زاغ ، چون بشنود ، آمد از حسد / با سلیمان گفت : کو کژ گفت و بد
زاغ همینکه سخنان هدهد را شنید از روی حسادن نزد سلیمان آمد و بدو عرض کرد این هدهد ، لاف می زند و دروغ می گوید .
شرح و تفسیر بیت 1222
از ادب نبود به پیش شه ، مقال / خاصه خود لاف دروغین و محال
و در محضر شاه سخن گفتن ، مغایر ادب است بخصوص که حرف آدمی ، ادعای محض و بی اساس باشد .
شرح و تفسیر بیت 1223
گر مر ، او را این نظر بودی مدام / چون ندیدی زیر مشتی خاک ، دام ؟
اگر این هدهد دارای چنین خاصیت مهمی بود که آب را در عمق زمین می بیند . پس چگونه زیر مشتی خاک دام را ندید .
شرح و تفسیر بیت 1224
چون گرفتار آمدی در دام او ؟ / چون قفص اندر شدی ناکام او ؟
هدهد که مدعی چنین بینایی ژرفی است . پس چرا در دغام گرفتار آمد و با آن حال زار در قفس محبوس شد . [ به نحو تاویل ، مراد از هدهد ، اصحاب کشف و شهود و مراد از زاغ ، منکران کشف و شهود است ]
شرح و تفسیر بیت 1225
پس سلیمان گفت : ای هدهد رواست / کز تو در اول قدح ، این درد خاست ؟
سلیمان به نحو گلایه به هدهد گفت : ای هدهد ، آیا شایسته و مقبول است که در اولین قدح ، از تو چنین درد و ناصافی دیده شود ؟ یعنی آیا رواست که در ابتدای کار از تو ناخالصی و نادرستی دیده شود . [ مصراع دوم برگرفته از یکی از رسوم شراب داران و شراب سازان است و آن اینکه اولین پیمانه ای که از خم شراب برمی دارند باید صاف و زلال باشد واِلّا آن شراب مقبول طبع نیفتد و این به صورت مثل در آمده است . و در موردِ هر کاری که از ابتداء دارای فساد و خرابی باشد استعمال می گردد . زیرا دُردِ شراب در بُنِ خم می نشیند و بر سر نمی آید . ]
شرح و تفسیر بیت 1226
چون نمایی مستی ، ای خورده تو دوغ ؟ / پیش من لافی زنی ، آنگه دروغ ؟
ای کسی که دوغ خورده ای چرا خود را مست نشان می دهی و پیش من لاف می زنی و دروغ می بافی ؟ [ بعضی ها که اهل تظاهرند . دوغ هم که می خورند خود را مست نشان می دهند زیرا دوغ نیز در آدمی ایجاد رخوت می کند . اما مستی دوغ کجا و مستی شراب کجا ؟ ]

اقایا خانم بی نام از شما بابت تفسیر دقیق و کامل و و بی نقصتون تشکر میکنم دست شما درد نکنه

مثنوی معنوی :: در سکوت.... بشنوید