مولانابخش ۷۰ - باز الحاح کردن معاویه ابلیس را
گفت غیر راستی نرهاندت
داد سوی راستی می‌خواندت
راست گو تا وا رهی از چنگ من
مکر ننشاند غبار جنگ من
گفت چون دانی دروغ و راست را
ای خیال اندیش پر اندیشه‌ها
گفت پیغامبر نشانی داده است
قلب و نیکو را محک بنهاده است
گفته است الکذب ریب فی القلوب
گفت الصدق طمانین طروب
دل نیارامد ز گفتار دروغ
آب و روغن هیچ نفروزد فروغ
در حدیث راست آرام دلست
راستیها دانهٔ دام دلست
دل مگر رنجور باشد بد دهان
که نداند چاشنی این و آن
چون شود از رنج و علت دل سلیم
طعم کذب و راست را باشد علیم
حرص آدم چون سوی گندم فزود
از دل آدم سلیمی را ربود
پس دروغ و عشوه‌ات را گوش کرد
غره گشت و زهر قاتل نوش کرد
کزدم از گندم ندانست آن نفس
می‌پرد تمییز از مست هوس
خلق مست آرزواند و هوا
زان پذیرااند دستان تو را
هر که خود را از هوا خو باز کرد
چشم خود را آشنای راز کرد
بخش ۶۹ - باز تقریر ابلیس تلبیس خود را: گفت هر مردی که باشد بد گمانبخش ۷۱ - شکایت قاضی از آفت قضا و جواب گفتن نایب او را: قاضیی بنشاندند و می‌گریست
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
گفت غیر راستی نرهاندت
داد سوی راستی می‌خواندت
هوش مصنوعی: اگر حقیقت را رها کنی، در امان نخواهی بود؛ اما اگر به سوی حقیقت بروی، دعوت به آن می‌شوی.
راست گو تا وا رهی از چنگ من
مکر ننشاند غبار جنگ من
هوش مصنوعی: اگر راست بگویی، می‌توانی از چنگال من نجات پیدا کنی و مکر و فریب من بر تو تأثیر نمی‌گذارد.
گفت چون دانی دروغ و راست را
ای خیال اندیش پر اندیشه‌ها
هوش مصنوعی: ای فکر شاد و پر از اندیشه، وقتی می‌دانی که دروغ و حقیقت را چگونه تفکیک کنی، پس چه خواهد بود؟
گفت پیغامبر نشانی داده است
قلب و نیکو را محک بنهاده است
هوش مصنوعی: پیامبر گفته است که قلب نشانه‌ای از خوبید دارد و معیار خوبی‌ها را مشخص کرده است.
گفته است الکذب ریب فی القلوب
گفت الصدق طمانین طروب
هوش مصنوعی: دروغ باعث تردید و شک در دل‌ها می‌شود، اما راست باعث آرامش و شادی در دل‌ها می‌گردد.
دل نیارامد ز گفتار دروغ
آب و روغن هیچ نفروزد فروغ
هوش مصنوعی: دل انسان آرام نمی‌گیرد از سخنان نادرست؛ مانند ترکیب آب و روغن که هرگز با هم نمی‌آمیزند و روشنایی نمی‌افزایند.
در حدیث راست آرام دلست
راستیها دانهٔ دام دلست
هوش مصنوعی: در سخن راستین، آرامش دل نهفته است و حقیقت‌ها مانند دانه‌هایی هستند که دل را در دام گرفتار می‌کنند.
دل مگر رنجور باشد بد دهان
که نداند چاشنی این و آن
هوش مصنوعی: دل زمانی رنجور و غمگین می‌شود که انسان زبان تند و بدی داشته باشد، زیرا نمی‌تواند درک کند که در زندگی، چه چیزهایی شیرین و چه چیزهایی تلخ هستند.
چون شود از رنج و علت دل سلیم
طعم کذب و راست را باشد علیم
هوش مصنوعی: وقتی دل از رنج و مشکلات پاک و آرام شود، تفاوت بین دروغ و حقیقت را به خوبی درک می‌کند.
حرص آدم چون سوی گندم فزود
از دل آدم سلیمی را ربود
هوش مصنوعی: وقتی آدم به دنبال کسب بیشتر و بیشتر می‌رود، این حرص و طمع باعث می‌شود که دل کسی که پاک و بی‌آلایش است، از او دور شود.
پس دروغ و عشوه‌ات را گوش کرد
غره گشت و زهر قاتل نوش کرد
هوش مصنوعی: پس او به فریب و ناز تو گوش داد، فریب خورد و زهر مهلک را نوشید.
کزدم از گندم ندانست آن نفس
می‌پرد تمییز از مست هوس
هوش مصنوعی: نفس آدمی از خوشی و شوق نمی‌تواند ببیند که آیا در میان لذت‌ها و خواسته‌ها غرق شده یا به حقيقتی از خود آگاه است.
خلق مست آرزواند و هوا
زان پذیرااند دستان تو را
هوش مصنوعی: مردم در آرزوی مستی هستند و به همین خاطر به دستان تو توجه دارند و آنها را می‌پذیرند.
هر که خود را از هوا خو باز کرد
چشم خود را آشنای راز کرد
هوش مصنوعی: هر کس که از خواسته‌های نفسانی خود فاصله بگیرد و خود را از آرزوهای دنیا دور کند، می‌تواند به درک عمیق‌تری از اسرار زندگی دست یابد و به حقایق پنهان عالم آشنا شود.
حاشیه ها
1396/05/22 02:08
سلام دوستان عزیز این بخش توسط آقای غلامعلی حداد عادل در رادیو فرهنگ بسیار خوبوزیباموشکافانه تفسیر و بررسی شد
پاینده باشید و طاعاتت قبول
1399/11/25 12:01
sina ۱۲۱
بیت سوم از پایین :
واژه اشتباه : کزدم
واژه صحیح : کژدم
1402/09/30 23:11
کوروش
گفته است الکذب ریب فی القلوب
گفت الصدق طمانین طروب
یعنی چه ؟
1403/08/02 06:11
غلام حسین شهیدی
در پاسخ برادر عزیز جناب کوروش :
دروغ ایجاد کننده شک و تردید دل است و راست گویی به وجود آورنده اطمینان و آرامش است . دروغگو همیشه در اظطراب است که مبادا دروغش برملا گردد
1403/08/02 15:11
رضا از کرمان
سلام
کژدم صحیح است لطفاً اصلاح بفرمایید.