گنجور

بخش ۸۴ - بیان آنک در هر نفسی فتنهٔ مسجد ضرار هست

چون پدید آمد که آن مسجد نبود
خانهٔ حیلت بد و دام جهود
پس نبی فرمود کان را بر کنند
مطرحهٔ خاشاک و خاکستر کنند
صاحب مسجد چو مسجد قلب بود
دانه‌ها بر دام ریزی نیست جود
گوشت اندر شست تو ماهی‌رباست
آنچنان لقمه نه بخشش نه سخاست
مسجد اهل قبا کان بد جماد
آنچ کفو او نبد راهش نداد
در جمادات این چنین حیفی نرفت
زد در آن ناکفو امیر داد نفت
پس حقایق را که اصل اصلهاست
دان که آنجا فرقها و فصلهاست
نه حیاتش چون حیات او بود
نه مماتش چون ممات او بود
گور او هرگز چو گور او مدان
خود چه گویم حال فرق آن جهان
بر محک زن کار خود ای مرد کار
تا نسازی مسجد اهل ضرار
بس در آن مسجدکنان تسخر زدی
چون نظر کردی تو خود زیشان بدی

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

چون پدید آمد که آن مسجد نبود
خانهٔ حیلت بد و دام جهود
هوش مصنوعی: به محض اینکه مشخص شد آن مسجد یک مکان مناسب برای نیرنگ و فریب یهودیان نیست، حالت جدیدی به خود گرفت.
پس نبی فرمود کان را بر کنند
مطرحهٔ خاشاک و خاکستر کنند
هوش مصنوعی: پس پیامبر فرمود که انسان را از میان زباله‌ها و خاکسترها برمی‌دارند.
صاحب مسجد چو مسجد قلب بود
دانه‌ها بر دام ریزی نیست جود
هوش مصنوعی: اگر کسی قلبش مانند یک مسجد باشد، در آن صورت، نیکی و generosity او همچون دانه‌هایی است که در دام نمی‌ریزد، بلکه با گشاده‌دستی و فراوانی ابراز می‌شود.
گوشت اندر شست تو ماهی‌رباست
آنچنان لقمه نه بخشش نه سخاست
هوش مصنوعی: گوشت در دست تو مانند ماهی است که نه بخششی دارد و نه سخاوتی.
مسجد اهل قبا کان بد جماد
آنچ کفو او نبد راهش نداد
هوش مصنوعی: مسجد قبا مثل سنگی بود که نمی‌توانست به کسی راه بدهد، چون شایستگی آن شخص را نداشت.
در جمادات این چنین حیفی نرفت
زد در آن ناکفو امیر داد نفت
هوش مصنوعی: در میان موجودات بی‌جان، اینگونه حیف و نابود نشد که بر آن امیر نالایق حکمرانی کند و رنج و سختی را بر آن تحمیل نماید.
پس حقایق را که اصل اصلهاست
دان که آنجا فرقها و فصلهاست
هوش مصنوعی: حقایق اصلی و اساسی را بشناس، زیرا در آنجا تفاوت‌ها و تفکیک‌ها وجود دارد.
نه حیاتش چون حیات او بود
نه مماتش چون ممات او بود
هوش مصنوعی: نه زندگی او مانند زندگی دیگران بود و نه مرگ او مانند مرگ دیگران بود.
گور او هرگز چو گور او مدان
خود چه گویم حال فرق آن جهان
هوش مصنوعی: خاک او هرگز مانند خاک او نخواهد بود، من چه بگویم درباره حالتی که در آن جهان وجود دارد.
بر محک زن کار خود ای مرد کار
تا نسازی مسجد اهل ضرار
هوش مصنوعی: ای مرد کار، پیش از اینکه مسجد اهل ضرار بسازی، اول کار خود را محک بزن.
بس در آن مسجدکنان تسخر زدی
چون نظر کردی تو خود زیشان بدی
هوش مصنوعی: در آن مسجد، به دوستانت طعنه زدی، ولی وقتی به خودت نگاه کردی، متوجه شدی که خودت هم از آن‌ها بدتر هستی.

حاشیه ها

1392/03/10 01:06
امین کیخا

از خاکستر واژه بیش خاکستر را داریم یعنی مهماننواز انکس که اتش خوراک پختنش پیوسته خاکستر کند

1402/09/06 01:12
کوروش

نه حیاتش چون حیات او بود

نه مماتش چون ممات او بود

 

گور او هرگز چو گور او مدان

خود چه گویم حال فرق آن جهان

 

یعنی چه ؟

.

1402/09/06 18:12
رضا از کرمان

سلام آقا کوروش

   تصور میکنم به جد درحال خواندن دفتر دوم هستی باز قسمت  شد جوابگوی پرسش شما باشم زهی افتخار 

در این بخش مولانا به داستان ساخت مسجد قبا  وهمچنین  در رقابت با آن ساخت مسجد ضرار توسط منافقان، با هدف  تشبیه نفس آدمی که مرکز فتنه است به مسجد ضرار وهمچنین غفلت آدمی از این کانون فتنه که درعوض یافتن عیب خود به دنبال استهزا و طعن دیگران میگردد  ،پرداخته است.

(پس از نازل شدن آیات ۱۰۷ تا ۱۱۰ سوره توبه و بعد از جنگ تبوک مسجد ضرار بدستور پیامبر تخریب شد.)

از ابیات قبل داره میگه مسجد قبا که از جمادات بودمسجد ضرار را طرد ونابود کردو چنین ستمی حتی در حق جمادات روا نبود پس عالم حقایق که اصل همه چیز است بدان در آن فرقهایی وجود دارد عالم حقایق نه حیات ونه مماتش مثل حیات عوالم دیگر است وهمچنین گور عالم حقایق نیز با گور عوالم دیگر فرق خواهد کردو من نمیتوانم تفاوت آن را برایت بگویم  وای مردعمل با معیار درست ،کارهایت را محک بزن که نا آگاه وناخواسته  مسجد ضرار نسازی  وبا آن حال که به سازندگان مسجد ضرار طعنه میزدی یعنی به عیب جویی دیگران مشغولی.

شاد باشی عزیز 

 

1402/09/08 01:12
کوروش

خیلی ممنون برادر عزیزم بنده علاقمندم با شما ارتباط داشته باشم اگر ممکنه راه ارتباطی بهم نشون بدید

1402/09/19 09:12
رضا از کرمان

سلام دوست گرامی 

   کوروش عزیزم بنده به نوبه خودم معترفم که ،بیش از شما نمیدانم ولی ذاتا بدلیل اینکه سوال بی پاسخ را بر نمیتابم با تحقیق سعی در نوشتن پاسخ سوال دوستان در قالب حاشیه مینمایم که خود نیز ازاین نمط بهره ای میبرم وبر دانسته های خود می افزایم ، بقول صایب :

رزق ما آید به پای میهمان از خوان غیب

میزبان ماست هرکس میشود مهمان ما

وفی الواقع مایه افتخار است که دوستان فرهیخته در این وب سایت بیشمارند وخدا را شاکرم که از ایشان وشما درس می آموزم در هرصورت ایمیلم را در ذیل برای شما دوست عزیز مینویسم ولی باز میگویم که هیچ نمی دانم.  

شاد باشی

zoyavar47@gmil.com کوچک شما محمد رضا ذویاور از شهر کرمان 

1402/10/11 23:01
کوروش

بزرگوارید ، سپاسگزارم