گنجور

بخش ۶۳ - رسیدن خرگوش به شیر

شیر اندر آتش و در خشم و شور
دید کان خرگوش می‌آید ز دور
می‌دود بی‌دهشت و گستاخ او
خشمگین و تند و تیز و ترش‌رو
کز شکسته آمدن تهمت بود
وز دلیری دفع هر ریبت بود
چون رسید او پیشتر نزدیک صف
بانگ بر زد شیر، های ای ناخلف
من که پیلان را ز هم بدریده‌ام
من که گوش شیر نر مالیده‌ام
نیم خرگوشی که باشد که چنین
امر ما را افکند او بر زمین
ترک خواب غفلت خرگوش کن
غرهٔ این شیر ای خر گوش کن

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

شیر اندر آتش و در خشم و شور
دید کان خرگوش می‌آید ز دور
هوش مصنوعی: شیر در حال خشم و عصبانی در آتش می‌بیند که خرگوشی از دور به سمت او می‌آید.
می‌دود بی‌دهشت و گستاخ او
خشمگین و تند و تیز و ترش‌رو
هوش مصنوعی: او بی‌هیچ ترس و دلهره‌ای می‌دود، در حالی که خشمگین و تندمزاج و بی‌رحم است.
کز شکسته آمدن تهمت بود
وز دلیری دفع هر ریبت بود
هوش مصنوعی: وقتی تهمت و افترا به شخصی نسبت داده می‌شود، نشانه‌ی ضعف و شکسته‌نفسی است و با شجاعت و دلیری می‌توان هر نوع بدگمانی و سوءتفاهم را از بین برد.
چون رسید او پیشتر نزدیک صف
بانگ بر زد شیر، های ای ناخلف
هوش مصنوعی: وقتی او با سرعت بیشتری به صف نزدیک شد، صدایی بلند کرد و گفت: "ای نابخرد!"
من که پیلان را ز هم بدریده‌ام
من که گوش شیر نر مالیده‌ام
هوش مصنوعی: من که توانسته‌ام فیل‌ها را از هم جدا کنم و با شیر نر ارتباط برقرار کرده‌ام، نشان از قدرت و شجاعت من است.
نیم خرگوشی که باشد که چنین
امر ما را افکند او بر زمین
هوش مصنوعی: این بیت به نوعی به وضعیتی اشاره دارد که کسی یا چیزی با ویژگی‌هایی خاص، موجب می‌شود که فرمان یا درخواست ما به زمین بیفتد و برآورده نشود. شاید به نوعی به اهمیت یا ضعف آن نیمه خرگوشی اشاره دارد که در اینجا نمادی از ناتوانی یا ناتوانی در عمل به خواسته‌هاست.
ترک خواب غفلت خرگوش کن
غرهٔ این شیر ای خر گوش کن
هوش مصنوعی: از خواب غفلت بیدار شو و فریب قدرت ظاهری این شیر را نخور. ای خر، به حرف‌ها توجه کن!

خوانش ها

بخش ۶۳ - رسیدن خرگوش به شیر به خوانش فرید حامد
بخش ۶۳ - رسیدن خرگوش به شیر به خوانش عندلیب

حاشیه ها

1399/01/06 23:04

شرح و تفسیر بیت 1150
شیر اندر آتش و در خشم و شور / دید کان خرگوش می آید ز دور
شیر از گرسنگی و از تاخیر خرگوش ، در آتش خشم فرو رفته بود که ناگهان دید آن خرگوش از دور می آید .
شرح و تفسیر بیت 1151
می دود بی دهشت و گستاخ ، او / خشمگین و تند و تیز و ترش رو
ولی آن خرگوش بدون هیچگونه ترس در کمال گستاخی می دوید . و در عین حال خشمگین و پریشان حال بود .
شرح و تفسیر بیت 1152
کز شکسته آمدن ، تهمت بود / و ز دلیری ، دفع هر ریبت بود
زیرا با حالت نگرانی و با ترس آمدن ، نشان دهنده احتمال تقصیر و گناه شخص است . ولی با حالت گستاخی و بی باکی آمدن ، هرگونه شک و اتهامی را از آدمی میزداید .
شرح و تفسیر بیت 1153
چون رسید او بیشتر نزدیک صف / بانگ بر زد شیر ، های ای ناخلف
همینکه خرگوش به آستانه شیر نزدیک شد . شیر فریاد زد آهای نامرد ناخلف .
شرح و تفسیر بیت 1154
من که گاوان را ز هم بدریده ام / من که گوش پیل نر مالیده ام
منی که گاوهای قوی هیکل را پاره پاره کرده ام و منی که فیلان نر نیرومند را مغلوب کرده ام و آنها را گوشتمالی داده ام . [ نیکلسون ، شیر را در این بیت به شیر نفس اماره تاویل کرده است ]
شرح و تفسیر بیت 1155
نیم خرگوشی که باشد کو چنین / امر ما را افکند اندر زمین ؟
خرگوشی خردک اندام کیست که امر ما را اطاعت نکند .
شرح و تفسیر بیت 1156
ترک خواب و غفلت خرگوش کن / غره این شیر ، ای خر ! گوش کن
ای غافل خواب خرگوشی را رها کن و ای خر ! غرش و خروش این شیر را بشنو . [ معروف است که خرگوش در حالت خواب ، چشمانش باز می ماند و هر کس او را ببیند گمان می دارد که این حیوان بیدار است در حالیکه خوابیده است و از خودش غافل اشست . بسیاری از آدمیان نیز بظاهر بیدارند زیرا چشمانشان باز است ولی در حقیقت غافل اند و در خواب . از اینرو آن را به خواب خرگوشی تعبیر کرده اند . ( شرح کبیر انقروی ، ج 2 ، ص 496 و امثال و حکم ، ج 2 ، ص 747 ) ]

1402/11/21 16:01
در سکوت

مثنوی معنوی :: در سکوت.... بشنوید