تسویل هوا سم الممات
هوش مصنوعی: افراد الهام گرفته از خداوند، زندگی واقعی را تجربه میکنند، در حالی که کسانی که تحت تأثیر خواستههای نفس خود قرار دارند، به مرگ و نابودی نزدیک میشوند.
در جهان این مدح و شاباش و زهی
ز اختیارست و حفاظ آگهی
هوش مصنوعی: در این دنیا، ستایش و تبریکات نتیجهی انتخابهای ما و آگاهی ما از موقعیتهاست.
جمله رندان چونک در زندان بوند
متقی و زاهد و حقخوان شوند
هوش مصنوعی: همه انسانهای فریبکار و حقهباز، وقتی در تنگنا و محبوس میشوند، خود را اهل تقوا و زهد نشان میدهند و ادعای حقگویی میکنند.
چونک قدرت رفت کاسد شد عمل
هین که تا سرمایه نستاند اجل
هوش مصنوعی: وقتی که توانایی و قدرت از دست برود، عمل و کار بیفایده میشود. پس باید مراقب باشی که زمان به تو مهلت ندهد و فرصتها را از دست ندهی.
قدرتت سرمایهٔ سودست هین
وقت قدرت را نگه دار و ببین
هوش مصنوعی: تواناییهایت به عنوان یک منبع با ارزش است، پس حواست را جمع کن و این قدرت را حفظ کن و نتیجهاش را ببین.
آدمی بر خنگ کرمنا سوار
در کف درکش عنان اختیار
هوش مصنوعی: انسانی که نادان و بیخبر است، در دستش اختیاری ندارد و مانند کسی است که بر روی اسبی بیتوجه نشسته باشد.
باز موسی داد پند او را بمهر
که مرادت زرد خواهد کرد چهر
هوش مصنوعی: موسی دوباره به او نصیحت کرد و گفت که خواستهات باعث میشود چهرهات غمگین و پژمرده شود.
ترک این سودا بگو وز حق بترس
دیو دادستت برای مکر درس
هوش مصنوعی: از این خیال بیفک و از خدا بترس که شیطان در کمین توست تا تو را فریب دهد.
حاشیه ها
1403/01/13 01:04
کوروش
قدرتت سرمایهٔ سودست هین
وقت قدرت را نگه دار و ببین
یعنی چه
1403/01/13 18:04
رضا از کرمان
سلام
کوروش جان بحث اصلی موضوع اختیاره به ابیات قبلی توجه کن میگه افراد شرور چون در زندان محبوس میشوند پرهیزکار میشن چرا چون آزادی عمل از اونها گرفته میشه وچون قدرت انجام عملی بد از آدمی سلب بشه دیگر نتونه اون عمل شر را انجام بده ومجبور به انجام اعمال نیک بشه دیگه قابل تقدیر وتحسین نیست کاسد شد عمل یعنی بیرونق شد پس تا اجلت نرسیده دستی بکار بگیر واز اختیارت استفاده کن و بیت مورد سوال :
آگاه باش که قدرت انجام اعمال (منظور اعمال صالح ونیک)در نزد تو یک سرمایه سودآوره پس قدر اون را بدون وفرصت را مغتنم بدان