"ای برادر تو همه اندیشه ای " درست تر به نظر می آید.

باسلام، این قطعه از مثنوی مانند بسیاری دیگر از قطعات جهان بینی مولانا و انسان شناسی او را به نمایش می گذارد. شخصیت انسان دارای ابعادی است که فاصله ی عظیمی بین آنها دیده می شود این ابعاد که از اسفل السافلین تا اعلی علیین در نوسان است ملهم از قرآن کریم در سرتاسر مثنوی دیده می شود گاه مانند دیگر اندیشه وران شعر فارسی وقتی مولانا انسانهای آدمی خوار را با اصل انسانیت قیاس می کند چنان خشمگین می شود که آنها را دیو مردم می نامد و احکام کلی صادر می کند شاید «خر »نمادی ازین دیو مردمان باشد اینکه در جای جای مثنوی به زبان عامیانه مخاطبان خود «قفل »را «قلف» می نامد و «پل» را «پول » می خواند چیزی از عظمت مقام او نمی کاهد. بهر حال آدمی مردمان کسانی هستند که عشوه های یار بد را نمی نیوشند و در دام های اهریمنی گرفتار نمی آیند هرچند بوسیله ی صدها هزار ابلیس پر تلبیس گرفتار شده باشند. حال ببینیم ما در کجای این جغرافیای عرفانی هستیم؟ یاحق

با تشکر از توضیحات خوب جناب دکتر محجوبیان
باید به عرض برسانم هم اکنون در لهجه خراسانی قفل، قلف گفته میشود.

جوهر خود را نبینی فربهی
جوهر یا گوهر = عقل

نخستین خلیفه ی مولانا صلاح الدین زرکوب بود، مردی از روستاهای قونیه، پیشه وری ساده که دکان زرکوبی داشت، به عاشقان حق ارادت می ورزید، و گویا روزگاری به مجلس برهان محقق هم می رفت. درس خوانده و کار دیده نبود، و در نظر مریدان سالمند مولانا، هرگز مرتبه ای نداشت که کارگزاری مولانا را شایسته باشد، عامیانه حرف می زد، به قفل می گفت: قُلف، و اگر می خواست که بگوید فلان کس به یک بیماری مبتلا شده، می گفت: مفتلا شده. اما مولانا، او را، خلوص و صفای او را دوست می داشت، تا آنجا که در دنباله ی دیوان شمس برای او هم غزل می سرود. اگر به او می گفتند که صلاح الدین عامی یا اُمّی است و حتی کلمات را نادرست ادا می کند، می گفت: « راست آن است که او گفته، چه اغلب اسماء و لغات موضوعات مردم است ».
این نوشتار برگرفته از کتاب "متن و شرح مثنوی مولانا" نوشته ی دکتر محمد استعلامی است.
آن زمان هم درس خوانده ها قفل را بسان امروز قفل می خواندند و مولانا را برای تاثیرپذیری اش از صلاح الدین ملامت می کردند.
ولی راستی مگر واژه چیست؟ برساخته خودمان است دیگر!
همان گونه که کسانی آن را برساختند کسانی هم آن را تغییر دادند.
آنها که نخستین بار واژگانی را برساختند هم رییس فرهنگستان زبان نبودند!
نمی دانم آیا معیار درستی نگارش یک واژه رواج و فرکانس تکرار آن است و یا اینکه در متون قدیمی به چه شکل آمده است یا چه.
به هر حال تجربه نشان داده است که آن معیار هم در درازای زمان دستخوش تغییر بوده است.

عالی 

بر زبان نام حق و در جان او

گندها از کفر بی ایمان او

کفر به جای فکر به زعم حقیر شایسته تر می نماید

ای برادر تو همان اندیشه ای...

در زمان حیات مولانا معنای این بیت از او سوال می شود و او می فرماید :

تو به این معنی نظر کن که همان اندیشه ، اشارت به آن اندیشه مخصوص است ، و آن را ما اندیشه عبارت کردیم جهتِ توسّع ، اما فی الحقیقه ، آن اندیشه نیست و اگر هست این چنین اندیشه نیست که مردم فهم کرده اند، ما را غرض این معنی بود از لفظ اندیشه.

(فیه ما فیه ، ص ۱۹۶)

زبان فارسی امروز غلطهای زیادی دارد مثل حالت «فعل نهی» نگو، نکن، نرو و ... که امروز ما استفاده می‌کنیم اما قدما این را هرگز استفاده نمی‌کرده‌اند و از «میم» برای حالت نهی استفاده می‌کرده‌اند؛ مانند مگو، مکن، مرو ....

در زمین مردمان خانه مکن / کار خود کن کار بیگانه مکن (از همین صفحه)

 نون را فقط برای حالت نفی استفاده می‌کرده‌اند مانند نمی‌گویم، نمی‌دانم و ... .

«گر بوَد اندیشه‌ات گل، گلشنی»

من این مصرع را اینجور بیشتر شنیده‌ام.

منظور از ریشه چی بود 

در بیت ای برادر تو همان اندیشه ای مابقی استخوان و ریشه ای 

کیست بیگانه تن خاکی تو

کز برای اوست غمناکی تو

تنها بیگانه که در واقعیت وجود انسان وجود دارد این جسمی است که وابسته به دنیاست و هر اقدام و علمی چه خوب یا بد اگر برای جسم انجام دهد در اصل دارد دنیا را میسازد و هراقدامی که برای روح انجام دهد در اصل دارد جسم را هم در زیر تسلط روح آباد می کند حتی اگر در ظاهر برای جسم دنیایی بد باشد.

حالاتی که برای جسم دنیایی است مثلا خشم کینه نفرت حرص و طمع غرور تکبر 

آنچه در جهان اتفاق می افتد کاملاً متفاوت از استنباط ما انسانها ست چرا که وجود ما انسان‌ها اتفاقات را تغییر می دهد و این دنیا زیباست برای کسانی که زیبا فکر می کنند وزشت است برای آنها که زشت می اندیشند.

همچوشیری صیدخودراخویش کن

ترک عشوه اجنبی وخویش کن

خویش،درمصرع اول خودی است.درمصرع دوم اجنبی است.درمصرع اول همچون شیراست درمصرع دوم عشوه گراست.درمصرع اول صیاداست درمصرع دوم ترک صید می کند.

اجنبی،خودی است که درخودتواست.نزدیکترین خویشاوندتو.عشوه گری که تورادرتوصیدمی کندوتوراباتوبیگانه می سازد

شیرباش .خودت راصیدکن.صید اجنبی خویش خودمشو